یادداشت‌های اسدالله علم: امروز شنیدم خسرو جهانبانی، شوهر والاحضرت شهناز، رفته مردم فرحزاد را تحریک کرده، اطراف زمین‌های [مهدی] پیراسته، وزیر و سفیر اسبق، را دیوار بکشند. اگر این گزارش را به شاه عرض کنم، دستور توقیف او را صادر می فرمایند. همین الساعه پیراسته رسماً به من کتباً شکایت کرد. دیگر چاره ندارم که گزارش بدهم.

از نظر انگلیسی‌ها خلیج فارس و مناطق نفت خیز همجوار آن یک منفعت حیاتی را تشکیل میدهد که نمی‌تواند بدون وارد کردن لطمه بزرگی به منافع کلی امپراتوری، فدا شود.

یادداشت‌های اسدالله علم: سال گذشته با بوتو به ایران آمد. پیش مادرم رفته بود. به مادرم گفته بود شما - یعنی دولت ایران - باید به بلوچستان کمک بیشتر کنید. مادرم گفته بود این وظیفه دولت شماست. او گفته بود خیر منظورم این است که دولت ایران به بلوچ‌های ایران کمک بیشتر بکند، مادرم خدا رحمت کند، خیلی شدید و صریح گفته بود این به شما مربوط نیست.

در خاورمیانه و به خصوص در ایران، انگلیس و روس دیگر به عنوان امپراتوری‌هایی دارای قدرت مساوی رویاروی هم قرار نگرفته‌اند. به دلیل جنگ و سیاست تمکین و چشم پوشی و اغماض که دولت‌های انگلیس و آمریکا در روابط خود با روسیه پیش گرفته‌اند، این کشور چنان موقعیتی در ایران احراز کرد که در آینده می‌تواند مانع از تجدید اوضاع سابق و اعمال هر چیزی که شبیه به سیاست قبل از جنگ انگلیس باشد، گردد.

یادداشت‌های اسدالله علم: دیشب آخوند روی منبر به اعلیحضرت همایونی و شهبانو دعا کرده بود، از علیا حضرت ملکه پهلوی حرفی نزده بود، خیلی اوقات تلخ شده بودند. یک ربعی هم معظم لها با تلفن با من دعوا می‌کردند. نمی‌شود به حضورشان عرض کرد که رسماً آن علیا حضرت سمتی ندارید‌.

بلافاصله پس از پایان جنگ جهانی اول، سیاست انگلیس دست کم بصورت ظاهر، در مقایسه با شورويها بشدت صدمه دید. دولت شوروی امپریالیسم را با گفته ها و کرده های خود محکوم کرد در حالیکه انگلیسیها به امتیازات اقتصادی خود چسبیده بودند و قرارداد شوم ۱۹۱۹ ایران و انگلیس این بدگمانی بجا را برانگیخت که انگلستان مایل است امتیازات خود را گسترش دهد و ایران را از لحاظ سیاسی و اداری تحت اداره خود درآورد. از سال ۱۹۲۱ به بعد سیاست انگلیس دیگر به ایران به عنوان یک کشور حائل یا یک شکارگاه اقتصادی سودبخش نمی‌نگریست.

یادداشت‌های اسدالله علم: به مشهد و بیرجند رفتم که مراسم چهلم مادرم را برگزار کنم. سه شنبه ۲۴، ظهر برگشتم. بارندگی در خراسان و بیرجند نسبت به سال گذشته خیلی کم است، گرچه شبی که وارد بیرجند شدم چهار میلیمتر باران آمد که خوب است......

به دلیل موقعیت جغرافیائی ایران، امکانات بازرگانی منابع نفت باارزش متعلق به انگلیس در راس خلیج‌فارس، دولت انگلستان از دیرباز همیشه به ایران به عنوان ناحیه‌ای که از نزدیک به امنیت و منافع حیاتی بریتانیای کبیر وابسته است نگریسته است. سیاست سنتی انگلیس این بوده که ایران را یک کشور حائل و وسیله جلوگیری از توسعه روسیه به سوی جنوب نگاه دارد و در عین حال از هرگونه مزایای ممکنه بازار و منابع ایران استفاده کند.

یادداشت‌های اسدالله علم: امشب در منزل یادداشت‌هایی به عنوان وصیت نامه نوشتم.... اصل را که پاکنویس خواهم کرد یا به علیا حضرت شهبانو می‌سپارم یا جایی می‌گذارم که پس از مرگ من در دسترس فوری باشد.

درست است که جنگ دشواریها و محرومیتهائی نصیب ایران کرد، همانطور که در سطح بسیار گسترده ای نصیب ملتهای دیگر کرده بود. هر چند تورم در اثر جنگ و هزینه‌های نیروهای متفقین تسریع شد، ولی قبل از آغاز جنگ نیز در ایران شروع شده بود. شورویها بدون توجه به نیازهای محلی مقادیر هنگفتی کالا از ایران خارج کردند ولی انگلستان و امریکا توجه معقولی به نیازمندی‌های ایران مبذول داشتند.

یادداشت‌های اسدالله علم: این بازدیدها دو سه ساعت طول کشید. شهردار مرد فهمیده ایست. دو به دو در اتومبیل صحبت میکردیم. تاریخ قاجاریه را تا عصر حاضر خوب مطالعه کرده است. میگفت و ثوق الدوله و نصرت الدوله نخست وزیر و وزیر خارجه وقت و همچنین صارم الدوله امیدوار بودند وقتی قرارداد معروف ۱۹۱۹ را با انگلیس ها میبندند بتوانند عراق و قفقاز را بگیرند. من گفتم: در این صورت چرا از انگلیسها پول گرفتند؟ گفت: این اشتباه آنها بود و پول را هم برای خاموش کردن هوچیها گرفته بودند ولی چون در آن تاریخ یک ملیون تومان پول زیادی بود، وقتی گرفته بودند نتوانستند از آن بگذرند، به جیب ریختند! خود شهردار، نوه صارم الدوله [و] پسر اعزاز نیک پی است......