گفت و گو با کاظم جلالی مثل یک گپ زدن دوستانه می ماند، چون اگر هم نخواهد به سوالی پاسخ بگوید، با رفتارش متقاعدت می کند تا متهم به محافظه کاری نشود.
به گزارش خبرآنلاین؛ برای نماینده با تجربه ای که بعد از چهار دوره حضور در
مجلس یاد گرفته است چطور به هر سوالی قانع کننده جواب دهد،سخت نیست اگر او
را به چالش بکشی. این را وقتی می توانید متوجه شوید که به عنوان خبرنگار
پارلمانی با نمایندگان گوناگون هم کلام شده باشید.
رئیس مرکز پژوهش های مجلس از آن دست نمایندگانی است که رسانه را به خوبی
می شناسد و می داند تاثیرش چیست. او چنانچه در این گفت وگو ملاحظه می کنید
سعی می کند حرفهایش اختلاف برانگیز نشود.
با جلالی در این گفت و گو درباره فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت که وی
ریاست آن رابر عهده دارد، مرکز پژوهش های مجلس و مشکلات عمومی کشور در حوزه
اقتصاد و حوزه سیاست خارجی، گفت وگو کردیم.
بعد از تحویل سوال از رئیس جمهور به هیات رئیسه مجلس، اعضای
فراکسیون اصولگرایان اعلام کردند با طرح آن در مجلس مخالفند. موضع فراکسیون
اصولگرایان رهروان ولایت درباره این سوال چیست؟
جمعی از نمایندگان این سوال را در مورد نقد دولت و برخی از مسائلی که در
ارتباط با سوال از رئیس جمهور است امضا کردند، به طور عموم این نقدها را
اعضای فراکسیون وارد می دانند، اما در مورد نوع سوال، زمان سوال، کیفیت طرح
سوال و طرح کنندگان و آیا اینکه اساسا مقطع کنونی باید مطرح شود، اختلاف
نظرهایی در بین اعضا وجود دارد .
ما برخی از جلسات مقدماتی را در این زمینه برگزار کردیم ولی هنوز به جمع
بندی کامل که بخواهم از طرف فراکسیون اصولگرایان رهروان عنوان کنم نرسیدیم.
فکر می کنید طرح این مساله در این مقطع که مردم مشکلات اقتصادی جدی دارند، به نفع کشور است؟
اتفاقا سوالات در خصوص همین مشکلات اقتصادی است، نمایندگان مجلس که از
آسمان و کرات و جو سوال نمی کنند، اما همانطور که عرض کردم در این زمینه
هنوز اختلاف نظرهایی درباره نحوه طرح این سوال وجود دارد. ما در قالب
فراکسیون جلساتی را داشتیم و فعلا هم که سوال در کمیسیون برنامه و بودجه
مطرح است. ما فکر می کنیم در نوع سوال، زمان آن و طرح کنندگانش و... همه
باید به گونه ای عمل شود که موجب تقویت نظام و کارآمدی شود. دغدغه
نمایندگان مجلس جز مردم، نظام، کشور و تلاش در جهت حل مشکلات چیز دیگری
نیست. و می خواهند از ابزار های خود در این مسیر استفاده نمایند.
فراکسیون شما در جریان تصمیمات مجلس نهم توانسته موثر عمل کند .
نمونه آن را در استیضاح وزیر ورزش یا توقف فاز دوم هدفمندی یارانه ها می
بینیم. چرا علی رغم اینکه قانون هدفمندی نیاز کشور است، تصمیم به توقف فاز
دوم آن گرفتید؟
ببینید! اجرای فاز دوم این قانون یک فشار تورمی را روی مردم ایجاد می کرد.
چون دولت باید بر اساس قانون از محل افزایش قیمت حامل های انرژی کسب درآمد
می کرد و بعد آن را بین مردم توزیع می کرد. بالارفتن قیمت برق، آب، گاز و
بنزین بدون شک اثرات تورمی روی قیمت های کالاهای دیگر داشت. بنابراین این
یک خدمت به مردم بود ولی به خوبی برای مردم تبین نشد.
در خصوص استیضاح وزیر ورزش هم جمع بندی ما در فراکسیون این بود که در شرایط
فعلی که مردم با مشکلات اقتصادی مواجه هستند، این امر اولویت کشور نیست که
ما به یک موضوع غیر اقتصادی بپردازیم. درفراکسیون دوستان بنده را مامور
کردند که این کار را پیگیری کنم. بنده هم به وزیر ورزش و همه کسانی که به
دنبال استیضاح بودند، تماس گرفتم. روز استیضاح دو طرف را دعوت کردم و در
مجموع جلسه نقطه نظرات خود را مطرح کردند و در نهایت هم با پس گرفته شدن
امضاها، طرح استیضاح پس گرفته شد.
قبول دارید این کار به شان مجلس آسیب زد، چون یا باید این استیضاح
مطرح نمی شد یا اینکه مجلس اجازه می داد استیضاح روال خود را سپری کند؟
این نکته درستی است ولی شما این را بدانید که مدیریت مجلس کار دشواری است
چون نمایندگان همه دارای شخصیت مستقل هستند و لذا تدبیر این امر کار مشکلی
است. فکر می کنم مجلس در این بخش نیازمند اصلاح آیین نامه است.
درباره انتخابات ریاست جمهوری فراکسیون شما برنامه ای دارد؟
مقام معظم رهبری در جریان سفربه خراسان شمالی تاکید کردند که کشور در شرایط
فعلی نباید وارد فضای انتخاباتی شود. الان کشور مسائل مهمتر از اینکه یک
عده بخواهند یقه یکدیگر را بگیرند که چه کسی رئیس جمهور شود، دارد. اینکه
برخی بخواهند با نقدهای غیر اصولی، فضای انتخابات را به نفع خود رقم بزنند،
حتما به ضرر کشور است. لذا ما فکر می کنیم باید به آرامش جامعه کمک کرد.
ما به عنوان فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت حتما درباره انتخابات نظر
خواهیم داشت، اما اینکه بر روی چه گزینه ای به نتیجه برسیم، یک کار دست
جمعی است که اعضای فراکسیون باید در خصوص نظر بدهند؛ البته ما کمیته ای را
در این زمینه در فراکسیون تشکیل دادیم و انشاء الله در موقع خودش در این
زمینه اظهار نظر می کنیم.
دولت در سال پایانی دچار امور روزمره شده است. معمولا سال آخر
دولتها، نقش مجلس افزایش می یابد. به طور عملیاتی مجلس برنامه ای برای گذار
از شرایط فعلی در دستور کارش دارد؟
شما باید ببینید سطح انتظارتان از مجلس چیست؟ در همین شرایط فعلی، کسی که
مجری است قوه مجریه است، کسی که منابع در اختیارش است، قوه مجریه است. مجلس
حداکثر می تواند نظارت و ریل گذاری کند. اما عموما با کم مهری مواجه می
شود. حتی زمانی که ما زیاد کار می کنیم، بلافاصله مورد سوال قرار می گیریم
که چرا شما ورود پیدا کردید و می گویند اگر شما وارد این بحث بشوید، کار
خراب می شود! نکته بعد این است که مجلس مواجه با نقصان اطلاعات است. حتی
بنده که با شما صحبت می کنم، این را به وضوح می بینم که خیلی از تصمیماتی
که گرفته می شود، به نمایندگان منتقل نمی شود تا ما در جریان آخرین وضعیت
قرار بگیریم.
از طرف قوه مجریه؟
بله. بالاخره دولت مجموعه هایی را شکل داده و در حال انجام کارهایی هستند.
مثلا در همین موضوع ارزی، اقداماتی انجام گرفته است. مجلس که نمی تواند در
این بحث بیاید قیمت ارز را تعیین کند، چون در حوزه کار قانون گذار نیست یا
اینکه مجلس بخواهد در موضوع توزیع ارز دخالت مستقیم کند.
مطالبه مردم این است که وقتی صبح از خواب بیدار می شوند، به یک
باره nتومان روی قیمت دلار و ارزهای دیگر نیامده باشد که به همان نسبت روی
اجناس دیگر تاثیر بگذارد.
مطالبه مردم، درخواست درستی است. اتفاقا بنده معتقدم میزانی که ثبات قیمت
ارز مهم است، قیمت ارز در اولویت دوم است. خیلی از تولید کنندگان وقتی با
ما برخورد می کنند یا به مرکز پژوهش ها می آیند، حرفشان این است که شما به
ما نه برای 5 سال، برای یک سال اطمینان بدهید که این رقم بالا نرود. ما هم
مرتب در این زمینه جلسه تشکیل می دهیم. مجلس آمادگی دارد در این زمینه دولت
را کمک کند. ایده ای که آقای رئیس جمهور در کنفرانس مطبوعاتی شان اشاره
کردند که «اگر همه با هم باشیم، می توانیم مشکلات را حل کنیم»، در مقام
سخن، حرف خوبی است ولی به لحاظ عملیاتی چطور؟ مثلا با ریاست محترم جمهور
ملاقاتی داشتم و قرار شد در تهیه لوایح و طرح ها همکاری متقابلی بین مجلس و
دولت انجام پذیرد.
آیا این صحبت ها خروجی هم داشته است؟
هیچ اتفاقی نیفتاده است. افرادی را اعلام کردند که به مرکز در تماس باشند
تا کارگروه تشکیل دهیم، ولی علی رغم پیگیری ما، این جلسات برگزار نشده است.
واقعا بدون دولت بررسی های ما خلاء دارد چون بخش زیادی از بدنه کارشناسی
کشور در اختیار دولت است. این کارشناسی بیاید در خدمت مجلس قرار بگیرد، از
آن طرف مرکز پژوهشها یک بخش از حوزه پژوهشی نظام است که می تواند دولت را
کمک کند. این نکته را هم عرض کنم که این سخنانی را که بنده بیان کردم نه از
موضع «گلایه» که از جنبه «یادآوری» به دوستان دولت است.
به عنوان کسی که چند دوره است نماینده مجلس هستید، قبول دارید که
مجلس نهم دستور کار جدی ندارد؟ شش ماه از آغاز مجلس گذشته و هنز کار
چشمگیری انجام نشده است.
تقریا در همه مجالسی که تشکیل شده است به این دلیل که معمولا گروه زیادی از
نمایندگان تغییر می کنند، در ماههای ابتدایی مجلس می توان میزانی از عدم
انسجام را در مجلس دید. معمولا مجالس در6 ماهه اول و حتی سال اول با چنین
پدیده ای مواجه بودند و طبعا مجلس نهم هم از چنین وضعیتی بی نصیب نیست.
ببینید! گام هایی که تاکنون مجلس برداشته، گام های خوبی بوده و گام های
بهتری هم در پیش است. مجلس تاکنون در مورد فهم مسائل کشور، جلسات خوبی را
برگزار کرده است.
همین جلساتی که دولتمردان در بخش های مختلف کشاورزی، اقتصاد، صنعت و معدن، خارجه و امنیت آمدند و اطلاعاتی در اختیار نمایندگان قرار دادند. مجلس باید به یک فهم مشترکی برسد و عدم توازن اطلاعات و معلومات و دریافت از فهم مسائل کشور می تواند راه اجتهاد های مختلف باز کند. هیات رئیسه مجلس نهم ابتکاری به خرج داد که در مجالس قبلی کم رنگ بود، و آن این بود که در ابتدای مجلس نهم، نمایندگان جلساتی را با دولت برگزار کردند.
برخی از این جلسات غیر علنی و بسیار جدی بود. مثلا یکی از این نشست ها،
جلسه با وزیر کشاورزی، صنت و معدن و تجارت و رئیس بانک مرکزی درباره مسائل
اقتصادی کشور بود که بنده به عنوان نماینده ای که چند دوره است سابقه حضور
در مجلس را دارم، معتقدم یکی از جدی ترین جلساتی بود که در مجلس دیدیم. یکی
دیگر از کارها، اقدامات کمیسیون های مجلس بود که جلسات زیادی را با
مسئولان مربوطه برگزار کردند.
در بخش سوم، ریاست محترم مجلس ما را موظف کردند که مرکز پژوهش ها یک
استراتژی برای مجلس نهم بنویسد. ما این استراتژی را نوشتیم و به ریاست مجلس
تحویل دادیم. باز به ابتکار آقای دکتر لاریجانی، جلسات روسای کمیسیون ها
با رئیس مجلس برگزار شد.
این جلسات در مجلس قبل هم بوده است.
روسای کمیسیون ها معمولا با نائب رئیس مجلس جلسه داشتند. ولی خوب جناب آقای
دکترلاریجانی چون حجم فعالیتهایشان بالاست و معمولا روی مسائل مجلس حساس
هستند، موضوعات را پیگیری کنند که در این جلسات بنده هم حضور داشتم. در این
جلسات، برنامه کمیسیون ها مدون شد و مسیر حرکت کمیسیون ها و اینکه الان چه
اولویت هایی دارند و برای رسیدن به این اولویت ها چه برنامه هایی را
پیگیری کنند، مشخص شد.
این برنامه ها زمان بندی اش مشخص است؟
این برنامه ها از کوتاه مدت، تا میان مدت تا چهار ساله است. چون برخی از
این استراتژی ها در حوزه نظارتی است که می تواند چهار ساله باشد. بخشی
اصلاحات در قوانین است که می تواند با سرعت بیشتر پیگیری شود. برخی هم
تدوین قوانین است.
اما خود شما هم بهتر می دانید که مجلس ما بیش از قانون گذاری به نظارت نیازمند است.
درست است. ما نه تنها قانون زیاد داریم بلکه در برخی از حوزه ها بیش از
اندازه قانون نویسی کردیم. در برخی از حوزه ها قوانین ما شبه مقرارت شده
است. به عنوان یک نماینده مجلس معتقدم مجلس باید بیش از هر چیز به حوزه
نظارت بپردازد. و حوزه نظارت را هم ساماندهی و سازماندهی کنیم. در حوزه
قانون گذاری تکلیف ما مشخص است. اما در حوزه نظارت ما حتی یک ساماندهی
دقیقی انجام ندادیم. البته در مجلس هشتم اقداماتی در این حوزه انجام شد ولی
باید این پروسه تکمیل شود. مثلا یکی از بازوهای نظارتی مجلس دیوان محاسبات
است. یادم است زمانی گزارش های دیوان تفریغ بودجه دیوان، مربوط به دو تا
سه سال قبل بود اما الان به شکل دقیق انجام می شود. به نظرم باید به
سازوکارهای جدیدی بندیشیم و مجلس نهم باید این بعد را تقویت کند.
تا جایی که مطلع هستم از زمانی که وارد مرکز پژوهش ها شدید دست به
تجدید ساختار این مرکز زدید. اولویت های شما در این مرکز چیست و دنبال چه
هستید؟
بعد از ورود به مرکز، ابتدا یک آسیب شناسی انجام دادیم. یک از آسیب های ما
درباره بودجه مرکز است. متاسفانه بودجه مرکز پژوهش های مجلس در وضعیت
حداقلی تنظیم شده است و هم اینکه با کاهش تخصیص مواجه هستیم، که این کاهش،
به استخوان بندی مرکز صدمه وارد کرده است.
یکی دیگر از مشکلات ما شاکله نیروی انسانی است که از وضعیت متناسبی برخودار
نیست. نکته سوم به لحاظ مکان هم این مرکز در یک نقطه تجاری شهر قرار گرفته
است و ساختمان آن نیز به گونه ای نیست که بتوان آن را پژوهشی دانست. ما در
این مدت تلاش کردیم ساختار مرکز را با یک گروه کارشناسی بازنویسی می کنیم.
گام بعدی ما اصلاحاتی در حوزه کارشناسی و نیروی انسانی ما است. در خصوص
اولویت ها هم باید بگویم ما باید به شکل مرتب در نشست های کمیسیون ها حضور
داریم و نظرات کارشناسی مرکز را به نمایندگان منتقل کنیم. این کارها به شکل
مرتب انجام می شود.
یک بخش دیگر کار ما گزارش هایی است که نمایندگان از مرکز در حوزه های مختلف
درخواست می کنند. در همین چند ماهه مجلس نهم، درخواست های نمایندگان به
صورت مداوم به مرکز پژوهش ها می رسد.
یک بخش از کار هم تقاضاهایی است که از طرف کمیسیون ها از مرکز درخواست می
شود. مرکز پژوهش ها در دوره جدید روی برخی از این طرح ها بیشتر کار کرده
است که یکی از آنها عملیاتی کردن شعار سال درباره حمایت از تولید ملی است.
یک کارگروه با مشارکت کمیسیون صنایع و معادن، برنامه و بودجه، تولید ملی،
اتاق بازرگانی ایران و تهران و... تشکیل دادیم و این طرح را شروع کردیم.
طرح حمایت از تولید ملی 22 ماده دارد که تاکنون 14 ماده آن نهایی شده است و
فکر می کنم یک تا دو جلسه دیگر این طرح به اتمام برسد و نهایی شود.
روح این طرح چیست؟
در این طرح به دنبال این هستم که سرمایه ایرانی را در مسیر تولید قرار
دهیم. همه مشکلاتی که در کشور وجود دارد اگر بخواهیم در دو موضوع دسته بندی
بکنیم، به مساله اشتغال و مشکلات معیشتی مردم باز می گردد. فکر می کنیم
این نسخه شفابخشی که مقام معظم رهبری در شعار امسال ذکر کردند، بهترین نسخه
است. برای اینکه هم اشتغال ایجاد کنیم و هم بتوانیم مشکلات اقتصادی را
کاهش دهیم.
الان دشمن استراتژی تحریم را در پیش گرفته است و تلاش می کنند، موانع پیش
روی تولید و کار در کشور را افزایش دهند. خوب ما در داخل باید استراتژی
«تسهیل» را در پیش بگیریم. یعنی به میزانی که بر صادرکننده و صنعتگر ما
اعمال فشار می کنند، ما باید بنگاه های تولیدی را در بخش های مختلف تقویت
کنیم و راه را بر سر نشو و نمای آنها تسهیل نماییم.
آقای جلالی! در شرایطی که تولیدگر ما با مشکل مواجه است و نمی
تواند مواد اولیه خود راوارد کند، حقوق کارگرش را بدهد و... این اقدامات
بیشتر برای دلخوش کردن خوب است. خروجی عملیاتی طرح چیست؟
ما معتقدیم باید در سیاست های پولی، بانکی، بیمه ای و قضایی تسهیل ایجاد
کنیم و تلاشمان در این طرح هم کم کردن بوروکراسی ها بوده است. الان بخشی از
پیمانکاران ما به دولت بدهکاری دارند، ولی همان مجموعه ها از دولت طلبکاری
دارند. دولت دنبال طلبکاری خود می دود و اگر یک مدیر بنگاه اقتصادی هم
خواست از کشور خارج شود، نمی تواند، ولی همین مدیر وقتی می خواهد طلبکاری
اش را از دولت بگیرد، نمی تواند کاری از پیش ببرد.
دولت را مکلف به پرداخت بدهی هایش کردیم. در کنار این امر، بحث تهاتر را هم
مطرح کردیم که اگر بخش های پیمانکاری ما در مواردی بدهکاری دارند و در بخش
هایی هم طلبکاری دارند، این دو همدیگر را بپوشانند. در این طرح چون بخش
خصوصی هم حضور داشت، جمع بندی مشکلات بخش خصوصی و آنچه در شرایط حاضر می
توانیم انجام بدهیم، جمع بندی شده است و در آینده نزدیک به صحن علنی مجلس
می آید.
یعنی می گویید این طرح ضد تحریمی است و در راستای تحقق شعار سال از سوی مجلس تنظیم شده است؟
بله، ما به دنبال تقویت تولد ملی هستیم. حتی اگر جمهوری اسلامی تحریم هم
نمی شد، باید این بخش را تقویت می کردیم. حال که تحریم شدیم، اتخاذ
استراتژی تسهیل در مقابل تحریم یک شیوه ضروری برای نجات حوزه تولید کشور
است.
کاربران خبرآنلاین از شما سوال کردند مرکز پژوهش ها در زمینه آینده
اقتصاد کشور کار پژوهشی می کند و آیا اینکه این پژوهش ها به دفتر رهبر
انقلاب و دولت هم ارسال می شود؟
ما الان چند کار را پیگیری کردیم. بعد از دستور رئیس مجلس در خصوص تشکیل
اتاق فکر، ما مقدمات تشکیل آن را انجام دادیم و ترکیب و شاکله این اقدام
نهایی می شود. اما در مورد اینکه گزارش ها به مسئولان عالی نظام می رسد،
بله این کار هم انجام می شود. گزارش های ما طبقه بندی شده است و قطعا به
مسئولان عالی نظام می رسد.
اینکه کاربران شما از گرانی ها گله می کنند و می گویند در این بخش چه کار
علمی کردید، ما به آنها حق می دهیم، اما این پژوهش ها مقدمه حل مشکل است و
نه حلال آن. نسخه شفابخش تنها پژوهش یا قانون خوب نوشتن نیست، مهم این است
که این پژوهش ها در مرحله اجرا عملیاتی شود. ضمن اینکه بنده به معتقدم ما
به شکل جزیره ای نمی توانیم کشور را اداره کنیم. اینکه هر کسی از تریبونی
که در اختیار دارد، براساس منافع شخصی گروه و دسته خودش حرف بزند،قطعا کشور
را جلو نمی برد. ما باید به این درک برسیم که همه ما بر روی کشتی ایران
سوار هستیم و هر نوع ضربه خوردن به این کشتی، در واقع ضربه خوردن به کیان
خود ما است.
این حرفها درست است ولی وقتی مردم مشکل دارند اما قوا یکدیگر را متهم می کنند، از این فضا چه به دست مردم می رسد؟
به نظر می رسد برخی از اقدامات بیش از تحریم ها- که تازگی هم ندارد- به
مدیریت ها باز می گردد. پیش از ماه رمضان، گرانی مرغ و سوء مدیریت در این
بخش با سوء استفاده غرب همراه شد، یا در بحث بازار ارز انصافا میزان «سوء
تدبیر» خیلی بیشتر از نقش تحریم بود، ولی غربی ها مشکلات را به تحریم ها
ارتباط دادند که در همه سالهای پس از پیروزی انقلاب وجود داشته است. اگر ما
اختلافات داخلی را کنار بگذاریم و از پتانسیل های خود استفاده کنیم، ما می
توانیم سر پای خود بایستیم.
ما امسال براساس آمارهای فائو(سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد)14
میلیون تن تولید گندم داشتیم. شما می دانید که گندم یک کالای استراتژیک
است، اما اصرار بر برخی از سیاست های غلط منجر شد که امروز ایران واردات
گندم داشته باشد. خوب آیا این اتفاق معنای جز سوء تدبیر دارد؟ این موارد چه
ارتباطی به تحریم دارد؟! از این مثال ها زیاد است؛ بنابراین اگر بخواهیم
از این مسیر تحریم ها عبور کنیم، به شرط اینکه انسجام داخلی خودمان را
داشته باشیم، حتما موفق می شویم اما به شرط ایتکه از مواضع خود عدول
غیرعقلانی نکنیم تا موجب شود که دنیای غرب تفسیر کند که از سر استیصال و
بیچارگی دنبال غرب هستیم. اگر آنها چنین پالسی را از ما دریافت کنند، نه
تنها از فشارها نخواهند کاست که بر آن می افزایند.
یعنی معتقدید مدیریت داخلی بیش از تحریم ها اثر گذار بوده است؟
نمی خواهم بگویم تحریم ها اصلا اثر گذار نبوده است، ولی واقعا بخش زیادی
از اتفاقات چند ماه گذشته در کشور، سوء تدبیر بود. ما می گویم خط اعتدال
این است که برای تحریم ها حد منطقی را تعریف و برای آن برنامه ریزی کنیم و
این هم تصور نکنیم که با برنامه ریزی موضوع تحریم ها قابل حل نیست ولی
لازمه این کار این است که ما، هم دیروز موضوع تحریم ها را می فهمیدیم و آن
را «کاغذ پاره» تلقی نمی کردیم و هم امروز سوء تدبیرها را به پای تحریم
ننویسیم و به آن وزن بیش از حد ندهیم.
حوزه تخصصی شما سیاست خارجی است.اخیرا یکی از چهره های اصلی
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در اظهار نظری اعلام کرده بودند که
«ایران احتیاج به سوخت 20 درصد ندارد»، این حرفها زمینه چینی برای یک عقب
نشینی تاکتیکی در مقابل تحریم ها است یا اینکه موضع جمهوری اسلامی از ابتدا
هم همین بوده است؟
فکر می کنم همه ما باید دقت کنیم در نوع صحبت و گفت وگوی هایی که داریم،
به گونه ای موضع گیری کنیم که زمینه تفسیر غلط در ذهن غربی ها شکل نگیرد.
برخی از اظهارنظرها درباره مذاکرات با آمریکا یا موضوع هسته ای «نوعی پالس
به غرب» بود که آنها به تفسیر غلطی از جمهوری اسلامی رسیدند. معتقدم در
ماههای مانده به انتخابات آمریکا باید در مساله هسته ای و اعلام شفاف مواضع
نظام دراین بخش، خیلی جدی تر وارد می شدیم.
فکر می کنید، نتیجه مواضع ما در انتخابات آمریکا در سبد کدام یک از دو رقیب جمهوری خواهان و دموکرات ها قرار می گیرد؟
الان در درون آمریکا، نوعی افراط گرایی در عملکرد دو حزب دموکرات و جمهوری
خواه مسابقه در ادبیات تندروانه در خصوص ایران به وجود آمده است. ولی واقعا
تفاوتی بین جمهوری خواهان و دموکرات ها در نوع مواضعشان نسبت به جمهوری
اسلامی ایران نمی توان دید.
واقعا برای ما تفاوتی ندارد کدام گروه در آمریکا به پیروزی می رسد، چون
سیاست جمهوری اسلامی در خصوص آمریکا، سیاست های شفافی است و از طرفی هم
آنها مسابقه ای را در ارتباط با ادبیات تهاجمی علیه جمهوری اسلامی ایران
آغاز کرده اند.
پس از سفر آقای رئیس جمهور به سازمان ملل دو تلقی در خصوص سیاست
خارجی جمهوی اسلامی در رسانه های غربی شکل گرفته است. یکی اینکه جمهوری
اسلامی یک کشوری متصلب است و از سیاست های خود باز نمی گردد، تلقی دوم این
است نوعی حاکمیت دو گانه در ایران شکل گرفته است. به این معنا در طرفی دولت
و شخص آقای رئیس جمهوراست که دنبال مذاکره با آمریکا است و در طرف دیگر هم
نظام است که همچنان سیاست های گذشته خود را دارد. چقدر این تصور از جانب
آنها واقعی است؟
معمولا تلقی غربی ها از ما یا غلط است یا اینکه این تصوراتشان را در بحث
جنگ روانی، رسانه ای می کنند. مبرهن است که جمهوری اسلامی از اصول خود عقب
نشینی نمی کند، اما اینکه جمهوری اسلامی اصلا دارای انعطاف نیست، نیز
برداشت غلطی است؛ چون ایران در موضوع هسته ای پیش از این انعطاف نشان داده
است ولی این طرف غربی بوده است که روی مواضع مغرورانه و یک طرفه خودشان
تاکید کردند. ایران در سالهای قبل دست به تعلیق داوطلبانه فعالیت هایش زد.
اما غربی ها از تعلیق داوطلبانه یک نوع تفسیر متوهمانه پیدا کردند و اعلام
کردند که منظورشان از تعلیق، «تعطیلی» فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران
است و همین امر مذاکرات را به شکست کشاند. بعد از آن مسیر در دولت نهم،
توافقی بین ایران و آژانس انرژی اتمی که در قالب یک مدالیته انجام شد.
مدالیته یکی از موفق ترین نوع همکاری های ایران و آژانس بود و اگر آژانس
براساس همین روش پیش می رفت، امروز موضوعی در مساله هسته ای ایران باقی
نمانده بود. چون جمهوری اسلامی در ظرف 6 ماه، 6 شبهه اصلی آنها را پاسخ داد
و این موضوعات در گزارش های مدیر کل اسبق آژانس مشهود بود.
اما در بحث حاکمیت دو گانه هم به نظر می رسد آنها اشتباه می کنند. چون در موضوعات اصلی و اساسی کشور اصلی ترین شخصیت، رهبری نظام است و طبیعی است که مواضعی که از ناحیه دیگران مطرح می شود، در صورتی می تواند مواضع نظام تلقی شود که در همان جهت باشد. این اشتباه را غربی ها در زمان دولتهای قبلی هم مرتکب شدند و به نظر می رسد در خصوص دولت فعلی این برداشت اشتباه در حال تکرار است.
البته این نکته را هم عرض کنم که دولتمردان ما نباید به گونه ای موضع می
گرفتتد که افکار عمومی جهانی را درباره جمهوری اسلامی ایران دچار شبهه
کنند، اما در آن دوران، مواضع تند و تیزی بیان شد، ولی امروز می بینم با
180 درجه تغییر مواضع نرم در این زمینه اتخاذ می شود؛ نه آن افراط کار
درستی بود و نه این تفریطی که انجام می شود. به نظر می رسد شفاف ترین مواضع
مربوط به رهبری است که امروز هم همین مواضع با «شفافیت و عقلانیت» ازسوی
ایشان بیان می شود.
آیا در مقطع فعلی امکان اینکه جمهوری اسلامی رفتاری تاکتیکی در عرصه هسته ای داشته باشد، وجود دارد یا خیر؟
رفتار جمهوری اسلامی ایران براساس یک عقلانیت در طول همه سالهای گذشته حرکت
کرده است و به نظر می رسد این عقلانیت ادامه دارد.استراتژی ما در موضوع
هسته ای دست یابی به بمب اتم نیست. جمهوری اسلامی آماده همکاری کامل با
آژانس است ولی از حق داشتن این دانش هم صرفنظر نمی کند و در عین حال،
خواهان اجرای کامل قواعد بین الملی خصوصا ان. پی تی به شکل غیر تبعیض آمیز
هستیم.این استراتژی جمهوری اسلامی نقطه غلطی ندارد که بخواهیم آن را پاک
کنیم.
