تلاشهای کاغذی مسؤولان برای آسان سازی ازدواج

پس از کلی گشتن و دیدن، پا به مزونی مجلل می گذارند. زن میانسال با مهارت از لباس ها و مدل ها می گوید. از مدل ترک و اروپایی و قیمتهای مناسب.
- دوخت لباس ها از 300 تا هزار تومنه. همه مواد از پارچه و کار دست هم با خودمونه.
وقتی چند مدل را نشان می دهد، عروس و داماد با اکراه نگاهی می کنند. زن ادامه می دهد: اگه به دنبال مدل خاصی هستید می تونین برین طبقه بالا.
زن جوان راهنمایی می کند: این ها از 600 هزار تومن به بالاست. زمان دوختش هم طولانیه. اگه می خواین برای این مدلها سفارش بدین باید هزینه انتخاب مدل از ژورنال ها رو هم بپردازین...
داماد در دل با خودش می گوید، دلم می خواهد مراسم ازدواج من هم به باشکوهی ازدواج پسرعمه ام باشه... مگه من چندبار قراره داماد بشم... برای اتومبیل عروس؛ می خوام یک پروشه کرایه کنم. چیزی نیس !یه میلیون و خرده ای... هزینه گل زدنش هم مهم نیس، من می خوام یکی از با شکوه ترین ازدواج ها را داشته باشم. همایون می گه یه جا عکس عروس و داماد رو روی کاپوت ماشین نقش می کنن، به نظرم جالبه...

شروع زندگی با حداقل هزینه ها

در حالی که بسیاری از مردم به مراسم آنچنانی ازدواج می اندیشند، جوانانی هم هستند که در تقلایند با حداقل هزینه زندگی مشترک خود را آغاز کنند.
«عبدالرضا -ر» 26 ساله می گوید: خودتان که می بینید؛ ازدواج جوانان از مشکلات اساسی کشور است، اما تلاش کافی درباره آن نمی شود. وام ازدواج می دهند اما با این مخارج به کجا می رسد؟ رهن خانه ها را ببینید. هزینه طلا و تالار و... هم که نگفتنی است.
«مژده - الف» نیز می گوید: من و همسرم از خانواده ای متوسط هستیم. نزدیک یک سال است عقد کرده ایم اما هنوز نتوانسته ایم وسایل ازدواجمان را فراهم کنیم. با این تورم چطور می توانم از همسرم بخواهم که طلا بخرد یا چند تکه وسایلی که متعهد شده را تهیه کند؟ از طرفی مگر خودم می توانم هزینه جهیزیه را بپردازم؟ ما وام ازدواج را که با هزار رفت و آمد گرفتیم برای رهن خانه کنار گذاشته ایم. خانواده ها هم کمک می کنند اما نمی توانیم انتظار داشته باشیم برایمان خانه بخرند یا 30-20 میلیون هزینه جهیزیه را بدهند.

یک ازدواج ساده 20 میلیون هزینه دارد

«پرستو» دو سال است که در عقد است. او می گوید: همسرم دانشجو است، هر دو کار پاره وقت داریم که درآمدی ندارد. از تمام مخارج ازدواجمان هم که بگذریم باز هم حداقل یک ازدواج ساده، 20 تا40 میلیون تومان هزینه دارد. اما حمایت ها آنقدرناچیز است که ارزش ندارد. به زوج ها مسکن مهر می دهند، اما در شهرکهای اقماری که اغلب فاقد امکانات معمولند. به اندازه همان اجاره داخل شهر باید هزینه رفت و آمد بدهیم.
به هرحال در این گسست طبقاتی انکارناپذیر، هر ازگاهی نیز سازمان و نهادی ادعای حمایت از ازدواج جوانان را دارد وطرح ها و برنامه هایی را عرضه می کند. اما با توجه به آماری که سالهاست تکرار می شود در کشور ما بیش از 14 میلیون جوان آماده ازدواج هستند و سالانه نزدیک به یک میلیون و هفتصد هزار نفر به این افراد افزوده می شود. پس حاصل این تلاش ها کجا دیده می شود؟

قانون بی فرجام
از قوانین شاخص در این زمینه؛ «قانون تسهیل ازدواج جوانان مصوب 27 /9/1384 مجلس شورای اسلامی است.
«عبدالرضا ثروتی» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس درباره نتیجه و آثار این قانون در کاهش مشکلات ازدواج جوانان به خبرنگار ما می گوید: این قانون مصوبه مجلس هفتم بوده و با وجود آنکه تسهیلات و مشوقهای ارزشمندی برای ازدواج جوانان پیش بینی کرده بود. برای نمونه؛ براساس ماده یک قانون تسهیل ازدواج، دولت مکلف به ایجاد «صندوق اندوخته ازدواج جوانان» شد و همچنین قرار شده است تا دولت علاوه بر استفاده از منابع بودجه سنواتی، از محل این صندوق به جوانان نیازمند به مسکن و اجاره مسکن، وام ودیعه پرداخت کند. اما این قانون با گذشت چند سال هنوز از سوی دولت به اجرا در نیامده است.

تلاش کاغذی برای تسهیل ازدواج
به اعتقاد بسیاری از نمایندگان مجلس و صاحبنظران؛ قانون تسهیل ازدواج می توانست با کاهش چالشهای اقتصادی جوانان، آنان را در تشکیل زندگی مشترک حمایت کند. چنانکه در ماده دوم این قانون چنین آمده است:
دولت مکلف است علاوه بر استفاده از منابع بودجه سنواتی پیش بینی شده، از محل «صندوق اندوخته ازدواج جوانان» به مزدوجین نیازمند به اجاره مسکن، حسب تشخیص کمیته سامان ازدواج با توجه به امکانات صندوق، وام ودیعه مسکن پرداخت کند. همچنین براساس ماده 3، تاکید شده است: با تاکید بر روشهای انبوه سازی، کوچک سازی، ارزان سازی و استفاده از روشهای نوین ساخت در امر مسکن، دولت مکلف است علاوه بر بهره مندی از تسهیلات متداول و رایج فعلی (انبوه سازی و اجاره به شرط تملیک) از طریق نهاده های عمومی نظیر شهرداری و اوقاف و امور خیریه و با بهره گیری از همکاری و امکانات وزارت مسکن و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و استفاده از زمین های دولتی یا زمین های اهدایی خیرین، واحدهای ساختمانی به عنوان «مسکن موقت» احداث کرده و آن ها را در اختیار زوجهای جوان با اجاره مناسب قرار دهد. مدت استفاده هر زوج متقاضی از این واحد ها حداکثر سه سال است.

هزار وعده خوبان!

«وزارت کشور» نیز به صورت موسمی و اغلب مناسبتی سخن از طرح ها و برنامه هایی برای حمایت از ازدواج جوانان به میان می آورد. چنانکه قرار بود در پی اجرای قانون تسهیل ازدواج، «کمیته سامان ازدواج» را در استان ها ایجاد کند، اما گویا این برنامه نیز به فراموشی سپرده شد.
یکی از آگاهان در استانداری خراسان رضوی، در این باره با اظهار بی اطلاعی از این مورد به خبرنگار ما می گوید: چنین کمیته ای در استانداری فعال نیست. به طور کلی از زمان ادغام معاونتهای اجتماعی با سیاسی، فعالیت در این عرصه چشمگیر نیست.
در این زمینه تماس های خبرنگار ما با وزارت کشور نیز نتیجه ای نداشت. چنانکه پس از ارسال دو نمابر با یک مضمون به دلیل مفقود شدن آن ها، در اواسط بهمن ماه سال جاری، سرانجام از روابط عمومی این وزارتخانه شنیدیم که: خبرنگاری از قدس برای این مصاحبه حضور پیدا کرده و پاسخ ها را دریافت کرده است(!) در حالی که هیچ خبرنگاری از «قدس» به این وزارتخانه مراجعه نکرده بود!
اما آنچه روشن است این است که هنوز هم جوانان منتظرند تا ببینند وعده ایجاد «بنیاد ملی ازدواج» و «کمیته سامان ازدواج» که از سوی وزارت کشور مطرح شده، به کجا می رسد.

پاسخی که در راه مانده است!

وقتی صحبت از ساماندهی ازدواج جوانان می شود، نگاه ها به سوی وزارت ورزش و جوانان خیره می شود.
«ثروتی» در این باره معتقد است: تلاشهای وزارت ورزش و جوانان در خصوص مسایل جوانان تحت تاثیر ورزش قرارگرفته و چندان کارساز نبوده است در حالیکه بار ها تاکید شده بر مسایل جوانان بیش از ورزش به خصوص ورزش قهرمانی تاکید شود؛ اما چنین نشده است.
اما پاسخ وزارت ورزش و جوانان در زمینه تسهیل ازدواج جوانان چیست؟
گرچه کار شناسان وزارتخانه یاد شده، به پرسشهای ما جواب گفته اند اما با گذشت نزدیک به یک ماه؛ هنوز معاونین ومسؤولان ارشد وزارت ورزش و جوانان فرصت بازنگری به پاسخ های کارشناسان خودشان و تأیید آن را نیافته اند، بنابراین و به رغم تماسهای مکرر خبرنگار ما، پاسخی از این وزارتخانه که نصف نامش مربوط به «جوانان» است دریافت نشده و مهر دیگری بر پاسخگو بودن دستگاههای دولتی به رسانه ها بعنوان زبان گویای مردم می خورد!

گُلی به جمال نهادهای غیردولتی
در کنار نهادهای دولتی و قانونی؛ نهاد ها و موسسات غیردولتی نیز در زمینه ازدواج جوانان فعالیت می کنند. هر چند تعداد این نهاد ها اندک است اما تجربه نشان داده، امید بیشتری می توان از آن ها داشت.
«صالح گلشن» مدیر عامل کانون ازدواج آسان با اشاره به اینکه در 14 سال فعالیت این کانون بیش از 200 هزار ازدواج توسط این کانون انجام شده، می گوید: به این ترتیب متقاضیان مختلفی از اقشار مختلف بدون هراس از خدشه وارد شدن به شأن و آبروی خود؛ از خدمات 80 شعبه در سراسر کشور و حتی خارج از کشور؛ بهره مند شده اند. زیرا این خدمات بدون هیاهو و تبلیغ و اسم و رسم صورت می گیرد.
وی با ناکافی دانستن تلاش ها برای گسترش ازدواج سالم و پایدار جوانان در کشور می گوید: ازدواج با چندین چالش رو به روست که می توان به وضعیت اشتغال و مسکن جوانان اشاره کرد. بنابراین برای حل مشکلات جوانان همه باید جهادگونه وارد میدان شوند. خوب است رسانه ملی روزی چند دقیقه در این زمینه برنامه تخصصی داشته باشد و با حضور کار شناسان به این مباحث بپردازند. البته در فرصت مناسب نه در زمانهای مرده یا اواخر شب که تمام فیلم ها وسریال هایش را نشان داده است.
مساله دیگر اینکه، باید تلاش شود به دور از آیین نامه ها، قوانین دست و پا گیر و چالشهای اداری؛ دغدغه جوانان را داشت. زیرا دشمن ما از همین چالش ها و غفلت ها سوء استفاده می کند. این در حالی است که ما با چند حرکت لاک پشتی در قالب همایش و نمایش می خواهیم این مشکل اساسی را حل کنیم. ما امروزه همه تکلیف داریم تا جوانان را از مشکلات و آسیب ها حفظ کنیم، اما گاه همین بخشنامه ها و تبصره ها دست و پای دلسوزان را می بندد.

***
متن قانون تسهیل ازدواج جوانان