چرا تورم اعلامی دولت قابل قبول نیست؟

اعتدال نوشت: تورم یکی از معروفترین و ملموس ترین شاخص های اقتصادی است که مردم روزانه با آن سروکار دارند. در بسیاری از محافل اقتصادی اظهار نظرهای متفاوتی در رابطه با نرخ تورم شنیده می شود لیکن همواره کارشناسان اقتصادی، نمایندگان مجلس و مردم در جامعه نسبت به نرخ تورم اعلامی با تردید نگاه می کنند و حتی گاهی نسبت به صحت آمار و ارقام تردیدهای جدی در جامعه مطرح می شود.

اما سؤال این است که چرا نرخ تورم اعلام شده از سوی مراکز رسمی کشور فقط در دولت نهم و دهم ، در سطح جامعه چندان از مقبولیت لازم برخوردار نیست؟ علاوه بر این ها نگرانی مردم همیشه از آینده نرخ تورم در گذر از اجرای یک طرح اقتصادی قابل توجه است، حال اینکه آن اجرای متناقض و شبه ناک قانون هدفمند کردن یارانه ها توسط دولت باشد که نگرانی و شبهات مردم را بیشتر از پیش می کند. این در حالی است که برخی از مسئولین، از جمله مسئولین حوزه انرژی و آب و برق باورشان غیر از این است و به عبارتی تورم حاصل از افزایش مکرر قیمت ها در این بخش را نگران کننده نمی دانند.

اکثر اقتصاددانان این تعریف تورم که عبارت است از "افزایش عمومی سطح قیمت ها در یک بازه مشخص" را به رسمیت می شناسند. سبد کالا در ایران شامل نزدیک به 360 قلم کالا و خدمات اساسی و ضروری است. در این سبد چند گروه اقلام وکالا وجود دارد که هر کدام ضریب وزنی مخصوص به خود بر اساس میزان تأثیر بر سبد هزینه ای خانوار دارد. در محاسبه نرخ تورم میزان رشد قیمت هر گروه از کالاها و ضریب وزنی آن گروه منظور شده و در نهایت میانگین وزنی گروه کالاهای مختلف سبد مورد نظر به عنوان نرخ تورم اعلام می شود.



مسأله مهم و اساسی این است که بدنه غالب خانوارها در طول یک سال با چند قلم از 360 کالا و خدمات مذکور در بالا سروکار دارند؟ به عبارت بهتر آیا وزن گروه کالاهای سبد مورد نظر با واقعیات جامعه همخوانی دارد؟ آیا یک خانوار در طول زندگی بیش از 2 بار با اقلام سرمایه ای مانند یخچال، گاز، ماشین لباسشویی و غیره مواجه می شود؟ به نظر می رسد که عموما به دلیل عدم وجود جواب های مناسب برای سؤالات فوق، نرخ تورم اعلام شده یک رقم قابل درک برای مردم نیست. چرا که ممکن است در یک بازه زمانی مشخص قیمت مسکن و یا سایر کالاهای سرمایه ای با کاهش روبرو باشد اما قیمت اقلام دیگر نظیر موادغذایی و پوشاک که مردم با آنها بیشتر سرو کار دارند با چندین درصد رشد روبرو باشد.

در واقع مردم این رشد چندین درصدی در مواد غذایی و پوشاک را به عنوان سنجه نرخ تورم در نظر می گیرند حال آنکه نرخ تورم حاصل میانگین وزنی رشد قیمت این کالاهاست. به نظر می رسد به عنوان یک راه حل بایستی چند نرخ تورم به صورت مجزا اعلام شود و برای هر گروه از اقلام سبد کالای مورد نظر نرخ تورم مجزایی نیز اعلام گردد تا با این کار علاوه بر ملموس تر شدن نرخ تورم، حساب کالاهای سرمایه ای از مصرفی و حساب کالاهای اساسی از غیر اساسی جدا شود. همچنین تصحیح روش های محاسبه نرخ تورم در ایران خصوصا تصحیح وزن گروه کالاهای مورداستفاده در سبد خانوارها می تواند در واقعی تر شدن نرخ تورم تأثیرگذار باشد.