یادداشت‌های اسدالله علم: چند تلگراف و نامه را امضاء فرمودند از جمله تلگراف ۲۵ سال تأسیس اسرائیل. البته چون روابط رسمی نداریم توسط کنسول ما در اسرائیل فرستاده می‌شود....

استقرار مدیران امریکائی در مراکز استانها یکی از ویژگیهای اساسی سازمان و برنامه ما را تشکیل می‌داد. در مأموریت قبلی، من در رأس ادارات دارائی استانهای مهم یکی از اعضای هیئت را قرار داده بودم. این بار نیز وقتی در ١٩٤٣ قانون استخدام ٦٠ نفر امریکائی تصویب شد ایرانیان و امریکائیان دریافتند که تعدادی از مستخدمین جدید امریکائی باید در مراکز استانها خدمت کنند.

یادداشت‌های اسدالله علم: مدتی درباره مسأله [واترگیت]و [خانه تکانی]shake-up نیکسون بحث و مذاکره شد. شاهنشاه فرمودند: تمام ۲۵۰ ملیون دلاری که برای انتخابات آمریکا خرج می‌شود، اساس آن بر تقلب است. به این معنی که در [جلسه تعیین نامزد حزبی برای ریاست جمهوری]convention بالأخره سرمایه دار‌های بزرگ، چه در حزب دموکرات و چه جمهوری خواه، نظر خود را نسبت به کاندید ریاست جمهور اعمال می‌کنند. آن وقت یک مسأله را که قاعدتاً باید جزء تاکتیک‌های انتخاباتی به حساب آورد، این همه باد می‌دهند و بزرگ می‌کنند. من عرض کردم: شاید هم فراماسون بین المللی نیکسون را که داشت یک [چهره]figure بین المللی می‌شد دارد خورد می‌کند کسی چه می‌داند؟ چون اساس فراماسونری خورد کردن شخصیت‌های ملی است. گرچه شاهنشاه تظاهر فرمودند که عرض مرا قبول ندارند ولی قدری فکر کردند، یعنی زیاد فکر کردند. بعد به من فرمودند: تو یقین داری که خود نیکسون فراماسون نباشد؟  

باید خاطرنشان کرد که در فصل چهارم پیمان سه جانبه مورخ ۲۹ ژانویه ١٩٤٢ قید شده بود «مسلم است که حضور این قوا [انگلیسی و روسی] در خاک ایران اشغال نظامی نخواهد بود و مزاحمت آنها با ادارات دولتی و قوای تأمینیۀ ایران و زندگانی اقتصادی کشور و رفت و آمد عادی سکنه و اجرای قوانین و مقررات ایران در حداقل امکان خواهد بود.»

یادداشت‌های اسدالله علم: صبح شرفیاب شدم. عرض کردم: صبح زود نهاوندی پیش آمده من بود (رئیس دانشگاه تهران) و می‌گفت در دانشکده پلی تکنیک بی‌جهت بچه‌هایی را که اجتماع کرده بودند کتک زدند. یعنی گارد انتظامی دانشکده بدون توجه به نظر رئیس و غیره آنها را کتک زد و می‌گفت قطعاً یک دستوری از طرف دولت است که این رابطه خوب که بین دانشگاهها و دستگاه سلطنت پیدا شده، بر هم بزنند. با آن که شاهنشاه فرمودند: نهاوندی را چون دولت به بازی نمی‌گیرد بدبین است، ولی خیلی خیلی تأمل فرمودند و به من امر دادند رسیدگی کن.

مقامات شوروی تلاش زیادی به عمل آوردند تا از شناسائی هیئت مالی به عنوان نهادی که دارای اختیار و مسئولیت است خودداری کنند. سفارت شوروی برعکس کلیه نمایندگان سیاسی خارجی مقیم تهران ملاقات تشریفاتی را که من از آنها کرده بودم پس نداد. همچنین برخلاف انگلیسیها و امریکائیان، به استثنای یکی از اعضای دون پایه نمایندگی بازرگانی شوروی که روزی برای مذاکره دربارۀ معامله تریاک به دفترم آمد، هرگز هیچ مقام رسمی شوروی در خانه یا اداره از من دیدار نکرد.

یادداشت‌های اسدالله علم: آخر کار فرمودند: مهمانی دیشب چه خبر بود؟ عرض کردم: نخست وزیر مست شده بود، حرکات ناشایست می‌کرد، ولی عرض نکردم چه می‌کرد. عرض کردم: سفیر آمریکا مدتی با من صحبت داشت. تمام تملّق می‌گفت و از اعلیحضرت همایونی تعریف می‌کرد، حتی میگفت خوب است اعلیحضرت همایونی ولیعهد بحرین و پادشاه مسقط و شیخ نشینها را تربیت بفرمایند. فرمودند: تملّق نیست! من قدری خیط شدم.

همانطور که قبلاً اشاره کردم اقتصاد دست در دست سیاست شوروی عمل می‌کرد. در حالیکه انگلیسی‌ها در ایران وحدت آشکاری در درک و اجرای سیاست از خود نشان می دادند، روس‌ها از آنها هم استوارتر و با انضباط تر بودند.

یادداشت‌های اسدالله علم: ساعت ۶ بعد از ظهر ولیعهد بحرین دیدنم آمد. بسیار جوان ورزیده، تحصیل کرده و فهمیده ایست. در [اسند هرست]Sandhurst بوده است. خیلی جوان است. ۲۳ سال دارد. شام هم مهمان او بودم. مهمانی مفصل بود. نخست وزیر ما به صورت خیلی نامطلوبی مست شده بود و حرکات ناشایست میکرد، من جمله اینکه لااقل پنج شش دفعه به سلامتی سفیر آمریکا و خانمش شراب نوشید.

از اکتبر ١٩٤٤ اختلاف بین حزب توده و طرفداران سید ضیاء آشکارتر و شدیدتر شد. سیدضیاء یک بیانیه ضد شوروی انتشار داد. زد و خوردهای خیابانی بین دو طرف صورت گرفت. روزنامه های طرفدار شوروی این فکر را تبلیغ می‌کردند که سیدضیاء مظهر فاشیسم است و هر چه در توان داشتند در تخریب و انهدام فضای سالم احزاب بکار می‌بردند و بجای آن به یک مبارزه طبقاتی آشتی ناپذیر دامن می زدند. همین تبلیغاتچیها با مربوط ساختن حزب توده با روسها و سیدضیاء با انگلیسیها فکر تقسیم ایران به مناطق نفوذ را دوباره زنده کرده و اشاعه می‌دادند.