حاشيه شلوغ و متن آرام در مذاكرات هسته‌اي!

«نتانياهو» بار ديگر با ابراز نگراني از مذاكرات هسته‌اي گفته است: «هنوز فرصت است تا نگذاريم توافقي انجام پذيرد.» همزمان با اين پيغام از سوي نخست‌وزير رژيم صهيونيستي، «فابيوس» وزير خارجه فرانسه به ميدان آمده و گفته است: «اگر بازديد از مراكز نظامي ايران در توافق‌نامه نيايد، فرانسه آن را امضاء نخواهد كرد.» وزير خارجه فرانسه براي خوش‌ آيند اسرائيل و چند دولت عربي با جملات توهين‌آميز درباره ايران و اعتماد نداشتن به جمهوري اسلامي، براي رسانه‌ها تيترسازي كرد.

فرانسه از بحران خاورميانه در پي فروش تسليحات نظامي و جذب دلارهاي نفتي دولت‌هاي عربي است. هفته گذشته، اولاند رئيس جمهوري فرانسه به همراه وزير خارجه‌اش به قطر رفت و قرارداد 7 ميليارد دلاري فروش هواپيماي جنگي «رافال» فرانسه به قطر را امضاء كرد. او با سفر به عربستان از جيب سعودي‌ها نيز چند ميليارد دلار با فروش تسليحات نظامي و حمايت از بمباران يمن توسط سعودي‌ها در آورد و كاسبي كرد.

هر بار كه دور جديدي از مذاكرات ايران با گروه 1+5 آغاز و انجام گرفته است،‌ دولت «اولاند» و به‌خصوص وزير خارجه او «فابيوس» ساز مخالفي نواخته‌اند تا هم برخي از سران دولت‌هاي ثروتمند عربي در حاشيه جنوبي خليج‌فارس رضايت پيدا كنند و هم «نتانياهو» از پژواك مخالفت‌هاي آنها بهره‌گيري لازم را انجام دهد. البته وزير خارجه فرانسه به دليل اينكه در گفتگوهاي ايران با كشورهاي 1+5، به‌خصوص با آمريكا، انگليس، آلمان و روسيه در حاشيه بوده، همواره عصباني و نگران ظاهر شده است. او به ناچار روش ايجاد «حاشيه شلوغ» را به‌كار مي‌گيرد، همانگونه كه دوست او «نتانياهو» حاشيه‌سازي‌هاي جنجالي درباره مذاكرات هسته‌اي را انجام مي‌دهد. حاشيه‌سازي شلوغ، تنها از سوي فابيوس و نتانياهو بر پا نمي‌گردد، در كنگره آمريكا نيز از سوي سناتورها و نمايندگاني كه مشهور به راست‌ افراطي‌اند برپايي حاشيه شلوغ تا مرز تهديد قوه مجريه، رئيس جمهوري آمريكا و وزير خارجه او اوج گرفته است، به‌طوري‌كه اصلي‌ترين محور خبري رسانه‌ها از كنگره آمريكا در دايره «حاشيه شلوغ» و جنجالي درباره توافق هسته‌اي با ايران مي‌چرخد. «حاشيه شلوغ» متن فعاليت‌هاي رسانه‌اي در خارج و البته و تا حدي در داخل درباره ادامه مذاكره هسته‌اي شده است.

در داخل، جريان «راست افراطي» در فراهم آوردن حاشيه‌سازي شلوغ، جنجالي و منفي درباره مذاكره هسته‌اي با گروه 1+5 براي رسانه‌هاي داخلي و خارجي خبرسازي مي‌كنند و در راستاي يك مجموعه از كنگره آمريكا تا برخي از سياستمداران در اروپا و چند دولت در سواحل و جزاير جنوبي خليج‌فارس به‌‌قول معروف «آتش تهيه» رسانه‌اي مي‌سازند. در ميدان حاشيه شلوغ يك قهرمان هم حاضر است و آن «امانو» مدير آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي است كه با گزارش‌هاي دوره‌اي خود اعلام حضور مي‌كند! بسياري باور دارند كه آژانس نقش مستقلي در پرونده انرژي هسته‌اي ايران ندارد و در شرايط خاص و تحت فشار دولت‌هاي غربي گزارش‌هاي «امانو» منتشر مي‌گردد. مثبت يا منفي بودن اين گزارش‌ها و نوسانات آن بستگي به نوع بازي‌اي دارد كه آنها (غرب) براي اين نهاد تعريف مي‌كنند. «امانو» مدير آژانس همواره باگزارش‌هاي خود در متن حاشيه پردازي براي مذاكرات، حضور فعال داشته است.

موازي با «حاشيه شلوغ»، جريان اصلي مذاكرات ايران با گروه 1+5 و در رأس آن با آمريكا قرار دارد كه آنرا بايد «متن آرام» ناميد كه بعد از چندين دور گفتگوهاي طولاني، سخت و پيچيده اكنون به مرحله نگارش متن نهايي توافق رسيده‌اند و قرار است تا 10 تيرماه «متن جامع» مورد توافق تهيه و امضاء شود. در «متن آرام» هر دو طرف از «حاشيه شلوغ» فاصله مي‌گيرند و تأثير آن را در حد تبليغاتي ارزيابي مي‌كنند. اين واقعيت را كه اكنون يكي از مهمترين رويدادها تاريخ ديپلماسي جهان، در « متن آرام» در جريان است و در قرن بيستم و در نيمه آغازين قرن بيست و يكم چنين اقدامي كم سابقه است، همه ديپلمات‌هاي حرفه‌اي در جهان باور دارند. اگر اصل مذاكرات ايران با غرب و به خصوص با آمريكا بسيار با اهميت خوانده مي‌شود، مهمتر از آن نكته‌اي است كه بسياري از صاحب‌نظران سياسي در صحنه بين‌المللي از آن ياد مي‌كنند كه اگر اين مذاكرات به نتيجه نهايي دست پيدا كند، جهان از «جنگ» فاصله بسيار خواهد گرفت و اصل گفتگو براي پايان بخشيدن به اختلاف‌ها و مناقشات كه در سراسر جهان كم هم نيست، تثبيت مي‌گردد. چرخه گفتگو بسترساز صلح است، در حالي كه «زبان جنگ»، اسلحه و مرگ و تخريب است.

گفتگو در «حاشيه شلوغ» امكان تحقق ندارد و جنگ‌ها برآمده از حاشيه شلوغ است كه اولين نتايج آن، دميدن نفرت و تشديد تضادها است. در متن آرام، اختلاف نظرها بهتر شناخته مي‌شود و دو طرف يكديگر را از نزديك مي‌شناسند. آنچه كه امروز در مذاكرات هسته‌اي ايران در «متن آرام» در جريان است، آغاز استقرار روش گفتگو و تعامل در روابط بين‌الملل براي حل و فصل بحران‌ها است. به نظر مي‌رسد «اوباما» از طريق موفقيت در اين گفتگو ـ مذاكرات ايران و گروه 1+5 ـ مي‌خواهد جهان در قرن جديد از جنگ فاصله بگيرد. او مي‌گويد، همه در جهان از موفقيت‌ پرونده هسته‌اي ايران بهره‌مند خواهند شد. رئيس جمهوري آمريكا در پايان دوره 8 ساله رياست جمهوري‌اش مي‌خواهد تا به جاي جنگ، «مذاكره» را براي جهاني با فاصله از حاشيه‌هاي شلوغ توليد جنگ مستقر سازد، او جهان سياست را در «متن آرام» براي دست‌يابي به تفاهم و صلح مي‌خواهد. حاشيه شلوغ اندك اندك فروكش مي‌كند و از «متن آرام»، توافق به دست مي‌آيد.

*ابوالقاسم قاسم زاده