ارتباط حیاتی میان سلامت دهان و دیابت

تصور کنید می‌خواهید غذای مورد علاقه‌تان را بخورید، اما لثه‌هایتان درد می‌کنند، دهانتان خشک است و جویدن برایتان ناراحت‌کننده شده. برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت، این یک واقعیت روزمره است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.

به گزارش انتخاب و به نقل از sciencealert؛در مراقبت‌های مرتبط با دیابت معمولاً تمرکز بر قلب، پاها، چشم‌ها، کبد و کلیه‌هاست. اما دهان، با وجود نقش مهمش، اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرد — در حالی‌ که سلامت دهان هم بر دیابت اثر می‌گذارد و هم از آن تأثیر می‌پذیرد.

یک نفر از هر نه بزرگسال در جهان دیابت دارد، و بیش از چهار نفر از هر ده فرد مبتلا حتی نمی‌دانند که به این بیماری دچارند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰ از هر هشت بزرگسال، یک نفر — یعنی حدود ۸۵۳ میلیون نفر — به دیابت مبتلا خواهد بود؛ افزایشی ۴۶ درصدی.

شناخت ارتباط دوطرفه‌ی دیابت و سلامت دهان ضروری است. موضوع داشتن یک لبخند هالیوودی نیست؛ کنترل مناسب دیابت باعث بهبود سلامت دهان و در نهایت ارتقای سلامت کلی بدن می‌شود.

دیابت روی نحوه‌ی پردازش قند در بدن اثر می‌گذارد. وقتی قند خون برای مدت طولانی بالا بماند، به رگ‌ها و اعصاب آسیب می‌زند، روند ترمیم را کند می‌کند و توان بدن برای مقابله با عفونت را کاهش می‌دهد.

عوارض دهانی مرتبط با دیابت شامل موارد زیر است:

خشکی دهان به‌دلیل کاهش بزاق، خطر بالای پوسیدگی دندان، بیماری لثه همراه با التهاب و از دست رفتن استخوان اطراف دندان‌ها، عفونت‌های دهانی مانند برفک، زخم‌های دهانی، مشکل در استفاده از دندان مصنوعی، تغییر در حس چشایی و در نهایت از دست دادن دندان. این مشکلات می‌توانند روی تغذیه، اعتمادبه‌نفس و حتی کنترل قند خون تأثیر بگذارند.

در آخرین مطالعه‌ی من، ارتباط واضحی میان دیابت نوع دو و پوسیدگی‌های شدید دندانی مشاهده شد. قند خون بالا، همراه با تغییرات در مقدار و کیفیت بزاق، می‌تواند این روند را تشدید کند.

بسیاری از افراد از این ارتباط بی‌اطلاع‌اند و همین موضوع یک چرخه‌ی معیوب ایجاد می‌کند. با این حال، خشکی دهان و پوسیدگی‌های ناشی از آن اغلب قابل پیشگیری‌اند اگر آگاهی در میان مردم و متخصصان بیشتر شود.

بیماری لثه و دیابت

افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض بیماری لثه هستند — و این رابطه دوطرفه است. دیابت خطر بیماری لثه را افزایش می‌دهد، زیرا قند خون بالا باعث افزایش قند در بزاق می‌شود. باکتری‌های دهان از قند تغذیه کرده و اسید تولید می‌کنند؛ اسیدهایی که لثه را تحریک کرده و به آن آسیب می‌زنند.

وقتی لثه‌ها عفونت می‌کنند، استخوان نگه‌دارنده‌ی دندان‌ها ممکن است تحلیل برود. با کاهش استخوان، دندان‌ها لق شده یا می‌افتند. کنترل مناسب قند خون و رعایت بهداشت دهان به‌طور چشمگیری این خطر را کاهش می‌دهد.

خشکی دهان و پوسیدگی دندان

خشکی دهان یکی دیگر از مشکلات شایع افراد مبتلا به دیابت است. حدود ۲۰ درصد مردم به‌طور کلی خشکی دهان را تجربه می‌کنند، اما این رقم در زنان و سالمندان بیشتر است. برخی داروهای مربوط به فشار خون، افسردگی یا دردهای عصبی نیز خشکی را تشدید می‌کنند.

بزاق نقش حیاتی در محافظت از دهان دارد:

ذرات غذا را می‌شوید، اسیدها را خنثی می‌کند و از عفونت جلوگیری می‌کند. وقتی بزاق کم شود، محیط دهان اسیدی‌تر شده و مینای دندان مواد معدنی خود را از دست می‌دهد — و این خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد.

دندان‌پزشکان می‌توانند برای افراد در معرض خطر، برنامه‌های پیشگیرانه‌ی اختصاصی ارائه دهند؛ از جمله فلورایدتراپی، دهان‌شویه‌های ویژه یا خمیردندان‌های با فلوراید بالا.

خشکی دهان و دندان مصنوعی

بزاق برای کسانی که دندان مصنوعی دارند بسیار مهم است:

لثه را محافظت می‌کند، دندان مصنوعی را ثابت نگه می‌دارد و از التهاب جلوگیری می‌کند. خشکی دهان باعث می‌شود دندان مصنوعی روی لثه ساییده شود و زخم، درد یا عفونت‌هایی مانند برفک ایجاد کند.

مراقبت مناسب از دندان مصنوعی می‌تواند به‌طور قابل توجهی راحتی و کیفیت زندگی را بهبود دهد، از جمله:

• تمیز کردن روزانه دندان مصنوعی

• خارج کردن آن در شب

• مسواک زدن لثه و زبان

• استفاده از محلول‌های مناسب (و نه آب داغ)

• معاینه‌ی منظم برای بررسی اندازه و تناسب

ایمپلنت و دیابت

ایمپلنت‌های دندانی گزینه‌ای برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته هستند، اما تنها زمانی قابل توصیه‌اند که قند خون بیمار به‌خوبی کنترل شده باشد. قند خون بالا روند ترمیم را کند می‌کند، خطر عفونت را افزایش می‌دهد و اتصال استخوان با ایمپلنت را دشوارتر می‌سازد.

برای موفقیت ایمپلنت، این شرایط ضروری هستند:

• لثه‌ی سالم

• سطح استخوان مناسب

• بهداشت دهان مطلوب

دندان‌پزشک باید شرایط فرد را به‌طور کامل بررسی کند تا ببیند آیا ایمپلنت گزینه‌ی مناسبی هست یا خیر.

جمع‌بندی

مراقبت درست از دهان می‌تواند خوردن را آسان‌تر کند، از نوسانات قند خون جلوگیری کند و کیفیت زندگی را بالا ببرد. آگاهی بیشتر، عادت‌های روزمره‌ی سالم و معاینه‌های منظم دندان‌پزشکی می‌توانند به مدیریت بهتر عوارض دهانی مرتبط با دیابت کمک کنند.