مرکز پژوهش‌های مجلس: اینستاگرام با ۳۱ میلیون کاربر فعال، پر بازدیدترین رسانه اجتماعی در ایران محسوب می‌شود؛ تلگرام در رتبه دوم است

زومیت: گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از سقوط تولیدات داخلی و رکوردشکنی محبوبیت اینستاگرام خبر می‌دهد، سهم ترافیک داخلی فرسنگ‌ها با هدف‌گذاری ۷۰ درصدی فاصله دارد.

سهم ۷۰ درصدی خدمات محتوایی داخلی بخشی از سند «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» است که قرار بود وابستگی به سکوهای‌ خارجی را کاهش دهد. حالا مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش جدید خود نوشته است که این اتفاق نیفتاده و استفاده و کاربری اینستاگرام و تلگرام هنوز در اوج قرار دارد.

آمارها نشان می‌دهد که ۶۶ درصد ترافیک اینترنت صرف خدمات خارجی می‌شود و حتی میزان تولید وی‌او‌دی‌ها (پلتفرم‌های نمایش خانگی) که در سال ۱۴۰۱ اوج گرفته بود هم در سال گذشته منفی شده است. در بخش‌های مختلف این گزارش علت شکست برای رسیدن به این هدف توضیح داده شده است:

گرایش به اینستاگرام در اوج

در این گزارش تاکید شده است که الگوی مصرف و گرایش کاربران داخلی به سکوهای خارجی است. مرکز پژوهش‌ها با استناد به گزارش ایسپا (۱۴۰۳) نوشته که در حال حاضر اینستاگرام با ۳۱ میلیون کاربر فعال و سهم ۴۷ درصدی از کاربران فضای مجازی، پربازدیدترین رسانه اجتماعی در ایران محسوب می‌شود، تلگرام با ۲۴ میلیون کاربر فعال و سهم ۳۵ درصدی در رتبه دوم قرار دارد و واتساپ نیز با سهم ۳۵ درصدی جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است.

سقوط تولید محتوای ویدیویی در سکوها

بخش مهم دیگر این گزارش این است که در بازار سکوهای ویدئوی درخواستی ایران، هرچند تولید محتوای اختصاصی در سال ۱۴۰۱ رشدی جهشی معادل ۶۵ درصد داشته، این روند در سال ۱۴۰۲ به حدود ۳۳٫۳ درصد کاهش پیدا کرده و در سال ۱۴۰۳ وارد محدوده منفی شده است.

تولید محتوای اختصاصی بازار سکوهای ویدئوی در سال ۱۴۰۳ منفی شد

بررسی ترکیب محتوای موجود در سکوهای نمایش خانگی نشان می‌دهد سهم محتوای داخلی در برابر محتوای خارجی حدود ۴٫۵ درصد در مقابل ۹۵٫۵ درصد قرار دارد.

اگر این اعداد را با کشورهای دیگر مقایسه کنیم باید بگوییم که بر پایه گزارش‌های سالانه سکوها، صنعت خدمات محتوایی چین در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ با میانگین رشد سالانه حدود ۹ تا ۱۹ درصد، بر اساس شاخص‌های اقتصادی، کاربری و محتوایی، بیشترین شتاب رشد را میان کشورهای بررسی‌شده تجربه کرده است.

مصرف خدمات خارجی تقریبا دو برابر خدمات داخلی

مرکز پژوهش‌های مجلس در ارزیابی این که چقدر از اینترنت کاربران صرف خدمات داخلی می‌شود و چه میزان به خدمات خارجی اختصاص دارد نوشته است: اگرچه هدف این شاخص، کم کردن وابستگی کشور به زیرساخت‌ها و سکوهای خارجی و تقویت اقتصاد دیجیتال داخلی بوده اما داده‌ها نشان می‌دهد وضعیت فعلی با این هدف فاصله دارد.

بر اساس آمار ارائه‌شده، میانگین ترافیک داخلی حدود ۲۵۵۰ گیگابایت و ترافیک خارجی حدود ۴۹۷۰ گیگابایت است؛ یعنی فقط حدود ۳۴ درصد مصرف اینترنت مربوط به خدمات داخلی و ۶۶ درصد مربوط به خدمات خارجی است. به بیان ساده‌تر، مصرف خدمات خارجی تقریبا دو برابر خدمات داخلی است.

البته این آمار تنها شامل ترافیکی می‌شود که از مسیر شبکه زیرساخت و مراکز تبادل ترافیک عبور کرده و همه ترافیک اپراتورهای ثابت و همراه را پوشش نمی‌دهد.

۴ درصد مصرف اینترنت مربوط به خدمات داخلی و ۶۶ درصد مربوط به خدمات خارجی است

براساس داده‌های مطرح‌شده در این گزارش، سهم ترافیک محتوای داخلی در سال ۱۴۰۳ حدود ۳۶ درصد برآورد شده؛ رقمی که فاصله قابل توجهی با هدف‌گذاری مصوب شورای عالی فضای مجازی برای سهم ۷۰ درصدی از سهم ترافیک محتوای داخلی دارد. رشد سکوهای ویدئوی درخواستی و اشتراک ویدئو طی سال‌های اخیر نتوانسته شکاف موجود را کاهش دهد.

مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته که تمرکز سیاستگذاری بر «اقتصاد ترافیک» به جای «اقتصاد محتوا»، ضعف نظام مالکیت فکری، نبود مدل‌های پایدار درآمدی، چالش‌های رقابت‌پذیری و کمبود داده‌های شفاف آماری از مهم‌ترین عوامل عقب‌ماندگی خدمات محتوایی داخلی به شمار می‌روند.

در بخش راهکارها، ارائه ۱۰ راهبرد کلان، ۳۰ توصیه سیاستی و ۵۶ الزام اجرایی پیشنهاد شده که هدف اصلی آن‌ها افزایش جذابیت محتوای داخلی، جذب کاربران، توسعه صادرات محتوا و ایجاد مدل‌های درآمدی پایدار برای تولیدکنندگان عنوان شده است.