اشتباه دو وزارتخانه ، خودکفایی گندم را به باد داد

فاطمه معتمدی - سرآغاز: ایران در سال 83 درست پس از تحمل 45 سال وابستگی به واردات گندم، توانست در تولید این کالای استراتژیک، مهم و تأثیرگذار در مبادلات جهانی به خودکفایی برسد.
هر چند تنها 8 سال از جشن خودکفایی گندم در کشور می‌گذرد، اما واردات این محصول کشاورزی در سال جاری سوال‌هایی را در ذهن ایجاد کرده است.در حالی که طبق گفته یکی از مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی امسال 14 میلیون تن گندم از مزارع کشور برداشت می‌شود که این میزان تأمین کننده نیاز داخل است.
با این حال، طبق آمار در فصل بهار امسال بیش از یک میلیون و 900 هزار تن گندم از 10 کشور جهان وارد شده و گویا قرار است یک میلیون تن دیگر نیز از پاکستان خریداری شود.
در حالی که به گفته مسؤولان، گندم تولید داخل تأمین کننده نیاز کشور می‌باشد و نیازی به واردات نیست، شنیده‌ها حاکی از آن است آمار واردات این محصول کشاورزی امسال به 6 تا 7 میلیون تن خواهد رسید.
چرایی واردات گندم پرسش‌هایی را به دنبال دارد که در همین ارتباط گفت و گویی با دکتر محمد اسماعیل‌نیا، نایب رئیس اول کمیسیون کشاورزی مجلس انجام داده‌ایم که از نظر می‌گذرد:
به عنوان اولین پرسش بفرمایید، واردات گندم در سال جاری با توجه به خودکفایی کشور در تولید این محصول استراتژیک چه معنایی دارد و چرا این وضعیت ایجاد شده است؟

**اسم این وضعیت را عدم مدیریت به موقع، کم توجهی و کج سلیقگی در مدیریت باید گذاشت که قابلیت و فرصتها در سایه این عارضه‌ها و عدم مدیریت صحیح به تهدید تبدیل می‌شوند.
لطفاً کمی بیشتر توضیح دهید.

**وقتی نرخ خرید تضمینی گندم منطقی و مناسب تعیین نشود و البته همان هم خوب مدیریت نشود، در نتیجه کشاورز از فروش و تحویل گندم تولیدی به دولت با نرخ تضمینی تعیین شده خودداری و آن را در بازار به فروش می‌رساند.این در حالی است که باید اختیارات لازم و کافی برای تعیین نرخ مناسب در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار می‌گرفت.از سوی دیگر، دولت پس از اینکه متوجه شد قیمت تعیین شده برای خرید تضمینی گندم کشش لازم را نداشته و اقبالی از سوی کشاورزان برای آن وجود ندارد، باید بسرعت با اقدام به خرید توافقی این محصول استراتژیک خلأ ایجاد شده را پر می‌کرد که البته انجام نشد.

**در مجموع مدیریت اشتباه وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز کج سلیقگی وزارت جهاد کشاورزی در مدیریت و نیز نرخ‌گذاری اشتباه در حوزه گندم این وضعیت را موجب شده است.


**این در حالی است که سالهای گذشته اهتمام جدی و انسجام قوی در این خصوص وجود داشت، به طوری که در یکی از سالها بیش از 12 میلیون تن گندم در کشور به صورت خرید تضمینی خریداری شد که تنها سهم خراسان رضوی از آن، یک میلیون تن بود و تنها دلیل آن تعیین نرخ منطقی برای خرید گندم و البته مدیریت قوی برای اعمال آن بود که باعث شد کشاورزان انگیزه بیشتری برای افزایش تولید این محصول و فروش آن به دولت در قالب خرید تضمینی داشته باشند. البته این روند در واقع به دستیابی به خودکفایی در تولید این محصول منجر شد.اما با اینکه در سال جاری تولید گندم در کشور در وضعیت نسبتاً قابل قبول و خوبی قرار داشت، اما عدم انسجام در مدیریت منطقی و واحد سبب شد کشاورزان از تحویل آن به دولت خودداری کنند.


با همه این وجود آیا شرایط در حال حاضر به گونه‌ای است که واردات گندم توجیه داشته باشد؟


**ما هم از واردات گندم گله‌مندیم، اما باید گفت برخی آقایان دست به وارداتشان خیلی خوب است، به طوری که در کنار گندم دپو شده در کشور واردات این محصول استراتژیک هم انجام می‌شود و البته همین عدم تعادل و مدیریت باعث شده بخشی از گندم از چرخه مصرف انسان خارج و به حوزه مصرف دام اختصاص یابد.

به نکته جالبی اشاره کردید و آن هم خروج بخشی از گندم تولید داخل از چرخه مصرف انسان به دام و طیور است، چرا این مسأله ایجاد شد؟


**باز هم تأکید می‌کنم همه این موارد برمی‌گردد به نحوه مدیریت مردم.
ملت و نظام ما پرقدرت است، اما درصدی از افراد در حوزه مدیریت مواردی از جمله گندم متناسب با این توان ورود نیافتند و عملکردشان ضعیف است.
بنابراین باید گفت، این ضعف متوجه فرد یا افراد است که نمی‌خواهند از این توان در جایگاه اصلی و درست آن استفاده کنند و نتیجه آن می‌شود که از یک سو گندم تولید داخل سر از دامداری‌ها درمی‌آورد و از آن سوی دیگر واردات این محصول استراتژیک انجام می‌شود.

به نظر شما عمده چالش‌های تولید گندم به عنوان محصول مهم و استراتژیک چیست؟


**در کشور تجربه به خودکفایی رسیدن تولید گندم وجود دارد اما از این تجربه استفاده نمی‌شود.
امسال بارندگی‌ها در کشور نسبتاً در وضعیت خوبی قرار داشت، تنها نابسامانی در بخش تأمین کود ایجاد شد که البته با اقداماتی نظیر تثبیت نرخ نهاده‌ها و یا در اختیار دادن آن به کشاورزان می‌شد آن را مدیریت و سامان بخشید.بنابراین گاهی عوامل طبیعی- اقلیمی مانند خشکسالی- تگرگ مشکلاتی را ایجاد می‌کند که می‌توان با تدابیری آن را مدیریت کرد، ولی گاهی مشکلات و مسایل تنها در سایه مدیریت نادرست ایجاد می‌شود.
به هر حال انسجام بین وزرای مؤثر شامل جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت باید بیشتر باشد که در حال حاضر این انسجام و وحدت رویه ضعیف است.
باید به گونه‌ای اقدام کرد که شرایط هم به نفع مصرف کننده باشد و هم کشاورزان به عنوان تولیدکنندگان از آن منتفع شوند و با انگیزه بیشتر به تولید محصولات کشاورزی بپردازند.در حال حاضر مشکلات جدی در بخش کشاورزی وجود دارد که می‌توان به وجود واسطه‌ها و دلالان اشاره کرد که همچنان زحمت و دسترنج کشاورزان را با کمترین قیمت خریداری و همان را با لحاظ سود زیاد به بازار مصرف عرضه می‌کنند که در نهایت مصرف کننده نهایی قیمت بیشتری برای خرید این محصولات می‌پردازد.

* قدس