دانشگاه تهران: ظرفیت دکترا را جور دیگری پر کردیم!

ظاهرا گلستانِ آزمون دکترای امسال هنوز کامل شکوفا نشده؛ بعد از آنکه برخی رتبه های ممتاز کنکور به دلیل دریافت نمرات بسیار پایین و حتی صفر در مصاحبه و ارزیابی علمی دانشگاه تهران مردود شده(!) و از راهیابی به جمع پذیرفته شدگان مقطع دکترا بازماندند، تکمیل ظرفیت بر ابهامات ماجرا افزود و عجیب اینکه حالا دانشگاه تهران مدعی است معرفی شدگان برای مصاحبه کیفیت علمی لازم را نداشته اند و کنکور می بایست ارتقا یافته و تخصصی‌تر شود!

به گزارش «تابناک»، در شرایطی که اعتراض گسترده داوطلبان ورود به دوره دکترا در سالهای اخیر هر بار با تایید مسئولان سازمان سنجش مواجه شده و هرساله تغییراتی در نحوه گزینش داوطلبان پدیده آورده، آزمون دکترای نیمه متمرکز سال 91 با بیشترین انتقادها مواجه بوده و به رغم اینکه ماهها از اعلام نتایج آن گذشته، حاشیه های آن هنوز ادامه دارد.

به عبارتی بهتر، در حالی که اولین و مهمترین دلیل تغییر در نحوه پذیرش داوطلبان متقاضی آزمون دکترا به زعم رییس سازمان سنجش آموزش کشور، بحث اجرای عدالت آموزشی و ایجاد فضای یکسان رقابتی و پرهیز از اعمال سلیقه دانشگاه‌ها خوانده می شود، آزمون دکترای سال جاری به اندازه ای به سلیقه دانشگاه ها مرتبط می شود که اعلام نتایج نهایی آزمون دکترای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور با یک هفته تاخیر صورت می گیرد، چراکه برخی از دانشگاه‌ها و گروه‌های آموزشی نمرات پایین و گاه صفر را برای مصاحبه شوندگانشان به سازمان سنجش ارسال کرده و چنان بلبشویی پدید می آورند که صدای وزیر نیز در می آید!

تاثیر مرود شدن استعدادهای برتر در آزمون سال بعد

این نمرات پایین سبب می شود که از یک سو برخی دانشجویان ممتاز، به رغم کسب رتبه های برتر کنکور از ورود به دانشگاه بار بمانند و از سوی دیگر، مسئولان سازمان سنجش –که دیگر نیک دریافته اند که نتیجه خروجی تاثیر اندک آزمون کتبی و وزن زیاد مصاحبه علمی داوطلبان بیش از هر چیز به سلیقه دانشگاه ها وابسته شده-، به فکر جبران مافات در سال آتی افتاده و از برابر شدن وزن مرحله مصاحبه با مرحله آزمون کتبی سخن بگویند.

رییس سازمان سنجش، توجیه این تصمیم را نتایج بر آمده از یک نظر سنجی می داند که البته نه تعداد شرکت کنندگان آن ذکر شده و نه از سرنوشت آنان در کنکور گذشته خبری در دست داریم، بلکه تنها می دانیم که در بین داوطلبان آزمون دکترا صورت گرفته است؛ دکتر خدایی در این باره می گوید: «از داوطلبان سوالی مطرح شد مبنی بر اینکه تاثیر مصاحبه در آزمون دکتری به چه میزان باید باشد؟ بر این اساس 4.5 درصد داوطلبان این میزان را بیش از 75 درصد، 15.3 درصد داوطلبان بین 50 تا 75 درصد، 56.5 درصد داوطلبان سهم آزمون مصاحبه را بین 25 تا 50 درصد عنوان کردند و در نهایت 23.8 درصد داوطلبان نیز موافق حذف مرحله مصاحبه آزمون دکتری بودند.»

البته پر واضح است که اگر داوطلبان شرکت کننده در آزمون از جمله افرادی باشند که از نحوه پذیرش سال گذشته بیشترین ضربه را خورده اند، تنها می توانند بسوزند و بسازند چرا که اعتزاضشان هیچ تاثیری در سرنوشت تحصیلی‌شان نخواهد داشت؛ منظور آن دسته از داوطلبانی است که گاه با کسب رتبه برتر در گرایش خود، به دلیل نمرات بسیار پایین و گاه صفر از راهیابی به مقطع دکترا در برخی دانشگاه ها بازمانده اند! (نمونه عینی این ماجرا را اینجا بخوانید).

تغییر نحوه پذیرش در سال آتی؛ نوشدارویی که دیر ساخته شد!

به این ترتیب در شرایطی که فقدان شفافیت در مصاحبه علمی داوطلبان توسط دانشگاه ها، اعتراض نمایندگان کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی را به دنبال داشته و تحقیقات ایشان در رابطه با آزمون دکترای سال جاری را رقم زده است، رئیس سازمان سنجش انتقادات این دسته از داوطلبان را وارد و بجا دانسته و به ایسنا می‌گوید: «اینکه در جواب عدم پذیرش داوطلبی که خود جزو استعدادهای برتر کشور است، رد شدن در مرحله مصاحبه را بهانه کنیم برای وی قابل پذیرش نیست، بلکه داوطلب باید قانع شود که داوطلبان پذیرفته شده در سطح علمی بالاتر از وی قرار دارند که این مساله نیز تنها از طریق برگزاری مصاحبه‌ای شفاف امکانپذیر است.»

اعتراف تلخ دکتر خدایی در مظلوم واقع شدن برخی داوطلبان در آزمون قبلی و لزوم تغییر در تاثیرگذاری سهم مصاحبه و آزمون کتبی در حالی مطرح می شود که به گواه مصاحبه دکتر حسین توکلی، مشاور عالی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، پیش از اعلام نتایج قطعی آزمون، هم سازمانی که ایشان در راس آن هستند و هم وزارت علوم و حتی شخص وزیر از اعمال سلیقه برخی دانشگاه ها و نتایج نظر سنجی صورت گرفته از داوطلبان آگاه بودند اما معلوم نیست که چرا جز به تعویق انداختن یک هفته ای در اعلام نتایج، هیچ اقدامی برای تاثیر دادن نتایج متقن در نتیجه نهایی آزمون و یا حتی اعمال آنها در مرحله تکمیل ظرفیت صورت ندادند؟

تکمیل ظرفیت هم به داد کسی نرسید

با این تفاسیر، سکوت سازمان سنجش، حکم تایید اقدامات صورت گرفته را پیدا می کند چراکه تاثیر بسیار زیاد مصاحبه دانشگاه در پذیرش داوطلبان، حدی قانونی است که دست بر قضا توسط همین سازمان تعیین شده و به لحاظ حقوقی احتمالا نه مجلس قادر به دخل و تصرف در آن خواهد بود و نه هیچ نهاد نظارتی دیگری می تواند به نتایج رقم خورده از آن خللی وارد کند؛ یعنی دانشگاهی که نمره مصاحبه صفر را برای یک داوطلب در نظر گرفته، به رغم غیر معقولانه بودن اقدامش، بر اساس قانون هیچ تخلفی مرتکب نشده است.

اینجاست که برخی از ظرفیت پذیرش دانشجوی دکترا در برخی رشته ها تکمیل نشده و تکمیل ظرفیت به عنوان فرصتی بی نظیر برای اصلاح خطای صورت گرفته از راه می رسد اما عجیب اینجاست که برخی دانشگاه ها مانند دانشگاه تهران برای برخی از ظرفیت های خالی مانده، درخواست تکمیل ظرفیت نمی دهند و البته این اقدام تعجب برانگیز ایشان دوباره با سکوت مسئولان سازمان سنجش مواجه می شود.

بدین ترتیب به نظر می رسد که تعداد پذیرفته شدگان می بایست کمتر از ظرفیت اعلام شده از سوی دانشگاه باشند اما دست کم در مورد دانشگاه تهران این گونه نیست؛ ثبت نام 1150 نفر در مقطع دکترای این دانشگاه در حالی که ظرفیت اعلام شده از سوی ایشان به سازمان سنجش -در مجموع دو دسته روزانه و نوبت دوم- 1088 نفر بوده، شبهات بسیاری پدید می آورد؛ به ویژه زمانی که از یک سو بدانیم در برخی رشته های دانشگاه تهران به رغم پذیرش بسیار اندک در مرحله اول، هیچ گونه تکمیل ظرفیتی اعلام نشده است و از سوی دیگر سخن آن رئیس دانشگاهی را به یاد بیاوریم که می گفت: «برای پذیرش دانشجوی دکترا در تمام دانشگاه‌های کشور سه روش وجود دارد؛ بورسیه وزارت علوم، آزمون دکترا و استعداد درخشان»!

دانشگاه تهران: داوطلبان کیفیت علمی نداشتند

ظاهرا شیوه غیرقانونی قبولی در دکترای بهترین دانشگاه‌های ایران بدون کنکور و آزمون، اینقدر شایع  رایج شده که قادر است تمامی ظرفیت های موجود را پر کند به گونه ای که هم رد کردن داوطلبان با نمره صفر توجیه خواهد داشت و هم اعلام نشدن تکمیل ظرفیت در رشته هایی که به اندازه ظرفیتشان پذیرش نشده منجر به خالی ماندن کلاسها نخواهد شد!

اثبات این امر را می توان در لابه لای سخنان معاون آموزشی دانشگاه تهران یافت؛ جایی که دکتر مهدی قمصری به مهر می گوید: «پس از برگزاری کنکور داوطلبانی که به دانشگاه تهران معرفی شدند کیفیت علمی لازم را نداشتند و از سوی دیگر ظرفیتها خالی مانده بود که این خلاء را با روشهایی که وزارت علوم مثل تبدیل [بورس] خارج به داخل، پذیرش مربیان، عده ای از دانشجویان خارجی، برخی دانشجویان جانباز و روشندل همچنین استعدادهای درخشان پر کردیم.»

بدین ترتیب معاون آموزشی دانشگاه تهران در حالی با زیر سوال بردن کیفیت علمی دانشجویان معرفی شده از طرف سازمان سنجش، از عملکرد این دانشگاه در کنکور دکترای سال 91 دفاع می کند که ظاهرا فراموش کرده بخشی از متقاضیان ورود به دوره دکترای این دانشگاه، از فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد همین دانشگاه هستند و دست بر قضا، برخی از نفرات ممتاز پذیرفته نشده توسط ایشان، از همین جمله هستند!

البته این سخن معاون دانشگاه تهران زمانی طنز آمیز تر به نظر می رسد که به پر شدن ظرفیت های خالی مانده با دانشجویان تبدیل بورس خارج به داخل گره می خورد چرا که نیم نگاهی به دستورالعمل گزینش دانشجویان بورسیه، دست کم برتری علمی این دانشجویان به نسبت برگزیدگان آزمون کتبی را ثابت نخواهد کرد، هرچند ممکن است عکس آن صادق باشد.

ماجرا وقتی جالب تر می شود که بدانیم مرجع انتخاب دانشجویان بورسیه، همان وزارت خانه ای ست که سازمان سنجش به عنوان بازوی برگزاری آزمون های سراسری آن عمل می کند اما از دید مسئولان دانشگاه تهران، عملکرد این سازمان تخصصی به حدی جای ایراد دارد که قادر به شناسایی افرادی با کیفیت علمی قابل قبول نیست، تا جایی که گزینش شدگان اعزام به خارج از کشور، حتی با این وجود که نه آزمونی داده اند و نه علمشان به طور جدی و تخصصی مورد سنجش قرار گرفته، بر ایشان رجحت دارند.

با کمبود داوطلب مواجه هستیم؛ آزمون را تخصصی‌تر کنید

البته این تمام سخن قمصری نیست، چرا که به اعتقاد وی، سازمان سنجش هر ساله تعدادی کمتر از ظرفیت پذیرش این دانشگاه، متقاضی ورود به ایشان معرفی می کند و به عنوان مثال امسال هم که دانشگاه تهران ظرفیت پذیرش دکترایش را 1088 اعلام کرده بود، سازمان سنجش تنها 932 نفر را جهت مصاحبه به این دانشگاه معرفی کرده و این موضوع سبب شده که ایشان تکمیل ظرفیت از راه های دیگر را در دستور کار قرار دهند.

اینجاست که جا دارد مسئولان سازمان سنجش به اعداد و ارقامی که توسط وی مطرح شده پاسخ دهند، اما از سوی دیگر، هنوز برایمان قابل درک نیست که چگونه این مشکل تنها در دانشگاه تهران رویت شده و هیچ دانشگاه دیگری از بی سواد بودن متقاضیان گلایه نداشته و تعداد معرفی شدگان سازمان سنجش را کمتر از ظرفیت درخواستی ذکر نکرده است؟ و یا اینکه متقاضیان ورود به دکترای دانشگاه تهران، فارغ التحصیلان کدام دانشگاه ها هستند که حتی با کسب نمره ممتاز در آزمون کتبی، گاه از مصاحبه علمی صفر دریافت می کنند؟

به این ترتیب در شرایطی که سازمان سنجش خرسند از رفع نقص پذیرش دکترا با سهم بندی 50-5 در آزمون کتبی و مصاحبه دانشگاه در سال آتی است، ایراد بزرگتری مطرح می شود که به نظر بیشتر به سهم خواهی دانشگاه های بزرگ شباهت دارد، تا جایی که مدیران دانشگاه تهران منتخبان آزمون کتبی را بی سواد می دانند و اعتقاد دارند که با تغییر سهم بندی، می بایست آزمون تخصصی تر برگزار شود و البته سازمان سنجش هم از پیشنهادشان استقبال کرده و فراموش می کند که ابهامات مطرح شده را پاسخ بگوید.

اکنون دقت کنید که به تازگی رئیس سازمان سنجش با رد سخنان برخی از روسای دانشگاه‌ها در خصوص ورود دانشجویان ضعیف به دوره دکترا، گفته است: «مستثنی شدن دانشگاه‌های بزرگ از تغییرات آزمون دکتری قابل اجرا نیست. 75 درصد ظرفیت دکتری دانشگاه‌ها از طریق همین دانشگاه‌های برتر تکمیل می‌شود به گونه‌ای که 10 درصد ورودی‌های آزمون دکتری در دانشگاه تهران پذیرفته می‌شوند.»

آیا این سخنان خدایی بی پایه و اساس مطرح شده یا مدیران دانشگاه تهران، به رغم تمامی شائبه هایی که درباره عملکردشان در کنکور اخیر مطرح است، پیشنهاد داده اند که از تغییرات آزمون بعدی مستثنی شوند؟!