در هفته جاری خبری در رسانه ها مبنی بر پیدا شدن جسد یک مومیایی در شهرستان ازنا در استان لرستان پیچید که موجی از تایید و تکذیبهای مسئولان و متولیان را به دنبال داشت
به گزارش انتخاب به نقل از مهر، مصریان باستان عقیده داشتند که پس از مرگ، زندگی دیگری وجود دارد. آن ها عقیده داشتند که یک مرده به بدن خود برای زندگی بعدی نیاز دارد. به همین خاطر تلاش می کردند که جسد را به صورت یک مومیایی حفظ کنند.
بسیاری از مومیایی‌های معروف اهل مصر هستند. مصریان قدیم بسیاری از بزرگان خود را به روش مومیایی نگه داشته و دنیا را در تعجب و حتی شگفتی گذاشته‌اند.
در طول 200 سال گذشته مومیایی‌های بسیاری توسط دانشمندان و محققان در مصر مورد بررسی قرار گرفته‌اند و تلاش برای یافتن تعداد بیشتر آنها به خصوص در مصر هنوز هم ادامه دارد.
مصر خواستگاه مومیایی کردن اجساد
مومیایی شدن انسان‌ها در 3000 سال قبل در مصر آغاز شد. مصریها در ابتدا اجساد بستگان خود را با تعداد کمی از متعلقاتشان داخل شنهای بسیار گرم قرار می‌دادند اما پس از سالها تصمیم گرفتند آنها را با قرار دادن در جعبه هایی به شکل تابوت بهتر نگهداری کنند.
اما این کار برای آنها جوابگو نبود زیرا آنها می‌خواستند عزیزانشان را هر طور که شده به شکلی نگهداری کنند که به اسکلت تبدیل نشوند و اینجا بود که دانشمندان مصری وارد کار شدند.
پس راه جدیدی برای نگهداری آنها پیشنهاد شد. برای اینکه جسد فردی سالم بماند و باکتری‌ها دیرتر به سراغ او بروند راهی که به نظر مصریان رسید آن بود که ارگانهای داخلی بدن افراد را خارج کنند. آنها مغز و دیگر ارگانها را از بدن خارج می‌کردند زیرا ظاهرا معتقد بودند که افراد در زندگی بعد از مرگ خود احتیاجی به آنها ندارند.
پس از شستشوی دوباره بدن افردی که تمام ارگانهای بدنشان را از دست داده بودند آنها آماده مومیایی شدن می‌شدند. بدن این افراد ابتدا با پودری به نام "ناترون" پوشیده می‌شد. این پودر را مصری‌های قدیم از ترکیبات سدیم در سواحل نیل به دست آورده بودند. این ماده باعث جذب بالای رطوبت می‌شد و می‌توانست بدن را بدون آنکه تغییری در رنگ و شکل پوست ایجاد کند خشک کند.
بدن افراد برای مدت 35 تا 40 روز آغشته به این پودر باقی می‌ماند تا به طور کامل خشک شود. در این مدت یک نفر باید به طور متوالی از جسد مراقبت می‌کرد زیرا بوی شدید ناشی از آن می‌توانست توجه لاشخورها را به خود جلب کند و مومیایی را به خطر بیندازد.
بعد از این مدت، جسد به خانه "تمیز سازی" منتقل می‌شد. در این خانه، داخل بدن هم با "ناترون" پر شده و بدن به مرکز "باند پیچی" منتقل می‌شد. باندپیچی شدن اجساد کار بسیار مهمی بود که برای مدت دست کم یک یا دو هفته به طول می‌انجامید.
گرچه مصریها سابقه‌دار ترین و متبحرترین افراد در ساخت مومیایی‌ها هستند اما در جوامع دیگر نیز مومیایی ساخته می‌شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که در شمال شیلی قبل از مصریها اجساد مومیایی می‌شدند که قدیمی‌ترین مومیایی‌ها را تشکیل می‌دهند. در آمریکای جنوبی و پرو و چین نیز مومیایی‌های بسیاری کشف شده‌اند که رازهای بسیاری را گشوده‌اند.
ماجرای کشف جسد مومیایی در شهرستان ازنا از کجا آغاز شد؟
این در حالیست که در سالهای اخیر انتشار اخباری مبنی بر کشف مومیایی در اقصی نقاط کشور به سوژه داغ رسانه ها تبدیل شده است به طوریکه از دیرباز جذابیت‌های کشف اجساد مومیایی و رسانه‌ای شدن این موضوع مورد توجه محافل مختلف از جمله قاچاقچیان آثار میراث‌فرهنگی قرار داشته است.
به هر روی در روزهای اخیر خبر کشف جسد مومیایی در شهرستان ازنا که ابتدا از سوی مسئولان اوقاف و امور خیریه رسانه ای شد موجب ایجاد شائبه های زیادی در نزد افکار عمومی و موج رسانه ای در این رابطه شد.
کشف جسد مومیایی در یک امامزاده!
مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان اوقاف اولین کسی بود که از کشف تعدادی کوزه و یک جسد مومیایی شده در جوار امامزاده سید سوفی شهرستان ازنا در استان لرستان خبر داد.
حسن ربیعی در این رابطه گفت: گروهی گنج‌یاب در حال حفاری غیرمجاز در جوار امامزاده سیدسوفی ازنا همراه با دستگاه گنج‌یاب و اسلحه دستگیر شدند.
وی تصریح کرد: گفته می‌شود بر اساس تصاویر دستگاه مانیتور، اشیاء یاد شده شامل چند کوزه و قالب یک جسد مومیایی شده است.
بعد از آن مدیرکل اوقاف استان لرستان اظهار نظر کرد و با بیان اینکه این اشیاء تاریخی در دالانی مسقف در کنار امامزاده سوفی کشف شده است، گفت: امامزاده سیدسوفی ازنا هم‌اکنون در حال بازسازی و توسعه است و با مراقبت و هوشیاری توانستیم این اشیاء را قبل از آنکه به یغما برود از چنگ غارتگران میراث فرهنگی نجات دهیم و با همکاری سربازان گمنام امام زمان (عج) عوامل مذکور را دستگیر کنیم.
حجت الاسلام محمدیان یادآور شد: در صورت عدم تأمین امنیت اشیاء این اشیاء به رسم امانت تحویل اداره میراث فرهنگی استان لرستان خواهد شد تا پس از احداث موزه امامزاده سیدسوفی این اشیاء به این موزه بازگردانده شود.
تکذیب کشف هر گونه شی تاریخی و مومیایی در ازنا
این اظهارات پس از طرح منجر به تشکیل جلسه شورای تامین شهرستان ازنا شد و در روزهای بعد این سیل تکذیب بود که از سوی مسئولان مختلف استانی و محلی پیرامون این سوژه داغ رسانه ای ابراز شد به طوریکه از فرماندار گرفته تا متولیان میراث فرهنگی این موضوع را به کلی رد کردند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تکذیب کشف جسد مومیایی در شهرستان ازنا، گفت: بنا به بررسی و حضور کارشناس و مسئول میراث فرهنگی شهرستان ازنا و گزارش کتبی ارائه شده در موقعیت محل یاد شده نه لایه تاریخی وجود دارد و نه منطقه تاریخی و نه حتی شیء تاریخی کشف شده است.
اگر اوقاف چیزی پیدا کرده به ما تحویل دهد
محمد رحمدل در مورد ادعای مسئولان اداره کل اوقاف و امور خیریه استان لرستان نیز گفت: برای ما عجیب است که چرا اوقاف اصرار بر این موضوع دارد در حالیکه اگر آنها که ادعا می کنند چنین چیزی را کشف کرده اند باید این جسد مومیایی را به ما تحویل دهند.
وی تصریح کرد: ما به اداره کل اوقاف تضمین می دهیم و یگان حفاظت میراث فرهنگی را مامور می کنیم تا امنیت اشیای تاریخی ادعا شده را تامین کنند و آنها نیز جسد مومیایی و اشیایی را که مدعی هستند کشف کرده اند را به ما تحویل دهند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان در مورد علت تشکیل جلسه شورای تامین نیز تصریح کرد: به دنبال مسائل مطرح شده جلسه شورای تامین تشکیل شد و بعد از جلسه شورای تامین هم تیمی مامور می شوند که برای بررسی موضوع به محل بروند.
رحمدل ادامه داد: پس از بررسی موضوع توسط اداره میراث فرهنگی شهرستان ازنا و کارشناسان این اداره و گزارش کتبی ارائه شده هیچ چیز تاریخی در این محل کشف نشده است.
محل یاد شده اصلا تاریخی نیست
وی در پاسخ به این سئوال که آیا اصلا در این محل جسدی کشف شده است یا خیر؟ تصریح کرد: مسئولان اوقاف این موضوع را مطرح کرده اند ولی بررسی های ما نشان می دهد که در این محل هیچ لایه تاریخی وجود ندارد.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان یادآور شد: طبیعا اگر شی تاریخی و یا جسد تاریخی وجود داشته باشد باید در لایه تاریخی باشد در صورتیکه این محل هیچ گونه سابقه تاریخی ندارد.
شیء تاریخی در لایه های تاریخی پیدا می شود
رحمدل با بیان اینکه شیء تاریخی در لایه های تاریخی پیدا می شود، افزود: اگر شئی تاریخی بیرون لایه های تایخی پیدا شود یک شیء عتیقه قاچاق محسوب می شود و حتی اگر مسئولان اوقاف شی قاچاقی نیز پیدا کرده اند باید یا آدرس آن را بدهند و یا با صورت جلسه کردن اشیا را تحویل ما بدهند.
وی با تاکید مجدد بر اینکه منطقه مورد نظر اوقاف اصلا منطقه تاریخی نیست، یادآور شد: از سوی دیگر همانطور که همه می دانند تکنیک مومیایی برای نگهداری اجساد مربوط به تمدن دره رود نیل است و این تکنیک اصلا مربوط به کشور ما نیست.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان با تاکید بر اینکه هیچ جسد مومیایی در شهرستان ازنا پیدا نشده است، گفت: هراز چندگاهی چنین شایعاتی در کشور پیچیده می شود که منشا تاریخی ندارد.
تاکنون نه تنها در لرستان بلکه در سراسر ایران به مومیایی برخورد نکرده ایم
یک کارشناس ارشد باستان شناسی نیز در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: تا به حال نه تنها در لرستان بلکه در سراسر ایران ما به مومیایی برخورد نکرده ایم.
مهدی رضایی افزود: البته در برخی از مناطق ایران از جمله در معدن نمک چهرآباد زنجان مردان نمکی به دست آمده است ولی از این مومیایی ها به مومیایی طبیعی یاد می شود که در اثر قرار گرفتن در محیطی که امکان حفظ جسد و جلوگیری از متلاشی شدن وجود دارد، اجساد تا حدودی سالم مانده اند وگرنه عملی آگاهانه نبوده است.
وی ادامه داد: این در حالیست که تا کنون شایعه های زیادی مبنی بر پیدا شدن مومیایی در بخش های مختلف ایران از جمله شیراز، کردستان و حتی دره شهر پخش شده است که بعد از کار دقیق کارشناسی بر روی این مومیایی ها، مشخص شده که تمامی این مومیایی ها ساخته و پرداخته دست قاچاقچیان حرفه ای اشیاء عتیقه است.
این کارشناس ارشد باستان شناسی یادآور شد: از سوی دیگر مومیایی کردن مغایر با آیین ها و ادیان ایران قبل از اسلام بوده است و تا کنون هیچ گزارش مستند و علمی مبنی بر یافتن مومیایی در ایران گزارش نشده است.
به هر روی به نظر می رسد کشف جسد مومیایی در استان لرستان بیشتر شبیه شایعاتی است که هراز چندگاهی در رسانه ها پیچیده می شود و مبنای محکم علمی و تاریخی ندارد.
