پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : در ادامه بخوانید تا بدانید کلسترول چگونه میتواند از مغز شما محافظت کند یا به آن آسیب برساند، و چگونه میتوان آن را در محدودهی سالم نگه داشت.
بهگزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ وقتی واژهی «کلسترول» را میشنویم، معمولاً ذهنمان فوراً به سمت بیماریهای قلبی، گرفتگی رگها و رژیمهای غذایی سختگیرانه میرود. اما جنبهی دیگری از این مولکول چربیِ بسیار موردانتقاد وجود دارد که اغلب نادیده گرفته میشود، و آن نقش آن در سلامت مغز و مدیریت استرس است.
در حالی که کلسترول بالا در خون با خطرات قلبیعروقی مرتبط است، اما این ماده نقشی اساسی در ساختار و عملکرد مغز ایفا میکند. کارشناسان میگویند درک و شناخت این تعادل، برای محافظت همزمان از قلب و مغز ضروری است.
کلسترول چیست و چرا مغز به آن وابسته است؟
کلسترول مادهای مومیشکل و چرب است که برای پایداری غشای سلولها، تولید هورمونها و ساخت ویتامین D ضروری است. جالب است بدانید حدود ۲۵ درصد از کل کلسترول بدن در مغز قرار دارد، در حالی که مغز تنها ۲ درصد از وزن بدن را تشکیل میدهد.
نورونها (سلولهای عصبی) از مقدار زیادی کلسترول برای ساخت و نگهداری سیناپسها – یعنی همان نقاط ارتباطی بین سلولهای عصبی – استفاده میکنند.
دکتر «ویکرام وورا»، مدیر پزشکی و رئیس بهداشت شرکت بینالمللی SOS در منطقهی شبهقارهی هند، توضیح میدهد:
«کلسترول مانند عایقی برای فیبرهای عصبی عمل میکند. این ماده برای ساخت غلاف میلین، که دور نورونها را میپوشاند و باعث انتقال مؤثر پیامهای عصبی میشود، حیاتی است. بدون کلسترول کافی، عملکردهایی مانند یادگیری و حافظه ممکن است مختل شوند.»
وقتی کلسترول خیلی پایین باشد چه میشود؟
در حالی که اغلب بر کاهش کلسترول تمرکز میشود، تحقیقات نشان میدهد که مقادیر بسیار پایین کلسترول میتواند برای عملکرد مغز مضر باشد. پژوهشها ارتباطی میان کلسترول پایین و اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب یافتهاند.
بر اساس فرضیات علمی، کلسترول به تنظیم گیرندههای سروتونین – انتقالدهندهی عصبی مرتبط با خلقوخو – کمک میکند.
دکتر وورا میگوید:
«افرادی که مصرف چربی را بیش از حد محدود میکنند یا رژیمهای بسیار کمچربی دارند، ممکن است دچار مهذهنی یا نوسانات احساسی شوند. مغز برای عملکرد مطلوب به مقدار مشخصی چربی سالم نیاز دارد؛ بنابراین، تعادل کلید اصلی است.»
وقتی کلسترول خیلی بالا باشد چه میشود؟
اما افراط در آن هم خطرناک است. مقادیر زیاد کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) – که به آن «کلسترول بد» گفته میشود – میتواند باعث تشکیل پلاک در شریانهایی شود که خون را به مغز میرسانند. این مسئله خطر سکته، زوال عقل و بیماری آلزایمر را افزایش میدهد.
به گفتهی دکتر وورا، «مقادیر بالای کلسترول در مغز میتواند به رگهای خُرد آسیب بزند، میزان اکسیژنرسانی را کاهش دهد و روند تخریب عصبی را تسریع کند.»
مطالعات دیگری نیز نشان دادهاند که کلسترول بالا در میانسالی ممکن است خطر افت شناختی در سالهای بعدی زندگی را افزایش دهد. بنابراین، هرچند کلسترول در ساختار مغز ضروری است، مقادیر زیاد آن در خون میتواند عملکردهای مغزی را مختل کند.
کلسترول خوب
با این حال، همهی انواع کلسترول مضر نیستند. کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا همان «کلسترول خوب» وظیفه دارد کلسترول اضافی را از شریانها جمعآوری کرده و به کبد منتقل کند تا پردازش شود.
سطوح بالاتر HDL با کاهش خطر اختلالات شناختی همراه است.
دکتر وورا میگوید:
«HDL مانند یک مولکول نظافتچی عمل میکند. نهتنها سلامت قلب را در وضعیت عالی نگه میدارد، بلکه با حفظ تعادل چربی در سلولهای مغزی، به بهبود عملکرد شناختی کمک میکند.»
چگونه سطح کلسترول مفید برای مغز را حفظ کنیم
حفظ سطح بهینهی کلسترول، فقط به معنی حذف چربیها از رژیم غذایی نیست. دکتر وورا توصیه میکند:
• چربیهای سالم مصرف کنید: اسیدهای چرب امگا-۳ را از منابعی مانند ماهی، گردو و تخم کتان دریافت کنید.
• از چربیهای ترانس و غذاهای فرآوریشده دوری کنید: این مواد باعث افزایش LDL و کاهش HDL میشوند.
• بهطور منظم ورزش کنید: فعالیت بدنی سطح HDL را بالا میبرد و جریان خون را بهبود میدهد.
• غربالگری منظم انجام دهید: میزان کلسترول خود را هر چند سال یکبار بررسی کنید، بهویژه اگر عوامل خطری مانند دیابت یا چاقی دارید.
• رژیم غذایی متعادل داشته باشید: میوهها، سبزیجات و غلات کامل حاوی آنتیاکسیدانهایی هستند که از اکسید شدن کلسترول – یکی از عوامل اصلی آسیب مغزی – جلوگیری میکنند.
نتیجهگیری
کلسترول دشمن شما نیست؛ بلکه یکی از اجزای حیاتی سلامت مغز است. نکتهی مهم این نیست که آن را کاملاً حذف کنید، بلکه باید آن را در سطحی متعادل نگه دارید که هم از قلب و هم از مغز محافظت کند.