آتش‌سوزی چطور از کانال کولر به طبقات دیگر سرایت می‌کند؟ و راه‌های جلوگیری از آن

آتش‌سوزی یکی از خطرناک‌ترین تهدیدها برای ساختمان‌ است و زمانی که به طور ناگهانی رخ دهد، می‌تواند به سرعت گسترش یابد. یکی از راه‌های اصلی سرایت آتش در ساختمان‌ها، کانال‌های کولر می باشد که بسیاری از افراد ممکن است به اهمیت آن توجه نکنند.

آیا می‌دانستید که این کانال‌ها می‌توانند به راحتی آتش را از یک طبقه به طبقات دیگر منتقل کنند؟ در این مقاله، به بررسی این خطر و راه‌های جلوگیری از آن، با تمرکز بر نقش دمپر ضدحریق و دمپر هوا، خواهیم پرداخت.

آتش‌سوزی در کانال‌های کولر؛ تهدیدی خاموش

در بسیاری از ساختمان‌ها، سیستم‌های تهویه و کولرها به وسیله کانال‌های هوایی به هم متصل می‌شوند. کاربرد این کانال‌ها به طور معمول به منظور انتقال هوای سرد یا گرم می باشد. اما در مواقع آتش‌سوزی، می توانند به یکی از بزرگترین تهدیدات تبدیل شده و آتش و دود را از یک طبقه به طبقات دیگر منتقل کنند. چرا این اتفاق می‌افتد؟

چرا کانال کولر آتش را منتقل می‌کند؟

کانال کولر در ظاهر مسیری برای عبور هواست، اما در هنگام آتش‌سوزی رفتاری کاملاً متفاوت دارد و می‌تواند مانند تونل انتقال آتش، دود و حرارت عمل کند. دلیل این موضوع را باید در چند عامل مهم جست‌وجو کرد:

۱. ساختار کانال کولر مانند یک مسیر مستقیم برای حرکت دود و شعله است

کانال‌های تهویه معمولاً از یک طبقه به طبقات دیگر ادامه دارند. این مسیرهای طولانی و بسته، به آتش امکان می‌دهند که:

• بدون مانع،
• بسیار سریع‌تر از حالت عادی،
• و در جهتی غیرقابل پیش‌بینی

به طبقات بالا یا پایین منتقل شود. آتش معمولاً رو به بالا حرکت می‌کند و کانال کولر بهترین مسیر برای این انتقال است.

۲. اختلاف فشار، دود و حرارت را به داخل کانال می‌کشد

هنگامی که آتش‌سوزی شروع می‌شود، حرارت بالا باعث ایجاد اختلاف فشار می‌شود. این اختلاف فشار به سادگی دود و شعله را به داخل کانال کولر وارد می‌کند.

از طرف دیگر، سیستم‌های تهویه معمولاً فشار منفی ایجاد می‌کنند؛ یعنی کانال هوا را به داخل خود مَکِش می‌کنند. در شرایط آتش‌سوزی، این مکش شدید می‌تواند دود و حتی شعله را از یک بخش ساختمان وارد بخش دیگر کند.

۳. کانال کولر هیچ مانع یا سد حرارتی ندارد (اگر دمپر نصب نشده باشد)

کانال‌های کولر معمولاً یکپارچه هستند و اگر دمپر ضدحریق در آن‌ها نصب نشده باشد، هیچ مانعی برای انتقال آتش وجود ندارد.

این یعنی:

• آتش از طبقه اول به طبقات بالاتر
• دود از یک اتاق به اتاق‌های دیگر
• حرارت از یک بخش ساختمان به بخش‌های حساس‌تر

بدون هیچ توقفی منتقل می‌شود.

۴. مواد تشکیل‌دهنده کانال‌ها در برابر آتش مقاوم نیستند

بسیاری از کانال‌های کولر از:

• ورق گالوانیزه
• آلومینیوم
• یا حتی کانال‌های غیر استاندارد دست‌سازتهیه شده‌اند.

این مواد:

در برابر حرارت خم می‌شوند، دهانه را بازتر می‌کنند و مسیر حرکت آتش را تسهیل می‌کنند. به همین دلیل، سرعت انتقال آتش از طریق کانال تهویه بیشتر از دیوار یا سقف است.

۵. حرکت دود سریع‌تر از حرکت شعله است

در آتش‌سوزی، دود معمولاً پیشگام انتقال خطر است. دودهای داغ و تحت فشار وارد کانال می‌شوند و در چند ثانیه کل ساختمان را درگیر می‌کنند.

این موضوع یکی از دلایل اصلی خطرناک بودن کانال کولر است، زیرا:

• دود سمی،
• دمای بسیار بالا،
• و کاهش اکسیژن

می‌تواند در اتاق‌ها و راهروها گسترش یافته و شرایط را بحرانی کند.

بنابراین می توان گفت کانال کولر یکی از سریع‌ترین مسیرهای سرایت آتش و دود در ساختمان است و اگر جلوی آن گرفته نشود، می‌تواند در چند دقیقه تمام طبقات را درگیر کند. به همین دلیل نقش دمپرها در قطع این مسیر و جلوگیری از گسترش آتش کاملاً حیاتی است و نباید آن را دست‌کم گرفت.

در ادامه، دو نوع دمپری را که بیشترین تأثیر را در مهار این خطر دارند معرفی می‌کنیم و نقش هرکدام را در ایمنی ساختمان توضیح می‌دهیم.

نقش دمپر ضدحریق در جلوگیری از سرایت آتش

برای مقابله با این مشکل، استفاده از دمپرهای ضدحریق یکی از راه‌حل‌های اصلی است. دمپر ضدحریق دستگاهی مکانیکی است که در کانال‌های تهویه نصب می‌شود تا از انتقال آتش و دود از یک طبقه به طبقات دیگر جلوگیری کند. این دمپرها به طور خودکار در صورت تشخیص حرارت زیاد، بسته می‌شوند و مسیر جریان هوا را مسدود می‌کنند. این کار باعث می‌شود که آتش و دود نتوانند از طبقه ای به طبقات دیگر گسترش یابند.

دمپرهای ضدحریق معمولاً از مواد مقاوم به حرارت ساخته می‌شوند و طراحی آن‌ها به گونه‌ای است که می‌توانند در دماهای بسیار بالا بدون آسیب دیدن، عملکرد خود را حفظ کنند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که دمپر ضدحریق یکی از اصلی‌ترین ابزارها جهت جلوگیری از انتشار آتش در ساختمان‌ها باشد.

دمپر هوا؛ ابزاری مهم در تهویه هوای ایمن

اما تنها نصب دمپر ضدحریق کافی نیست. در کنار این دمپرها، استفاده از دمپر نیز می‌تواند به افزایش ایمنی ساختمان کمک کند. دمپر هوا به کنترل جریان هوا در کانال‌های کولر کمک می‌کند و در مواقع ضروری می‌تواند جریان هوای تازه را متوقف کرده و از گسترش دود و آتش جلوگیری کند. این دستگاه به ویژه در ساختمان‌های بزرگ و پیچیده اهمیت زیادی دارد، زیرا می‌تواند به صورت خودکار جریان هوا را متوقف سازد. در نتیجه از انتشار دود در تمام ساختمان جلوگیری می شود.

تفاوت دمپر ضدحریق و دمپر هوا

راه‌های جلوگیری از سرایت آتش از طریق کانال کولر

• نخستین و مهم‌ترین اقدام، نصب دمپر ضدحریق در مسیر تمامی کانال‌هاست. این دمپرها در لحظه افزایش دما به‌صورت خودکار بسته می‌شوند و عملاً مسیر انتقال آتش و دود را مسدود می‌کنند.
• در کنار آن، بازرسی منظم دمپرها و کانال‌ها ضروری است. دمپری که درست عمل نکند یا کانالی که به دلیل فرسودگی نشتی و تغییر شکل دارد، می‌تواند سرعت انتشار آتش را چند برابر کند و کنترل حادثه را دشوارتر سازد.
• همچنین باید توجه داشت که نصب غیراستاندارد کانال کولر یکی از دلایل اصلی انتقال سریع آتش است. طراحی و اجرای کانال‌ها مطابق استانداردهای ایمنی، همراه با نصب دمپر ضدحریق و دمپر هوا در نقاط حساس، نقش مهمی در ایجاد سیستم تهویه ایمن دارد.
• در نهایت، آموزش ساکنان و کارکنان ساختمان درباره اصول ایمنی و نحوه عملکرد سیستم تهویه، می‌تواند میزان خسارت و احتمال گسترش آتش را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد.

نتیجه‌گیری

آتش‌سوزی در ساختمان‌ها می‌تواند تهدیدی جدی برای جان انسان‌ها و سرمایه‌ها ایجاد کند. یکی از راه‌های اصلی سرایت آتش، کانال‌های کولر است که ممکن است به سرعت آتش را از یک طبقه به طبقات دیگر منتقل کنند. با نصب دمپر ضدحریق و دمپر هوا، می‌توان از این خطر جلوگیری کرد و ایمنی ساختمان را افزایش داد. بنابراین، نصب این دستگاه‌ها و رعایت استانداردهای ایمنی در طراحی ساختمان‌ها، امری حیاتی بوده و نباید از آن غافل شد.