پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : نیویورکتایمز نوشت: چه یک جنگ طولانی باشد یا یک درگیری کوتاه، بستن آسمانها به روی پروازهای مسافربری اثرات بزرگی بر هزینه، راحتی و ایمنی داشته است.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: زمانی که اسرائیل حملات موشکی را علیه ایران آغاز کرد و متعاقباً با حملات تلافیجویانه روبرو شد، کشورهای حوزه خلیج فارس آسمانهای خود را بستند. این اقدام باعث شد بیش از ۲۴ شرکت هواپیمایی بزرگ جهان، پروازهای خود را منحرف کرده یا لغو کنند.
در ماه مه، وقتی هند و پاکستان وارد یک درگیری کوتاه اما شدید شدند، هر دو کشور استفاده از حریم هوایی خود برای هواپیماهای یکدیگر را ممنوع کردند.
پس از آنکه روسیه در سال ۲۰۲۲ جنگ علیه اوکراین را آغاز کرد و آسمان خود را به روی خطوط هوایی غربی بست، بسیاری از شرکتهای هواپیمایی آمریکایی و اروپایی مجبور شدند مسیرهای پروازی خود را بازطراحی کنند — اختلالی که همچنان ادامه دارد.
در سالهای اخیر، شرکتهای هواپیمایی در سراسر جهان به طور فزایندهای با پیامدهای ژئوپولیتیکی مواجه شدهاند؛ چرا که جنگهای طولانیمدت و درگیریهای ناگهانی، ناگزیر مسیرهای پروازی اصلی را تغییر داده و سودآوری را دوباره به محاسبه میکشند.
ریسکهای چنین درگیریهایی از سال ۲۰۱۴ آشکار بود؛ زمانی که یک هواپیمای خطوط هوایی مالزی بر فراز بخشی از اوکراین که تحت کنترل جداییطلبان طرفدار روسیه بود، هدف قرار گرفت و هر ۲۹۸ نفر سرنشین آن کشته شدند. در دسامبر گذشته نیز دهها نفر زمانی کشته شدند که یک هواپیمای خطوط هوایی آذربایجان در حریم هوایی روسیه سقوط کرد، که احتمالاً بر اثر اصابت سامانه دفاع هوایی بوده است.
بر اساس گزارش سال گذشته شرکت مشاوره ریسک «وریسک میپلکرافت»، بیش از ۴.۵ درصد از مساحت خشکیهای زمین تحت تأثیر درگیریهای نظامی قرار دارد، که این میزان نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایشی ۶۵ درصدی داشته است.
درگیریها یکی از بزرگترین عوامل اختلال در صنعت هواپیمایی غیرنظامی محسوب میشوند؛ صنعتی که روزانه بیش از ۱۰۰ هزار پرواز تجاری را با ۱۰ میلیون مسافر انجام میدهد. شرکتهای هواپیمایی در هر پرواز باید عواملی چون تقاضای مسافران، شرایط جوی، هزینه سوخت، مقررات دولتی، و برنامههای خدمه پرواز را نیز لحاظ کنند.
مبادله اخیر حملات میان ایران و اسرائیل بهویژه برای خطوط هوایی جهانی مخرب بود، چرا که شهرهای خاورمیانه غالباً به عنوان توقفگاه میان مقاصد آسیایی و اروپایی عمل میکنند. پس از حمله ایران به یک پایگاه نظامی آمریکا در قطر در روز دوشنبه گذشته، هواپیمایی قطر مجبور شد بیش از ۹۰ پرواز را منحرف کند که سفر بیش از ۲۰ هزار مسافر را مختل کرد.
با وجود آتشبس میان ایران و اسرائیل، شرکتهای هواپیمایی آماده بازگشت احتمالی حملات هستند. بسیاری از آنها مسیرهای پروازی از خاورمیانه را معلق کردهاند.
یک هواپیمای خطوط هوایی «کانتاس» که روز سهشنبه گذشته از پرت به مقصد پاریس پرواز کرده بود، در میانه راه بازگشت و پس از ۱۵ ساعت پرواز به پرت برگشت. خطوط هوایی هند (Air India) که اخیراً با سقوط مرگبار یکی از هواپیماهای بوئینگ درگیر بود، هفته گذشته از مسافران خواست تا "درک و صبر" خود را به دلیل اختلالات جدید ناشی از درگیری نشان دهند. این شرکت چهارشنبه اعلام کرد که برخی از مسیرها را دوباره راهاندازی کرده است، همانطور که دیگر خطوط هوایی نیز چنین کردهاند.
خطوط هوایی میتوانند بهسرعت از اختلالات کوتاهمدت بهبود یابند — هواپیمایی قطر اعلام کرد که چند روز پس از حمله به پایگاه آمریکا، هیچ مسافری در فرودگاهها سرگردان نمانده بود.
اما درگیریهای طولانیمدت، مانند تهاجم روسیه به اوکراین، میتوانند پیامدهای گستردهتری داشته باشند.
از سال ۲۰۲۲، بسیاری از خطوط هوایی مجبور شدهاند مسیر پروازهای خود را طوری تنظیم کنند که از آسمان روسیه — بزرگترین کشور جهان از نظر مساحت — که برای پروازهای بینالمللی طولانی میان اروپا و آسیا حیاتی است، دور بمانند.
به گفته آندریاس شفر، استاد مؤسسه انرژی دانشگاه کالج لندن، اضافه شدن تنها یک ساعت به مسیر پروازی یک هواپیمای بزرگ بینالمللی میتواند حدود ۱۰ هزار دلار به هزینهها (شامل سوخت، نیروی انسانی و تعمیرات) بیفزاید. او میگوید در بازاری رقابتی با تقاضای محدود، چنین هزینههایی میتواند «به سرعت یک شرکت هواپیمایی را به آستانه عدم سوددهی برساند.»
برخی شرکتها توقفهایی به پروازهای مستقیم اضافه کردند یا مسیرهای غیرسودآور را حذف کردند. برخی دیگر مجبور شدند با تعداد کمتر مسافر یا بار پرواز کنند، چرا که تقاضا کاهش یافته بود یا هزینه پرواز طولانیتر با بار کامل توجیه نداشت. در مواردی شدید، کل مدل تجاری شرکت دگرگون شد.
احمد عبدالغنی، استاد دانشگاه هوانوردی «امبری-ریدل» در فلوریدا، گفت: «هر چه دوره اختلال در حریم هوایی و بستن آن طولانیتر باشد، تأثیر آن بر شرکتهای هواپیمایی بیشتر است.»
خطوط هوایی فنایر (Finnair) که در فنلاند — همسایه روسیه — مستقر است، طی دههها استراتژی خود را بر ایجاد هاب میان اروپا و آسیا متمرکز کرده بود. اما با آغاز جنگ، این راهبرد فرو ریخت.
پروازهای فنایر به آسیا اکنون تا ۴۰ درصد طولانیتر شدهاند، که توانایی این شرکت را برای رقابت با شرکتهای چینی — که همچنان از آسمان روسیه استفاده میکنند — به شدت کاهش داده است. برای مثال، پرواز مستقیم از هلسینکی به شانگهای در خطوط هوایی «جونیائو» چین کمتر از ۹ ساعت طول میکشد، اما همین مسیر با فنایر بیش از ۱۲ ساعت زمان میبرد. در نتیجه، فنایر مجبور شده تمرکز خود را به مناطق دیگر تغییر دهد.
شرکتهای آمریکایی نیز به دلیل عدم امکان پرواز بر فراز روسیه دچار آسیب شدند. مسیر محبوب میان دهلی نو و نیوآرک با هواپیمایی «یونایتد ایرلاینز» که از آسمان روسیه عبور میکرد، تنها ۱۳ ساعت طول میکشید. اما پس از حمله روسیه به اوکراین، شرکتهای آمریکایی مجبور شدند از مسیر اروپا استفاده کنند که یک تا دو ساعت به زمان پرواز افزود.
تا همین اواخر، ایر ایندیا همچنان میتوانست همین مسیر را بدون توقف و از راه روسیه سریعتر طی کند، چرا که آسمان روسیه برای شرکتهای هندی باز بود. اما پس از حمله تروریستی مرگبار در کشمیر تحت کنترل هند در اواخر آوریل — که هند پاکستان را به دست داشتن در آن متهم کرد — و تبادل حملات هوایی، این مزیت از بین رفت.
از آن زمان، حریم هوایی پاکستان برای شرکتهای هندی بسته مانده و ایر ایندیا مجبور شده مسیر پروازهای خود به آمریکای شمالی را تغییر دهد و برخی مسیرها طولانیتر شدهاند.