هنوز یک هفته از سوگند «نیکولاس مادورو» برای آغاز دور دوم ریاست جمهوری سپری نشده که فشارهای سیاسی و اقتصادی واشنگتن علیه کاراکاس و تحریک مخالفان دولت ونزوئلا به منظور تصاحب قدرت، این کشور آمریکایی لاتین را با یک بحران بی سابقه و پرهزینه مواجه کرده است.
مادورو مصمم است 6 سال دیگر در کسوت ریاست جمهوری اداره ونزوئلا را در دست داشته باشد و در این راه به حمایت ژنرال ها و هوادارانی که به سوسیالیسم اعتقاد دارند، امیدوار است. اما گروهی از مخالفان که به واشنگتن و برخی پایتخت های آمریکای لاتین دلگرم هستند جان تازه ای گرفته و برای کنار زدن مادورو خیز برداشته اند.
تفکرات سوسیالیستی در نیمکره غربی که واشنگتن آن را 'حیاط خلوت' خود می داند، برای حاکمان ایالات متحده قابل تحمل نیست؛ خصوصا در دوره ای که یک رئیس جمهوری تندرو در کاخ سفید سکونت دارد و مشاوری به نام «جان بولتون» دارد. دولت جمهوریخواه آمریکا طی روزهای گذشته نیات خود را درباره آینده کاراکاس اعلام کرده و زمینه های به رسمیت شناختن 'خوان گیدو' رهبر مخالفان را فراهم کرده است به طوری که مایک پنس معاون ترامپ، مایک پمپئو وزیر خارجه و جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا اظهاراتی درباره تحولات ونزوئلا داشته اند.
در همین راستا، شبکه سی.ان.ان به نقل از سه منبع آگاه خبر داده است که دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا درحال بررسی طرح به رسمیت شناختن رهبر اپوزیسیون ونزوئلا به عنوان رئیس جمهوری مشروع آن کشور است. ترامپ قصد دارد «خوان گیدو» 35 ساله رئیس مجمع ملی ونزوئلا را جانشین مادورو قرار دهد.
«گارت مارکویس» سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا این خبر را تایید یا رد نکرد اما گفت آمریکا «از خوان گیدو که به طور دموکراتیک به ریاست مجمع ملی انتخاب شده است، حمایت می کند». مارکویس گفته که دولت آمریکا درحال بررسی «تمام ابزارهای دیپلماتیک، سیاسی و اقتصادی در پاسخ به غصب قدرت توسط رژیم نامشروع مادورو است».
دولت مادورو ، جان بولتون را یکی از مقصران اصلی بحران می داند. او از حامیان اصلی مخالفان مادورو است و همواره خواهان اعمال فشار بیشتر بر دولت ونزوئلا بوده است. دولت کاراکاس معتقد است: «جان بولتون در راستای هدایت طرح کودتا در ونزوئلا گام برمی دارد.» سناتور جمهوریخواه مارکو روبیو نیز که لاتین تبار است از ترامپ خواسته تا گیدو را به عنوان رئیس جمهوری مشروع ونزوئلا به رسمیت بشناسد.
خط دهی پنس به گیدو
مادورو حمایت آمریکا از اپوزیسیون را «کودتا» خوانده و اعلام کرده است با این طرح مقابله خواهد کرد. با این حال، مایک پنس برای اعلام حمایت آمریکا با گیدو تماس گرفت. یک مقام کاخ سفید به رویترز گفت که هدف پنس از این تماس آن بود تا به گیدو بگوید که مجمع ملی «تنها نهاد دموکرات و مشروع» ونزوئلاست.
وی افزود: «پنس، گیدو را ترغیب کرد تا میان گروه های سیاسی اتحاد برقرار کند. وی همچنین وعده داد تا زمان احیای دموکراسی در ونزوئلا از آنها حمایت کند».
«مجمع ملی» که آمریکا آن را دموکرات و مشروع می داند، از نگاه دولت ونزوئلا نهادی منحله و فاقد اعتبار است زیرا مادورو چند سال قبل آن را منحل کرد. هنگامی که اپوزیسیون ونزوئلا در انتخابات پارلمانی 2016 کرسی های فراوانی به دست آورد مادورو آن را منحل کرد و به جای آن «مجمع قانون اساسی» را تشکیل داد. در مقابل، مخالفان این مجمع را غیرقانونی می دانند و می گویند که مجمع ملی هنوز طبق قانون اساسی، مشروعیت دارد.
مادورو پنجشنبه گذشته در مقابل «دیوان عالی» سوگند یاد کرد، نه مجمع ملی و نه مجمع قانون اساسی. مخالفان، مادورو را متهم می کنند که وی اعضای این دیوان را تصفیه کرده و قضات نزدیک به خود را در آن منصوب کرده است. مادورو اما مخالفانش شامل آمریکا، اپوزیسیون داخلی و کشورهای همگرا با واشنگتن را متهم کرد که «کارزار دائمی دروغ ها» علیه او و سلفش هوگو چاوز به راه انداخته اند.
دولت های مخالف مادورو در چارچوب «سازمان کشورهای آمریکایی» که تحت کنترل واشنگتن عمل می کند، فعالیت های خود را علیه دولت کاراکاس سازماندهی می کنند. برخی اعضای این نهاد منطقه ای به تبعیت از واشنگتن اعلام کرده اند که دور دوم ریاست جمهوری مادورو را به رسمیت نمی شناسند.
سازمان کشورهای آمریکایی هفته گذشته اعلام کرد که اعضای آن با 19 رای مثبت، 6 رای مخالف و 8 رای ممتنع مصوب کردند که دولت دوم مادورو را به رسمیت نشناسند. پاراگوئه حتی تا آنجا پیش رفت که گفت روابط دیپلماتیک خود را با کاراکاس قطع می کند و سفارتش را تعطیل خواهد کرد. پرو، کلمبیا، آرژانتین و برزیل نیز جزو کشورهایی هستند که روی خوشی به مادورو نشان نداده اند.
ترامپ علاوه بر یارگیری منطقه ای علیه مادورو درنظر دارد شدیدترین تحریم ها را علیه صنعت نفت ونزوئلا وضع کند. آمریکا پیش تر عزم کرده بود این تحریم ها را اعمال کند اما از آنجا که دولت وی به این نتیجه رسیده بود که تحریم های شدید باعث افزایش بهای نفت و بنزین در آمریکا می شود، از اتخاذ این تصمیم خودداری کرده بود. یک مقام سابق دولتی گفت که چنین تحریمی باعث افزایش 15سنتی بنزین در هر گالن می شود. در حقیقت، فشار بر مادورو، نوعی خودزنی برای ترامپ نیز به شمار می آید.
حکم مخالفان علیه مادورو
مجمع ملی به پشتوانه حمایت خارجی تشکیل جلسه داد و دولت مادورو را «غیرمشروع» و «غاصب» قدرت اعلام کرد. رسانه ها گزارش داده بودند که مخالفان درحال بررسی طرحی هستند که طبق آن از شماری دولت های خارجی خواسته می شود تا حساب های بانکی را که تحت کنترل مادورو است، مسدود کنند. این دولت ها شامل ایالات متحده، اتحادیه اروپا، شیلی و برزیل است. رئیس مجمع ملی (گیدو) همچنین خواستار برگزاری تظاهرات سراسری علیه مادورو در 23 ژانویه (سوم بهمن) شده است.
گیدو گفته با نظامیان نیز وارد گفت وگو می شود و کسانی که به مخالفان مادورو محلق می شوند، مشمول «قانون عفو» خواهند شد. او به دنبال یارگیری از میان نظامیان رده پایین است. این درحالی است که مادورو همچنان از حمایت بلندپایه های نظامی برخوردار است. در ساعاتی که مجمع ملی تشکیل جلسه داده بود، مادورو به همراه «ولادیمیر پادرینو» وزیر دفاع در تلویزیون حاضر شد و گفت: ما آماده مرگ هستیم و از قانون اساسی دفاع خواهیم کرد.
حضور نظامیان در کنار مادورو پیام مستقیمی به ترامپ است؛ رئیس جمهوری که سال گذشته ونزوئلا را تهدید به اقدام نظامی کرده بود. ترامپ گفته بود: مردم [ونزوئلا] سختی می کشند و می میرند. ما گزینه های بسیاری برای ونزوئلا داریم، از جمله گزینه نظامی؛ اگر لازم باشد.
هدف قراردادن مشروعیت سیاسی مادورو و تهدید نظامی علیه وی در بطن بحرانی اقتصادی سازماندهی شده که به دلیل تحریم های آمریکا چالش های فراوان معیشتی و اجتماعی را تشدید کرده است. تورم نزدیک به 300 هزار درصدی شرایط زندگی را برای مردم این کشور سخت کرده و براساس اعلام صندوق بین المللی پول، تورم ونزوئلا در سال 2019 میلادی به شدت افزایش خواهد یافت.
طبق گزارش سازمان ملل متحد، بین سال های 2015 و 2017، حدود 11.7 درصد از جمعیت ونزوئلا (3.7 میلیون نفر) دچار سوءتغذیه شده و 80 درصد از خانوارهای ونزوئلایی در تامین مواد غذایی نگرانی جدی دارند. صدها هزار نفر تحت تاثیر این شرایط جلای وطن کرده و راهی کشورهای همسایه شده اند. این مهاجران در سرزمین های جدید یا امکان تطابق با شرایط تازه را ندارند یا با ناراضیانی مواجه می شود که تمایلی به استقبال از مهاجران ندارند.
مخالفان، مادورو را مسئول این وضعیت می دانند و رئیس جمهوری ونزوئلا نیز تحریم ها و فشارهای خارجی و ناهماهنگی و اعتراض های داخلی را عامل آن می داند. هرچند اپوزیسیون امیدوار است با حمایت واشنگتن و دیگران کار مادورو را یکسره کند، رئیس جمهوری ونزوئلا و نظامیان لباس رزم پوشیده اند تا از سوسیالیسم و کشور دفاع کنند. عدم مصالحه داخلی و دخالت خارجی حکایت از آن دارد که ونزوئلا یک سال بحرانی تری را آغاز کرده است و هر دو طرف از نیروهای داخلی سعی می کنند با پایان دادن به عمر سیاسی طرف مقابل نتیجه این طناب کشی چندساله را تمام کنند.
