پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : محمدرضا جعفری معاون آموزش و پژوهش کانون فرهنگی مساجد کشور می‌گوید: جهیزیه فرصتی است که می‌تواند با چشم و هم‌چشمی تبدیل به تهدید شود.
به گزارش مهر، علی رغم تاکیدها بر ازدواج و تشکیل خانواده، شاهد افزایش سن ازدواج و حتی بی‌رغبتی به این امر مقدس در میان برخی از جوان‌ها هستیم. قطعا ریشه این امر را باید در مسائل مختلف جست‌وجو کرد که یکی از آنها بحث اقتصادی است؛ موضوعی که البته در جای خود قابل بررسی است. اما بخشی دیگر از این آسیب‌ها را باید در خود بدنه ازدواج پیگیری کرد. بحث چشم و هم‌چشمی در مسائلی مانند مهریه و میزان جهیزیه از مواردی است که نه تنها خانواده‌ها را با مشکل رو به رو ساخته و می‌سازد که مانند سد بزرگی در پیش روی جوان‌ها قرار گرفته است. محمدرضا جعفری معاون آموزش و پژوهش کانون فرهنگی مساجد کشور درباره مفهوم مهریه و جهیزیه و آسیب شناسی در این حوزه سخن گفته است که می‌خوانید.
*با وجود تاکید بر موضوع ازدواج ما شاهد آسیب های بسیار زیاد در حوزه باورها و برخی رسوم در این زمینه هستیم، این آسیب ها به ویژه در دو حوزه مهریه و جهیزیه بسیار زیاد و قابل توجه است. فلسفه اصلی مهریه و جهیزیه چیست و چرا جامعه ما به این سمت حرکت کرده که در هر دو این حوزه ها دچار آسیب جدی باشیم؟
خانواده سلول بنیادی جامعه است یعنی جامعه اگر بناست مسیر پیشرفت را انتخاب کند و پیشرفت هم محسوس باشد، نیاز به خانواده هایی دارد که هدف شان تعالی است. اسلام به خانواده توجه جدی دارد و یکی از راه های کرامت انسانی تشکیل خانواده است. وقتی خانواده تشکیل شود حرکت از «من» به «ما» صورت می گیرد این نگاه فردی نیست. خانواده محل محبت و مودت است. محبت بحث دو سویه است اما مودت فراتر از محبت است یعنی نیکی یک طرفه بدون انتظار و توقع که صرفا ویژه خانواده است و در جاهای دیگر به این فراگیری دیده نمی شود. این محبت و مودت باعث می شود که رحمت خدا بر خانواده جاری و ساری شود. آیات متعدد قرآن، روایات و سیره ائمه تاکیدی بر توجه به خانواده و ارزش گذاشتن به این نهاد پربرکت است. هر چه نگاه ما به این اصل جدی تر باشد بهره ما از آن بیشتر خواهد شد.
*با وجود این موضوعاتی که اشاره کردید چرا شاهد چنین آسیب هایی در حوزه ازدواج هستیم و دلیل حرکت جامعه به این سمت چیست؟
جهیزیه یک رسم است جدا از مهریه که سنت است. جهیزیه بر اساس رسوم به وجود آمده است و هر قوم و نژادی نگاه خاصی به آن دارد. چیزی که در این بخش مهم است نباید به عنوان یک ضرورت و شرط جدی به آن نگاه شود. برخلاف مهریه که توام با کرامت زن است نگاه اسلام به زن به عنوان یک همسر، مادر و انسان، نگاهی متعالی است و حاکی از ارزشی است که برای زن قائل شده و دلیل پرداخت مهریه نیز همین است. البته ارزش مهریه هم می تواند انسانی باشد هم بحث های مالی و نباید آن را صرفا در موضوعات مادی محدود کرد.
جهیزیه به ملزومات اولیه زندگی گفته می شود، این هم به عقیده من بستگی به تمکن دو طرف دارد هر میزانی که بتوانند کمک کنند مناسب است اما نباید نگاه برابری به موضوع و حتی سبقت گیری و چشم هم چشمی در آن انجام شود که این یکی از مهمترین آسیب های بحث جهیزیه است که حتی می تواند مانع تشکیل ازدواج شود. یکی از دلایل افزایش سن ازدواج افزون یافتن همین آسیب هاست و اگر این آسیب ها افزایش یابد خطری جدی است و بزرگان جامعه و صاحب نظران باید در این زمینه ورود کرده و این خطر را گوشزد کنند. اگر بنا باشد چیزی که فرصت است تبدیل به تهدید شود، نامانوس است. در واقع مخالفت با اصل جهیزیه بی مورد است، اما باید بر اساس تمکن و شان مالی افراد و خانواده ها صورت گیرد.
*شما چقدر این دو موضوع مهریه و جهیزیه را در شرایط فعلی کشور بحرانی می بینید؟
باید در این زمینه تحقیقات و پژوهش های بسیار جدی تری صورت گیرد تا نتایج علمی تر و جامع تری ارائه شود اما برداشت من این است مسیری که می رویم مناسب نیست و اگر اکنون زنگ خطر به صدا در نیامده باشد با تداوم روند فعلی در آینده ای نزدیک با مشکلات جدی رو به رو خواهد شد.
بحث جهیزیه می تواند یک عامل انگیزشی-تشویقی برای تشکیل خانواده باشد اما توام با شان و توان مالی افراد. جهیزیه عامل اصلی و تاثیرگذار در زندگی نیست بلکه عامل تشویقی است.
*در کنار این نوع افراط در بحث جهیزیه و مهریه در برخی خانواده‌ها و در نقطه مقابل آنها شاهد زوج‌هایی هستیم که به دلیل برخی محدودیت‌ها با تاخیر ناخواسته در ازدواج مواجه هستند. نمونه آن ۷۵هزار زوجی است که تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند و با مشکل جهیزیه رو به رو هستند. برای برون رفت از این مشکل و تامین نیازهای آنها چه باید کرد؟
این نابرابری ها در شان نظام اسلامی نیست افرادی که دارای تمکّن مالی هستند وظیفه دارند به کمک نیازمندان بپردازند. ما روایات بسیاری داریم که صدقه پیش از آنکه به دست نیازمند برسد به دست خدا می رسد پس کمک به محرومان یک وظیفه دینی، اخلاقی و انسانی است و چه چیزی مهمتر از کمک در حوزه ازدواج که آنقدر به آن تاکید شده است.
هدف از تشکیل کانون های فرهنگی مساجد احیای کارکردهای فرهنگی و تبلیغی مساجد است مانند کارکردهای عبادی، سیاسی، قرآنی و... یکی از این کارکردها اجتماعی- حمایتی است که اهالی مسجد باید نسبت به رفع آن اقدام کنند. با این هدف ما با کمیته امداد وارد مشارکت شدیم وظیفه اصلی ما در این بخش اطلاع رسانی است ۷۵ هزار زوج نیازمند در آستانه ازدواج هستند و نیاز آنها تامین جهیزیه است. ما این اطلاع رسانی را توسط رابطان فرهنگی در سطح کشور انجام می دهیم و امیدواریم از فرصت ماه رمضان بیشترین بهره را ببریم.
*میزان مشارکت و همراهی مردم در این طرح چقدر بوده است؟
حمایت و مشارکت مردمی در برنامه های کانون های فرهنگی مساجد با رویکردی فوق العاده است و ما شاهد مشارکت بسیار زیاد مردم بوده ایم.
