کتاب تاریخ روابط ایران و آمریکا: مصدق در مجلس چهاردهم، آنچه را خود اصل «موازنه منفی» می‌خواند تبیین کرد. سیاست خارجی ایران از دیرباز شامل موازنه میان روسیه و بریتانیا با اعطای امتیازات ویژه به یک طرف برای مقابله با تأثیر مفرط طرف دیگر بود؛ اما هر بار که ایران امتیازی را به قدرتی می‌داد، دیگری شکایت می‌کرد و ایران در می‌یافت که ناچار است به طرف دیگر نیز همان پیشنهاد یا مشابهش را بدهد و در نتیجه استقلال ایران به تدریج می‌فرسود. مصدق می‌گفت موازنه منفی این روند را معکوس خواهد کرد. پیشنهاد می‌کرد که به یکی از دو قدرت کمتر بدهند تا نفوذش کاهش یابد.