دو سال پیش که دولت جدید آمریکا سیاست تحدید ویزا را اعمال کرد، بسیاری از گردشگران با حذف ایران، راه را کج کردند و به کشورهای دیگری که هم ارزانتر بودند و هم کمدردسرتر، سفر کردند. از سوی دیگر، شهروندان کشورهای عربی همراستا با سیاستهای عربستان پس از جریان سفارتخانه آن کشور در تهران، دور سفر به ایران را قلم گرفتند، با این حال در همان روزهای رکود اعلام شد؛ آمریکاییها و اروپاییهای زیادی از سر «لجبازی» با سیاستهای ترامپ میخواهند به ایران بیایند؛ که اتفاقا در همان سال شمار سفر این گردشگران با ۵۰ درصد رشد همراه شد. به گزارش ایسنا، این روزها که آمریکا یک جانبه از برجام خارج شده و جهان را با تهدیدهایش به التهاب کشانده، باز هم گروهی از آژانسهای ایرانی، هرچند نامطمئن از آینده گردشگری که سخت با سیاست پیوند خورده، به استناد پیامهای دلگرمکنندهای که از همتایان اروپایی خود دریافت میکنند، میگویند که «شاید تجربه دو سال پیش باز هم تکرار شود و مخالفان ترامپ راه ایران را در پیش بگیرند. » با این وجود، فعالان این حوزه پس از کنارهگیری برخی کمپانیهای کشتیرانی، هواپیماسازی، نفت و حتی شبکههای رزرواسیون هتل، آینده راحتی را برای گردشگری متصور نیستند. در سال ۱۳۹۴ که توافقهای هستهای به سرانجام رسید، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آمار داد: ۵ میلیون و ۲۵۰ هزار گردشگر به ایران سفر کردند. اما یک سال بعد پس از اتفاقاتی که در سفارت عربستان در تهران رخ داد، سفر اتباع کشورهای عربی بویژه حوزه خلیج فارس به ایران نزدیک به ۱۰ درصد کاهش داشت که آمار سفر اتباع خارجی را به چهار میلیون و ۹۱۱ هزار و ۹۲۰ نفر تقلیل داد. هرچند که برای آن سال اعلام شد، سفر اروپاییها به ایران ۵۶ درصد رشد داشته است. اما در سال ۹۶ که حاشیههای جنگ در خاورمیانه پررنگتر و خط و نشانهای سیاستمداران بیشتر شد، گردشگری ایران نیز بنا بر آنچه تورگردانها اعلام کردند، رو به افول رفت. هرچند که رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بارها منکر این افت شد و در دو ماه پس از آغاز سال ۹۷ هم اعلام کرد که رشد منفی گردشگری ۴ درصد مثبت شده است. این درحالی بود که طبق آمار همین سازمان در ۹ ماه نخست سال ۹۶ و با پشت سر گذاشتن فصلهای بهار و پاییز که اوج ورود گردشگران خارجی به ایران است، نزدیک به ۳ میلیون و ۸۹۴ میلیون گردشگر به ایران وارد شدند که در مقایسه با سال قبل آن، نزدیک به یک درصد کاهش جمعیت را ثبت کرده است. این ریزش آماری بنا بر آنچه برنامهریزان و مجریان سفر در ایران گفتهاند، بیشتر از آنکه بهانهای سیاسی داشته باشد، علتی اقتصادی دارد؛ چراکه تور ایران در ردهی گرانترینها دستهبندی شده و بیشتر گردشگران با پیدایش مقاصد جدیدتری چون ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان ترجیح دادند سرزمینی با تفاوتهای فرهنگی اما ارزانتر را انتخاب کنند. حال در کنار دغدغه گرانی که البته تحت تاثیر نوسانات ارز در ایران، سفرهای ناچیزِ انفرادی گردشگران خارجی را چندان دربر نگرفت، تنشهای سیاسی نیز آینده گردشگری ایران را که از چشمانداز ۲۰ ساله به تایید مسؤلان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، «بسیار عقب» است، نامطمئنتر کرد. با این وجود محمدعلی واقفی ـ نایب رییس جامعه تورگردانان ایران ـ درباره شرایط گردشگری ایران در وضعیت سیاسی موجود، به ایسنا میگوید: زود است که قضاوت کنیم، چون شرایط قابل پیشبینی نیست. هرچند واکنشها به رفتار جهانی ما ارتباط دارد. درست است که تصمیمهای آمریکا روی مردمان برخی کشورها تاثیر میگذارد، اما زمان میبرد تا این اثرگذاری مشهود شود. او ادامه میدهد: هنوز واکنشهای روشنی از توراپراتورهای خارجی دریافت نکردهایم. برخی از آژانسها دلگرمی میدهند که تورهای ایران را حفظ میکنند و برای آن بیشتر تبلیغ خواهند کرد، ولی ممکن است برخی از مردم منصرف شوند و یا سفر خود را به تعویق اندازند. فکر میکنم اگر رفتار و واکنشهای جهانی خوبی داشته باشیم، تحریمها و تهدیدهای آمریکا تاثیر زیادی روی گردشگری نداشته باشد. از سوی دیگر واقفی اعتقاد دارد: تصمیم شرکتهای بزرگ مثل نفت، کشتیرانی و هواپیمایی برای تعلیق و یا توقف همکاری در ایران روی عملکرد شرکتهای گردشگری نیز تاثیر خواهد گذاشت و در اینباره به اقدام سریع سایت رزرواسیون بوکینگ اشاره میکند و میگوید: سایت بوکینگ پس از خروج آمریکا از برجام، بلافاصله امکان رزرو هتلهای ایران را در این وبسایت متوقف کرد. به هر حال، با توجه به اینکه سال ۹۵ در مقایسه با سال قبل با افت سفر گردشگران روبرو بودیم و در سال گذشته نیز با افت مواجه شدیم، طبیعی است وضعیت جدید نیز در ورود گردشگران خارجی تاثیر بگذارد. این شرایط را قبلا تجربه کردهایم، هرچند هنوز نمیتوان با قطعیت قضاوت کرد، چون بستگی به وجههای دارد که در دنیا نشان میدهیم. به عقیده برخی دیگر از توراپراتورها، هرچند شرایط امروز به شکلی نیست که پیشبینی دقیق و سریعی بتوان داشت، ولی واقعیت آن است، در وضعیتی به سر میبریم که تورهای ایران گرانتر شدهاند و از سوی دیگر مقاصد جدید و به نسبت ارزانتر ظهور کردهاند، طبیعی است که حاشیههای سیاسی هم تاثیر خود را بگذارد. از طرفی برخی نیز خوشبینانه به استناد تجربهای که گردشگری ایران پس از انتخاب دونالند ترامپ پشت سر گذاشت، احتمال میدهند، میزبان مسافرانی باشیم که به خاطر لجبازی با سیاستهای رییس جمهور آمریکا، ایران را برای سفر انتخاب کنند. جریانی که شاید با اقدامات عملی اتحادیه اروپا برای محافظت از شرکتهای اروپایی در برابر تحریمهای آمریکا علیه ایران، تقویت شود، هرچند که ممکن است کشورهای عربی به عنوان حامیان مواضع عربستان در برابر ایران و تصمیم رییس جمهور آمریکا در خروج از برجام، همانند دو سال پیش به اندازه اروپاییها شجاعت به خرج ندهند و حتی کمتر از گذشته به ایران سفر کنند و این جریان را همراهی نکنند.