اختلاف نظرها، نقطه اشتراک نشست استانبول

حتی پیش از اینکه مذاکره کننده هسته ای ایران و نماینده گروه 1+5، در ضیافت شام سرکنسولگری جمهوری اسلامی در استانبول شرکت کنند، روشن بود دیدگاه های دو طرف تا چه اندازه از هم دور است و تحلیلگران نیز کمتر امیدی به پیشرفت این مذاکرات نداشتند.این ضیافت شام در شرایطی برگزار شد که کمیته روابط خارجی سنای آمریکا سرگرم رایزنی در مورد اعمال شدیدترین تحریم ها علیه ایران بود و درست زمانی که خودروی حامل اشتون به سرکنسولگری ایران رسید، خبر شکست مذاکرات وین نیز منتشر شد.

ساعت 21:30، شب گذشته، همزمان با اعتراف آژانس بین المللی به شکست مذاکرات هسته ای با ایران که از ظهر روز چهارشنبه در وین آغاز شده بود، سعید جلیلی که چند ساعت زودتر به استانبول رفته بود از کاترین اشتون در سرکنسولگری ایران، استقبال کرد. استقبالی گرم که به طور حتم تحت تاثیر فضای ایجاد شده در نتیجه شسکت مذاکرات وین بود. چرا که همانگونه که ایران گاهی از مذاکره با آژانس به عنوان اهرم در مذاکره با گروه 1+5، استفاده می کند، آمریکا و متحدان اروپایی اش نیز روند گفت و گو های ایران به آژانس را به عنوان یک محک برای مذاکرات گسترده تر ارزیابی می کنند.

پیش از اینکه جلیلی به استانبول برود در جمع خبرنگاران از طولانی شدن زمان پاسخگوی گروه 1+5 ( آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) انتقاد و تاکید کرده بود منتظر پاسخ اشتون است. هیات مذاکره کننده هسته ای ایران در مذاکراتی که نیمه فروردین ماه در آلماتی ، پایتخت قزاقستان برگزار شد، به جای پاسخ به درخواست های غرب، بسته پیشنهادی را به این گروه ارایه کرد و از آن پس تهران ضمن ابراز تمایل به ادامه مذاکرات بر دریافت پاسخ نیز تاکید کرد.

جلیلی پس از بحث و گمان های زیادی که در ماه های گذشته در خصوص اعلام نامزدی وی برای انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد مطرح بود و حتی برخی تحلیلگران دلیل عدم توافق وی با غرب را همین نکته می دانستند، شنبه گذشته برای انتخابات نام نویسی کرد. او که آخرین بار در شهریور گذشته با اشتون در استانبول ملاقات دوجانبه داشت، این بار علاوه بر مذاکره کننده ارشد هسته ای و دبیر شورای عالی امنیت ملی، به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری به ملاقات اشتون رفت. آنها پس از 6 هفته از نشست آلماتی در استانبول ملاقاتی چهارساعته همراه با صرف شام داشتند اما تنها نقطه اشتراک نظر آنها این بود که در موضوعات کلیدی دچار اختلاف نظر هستند. البته جلیلی مانند همیشه مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد و بار دیگر کلید واژه رایزنی برای تعیین زمان و مکان مذاکرات بعدی را به کار برد.

پیش از اینکه اشتون به نمایندگی از گروه 1+5، با جلیلی ملاقات کنند، بسیاری از تحلیلگران بر این باور بودند که وی به استانبول می رود تا ببیند آیا زمینه برای ادامه مذاکرات هسته ای فراهم است یا خیر. شاید به همین دلیل بود که اشتون چهارشنبه شب بیشتر شنونده بود و از جلیلی خواست کارت های بیشتری روی میز بگذارد یا اینکه ریسک خاتمه مذاکرات را بپذیرد. اشتون در بیانیه ای که پیش از ضیافت شام استانبول منتشر کرد، یادآور شد این یک نشست مذاکره ای نیست، اما فرصتی است که می توان از آن برای بررسی پیشنهاد های خوبی که گروه 1+5، روی میز گذاشته، استفاده کرد.

این درحالی است که در همان زمانی که اشتون و جلیلی سرگرم گفت و گو با یکدیگر بودند، در کمیته شورای روابط خارجی سنای آمریکا هیاهویی بر سر تحریم مضاعف ایران به پا بود. وندی شرمن، دستیار وزارت خارجه آمریکا در امور سیاسی به اعضای این کمیته گفت واکنش ایران به پیشنهاد گروه 1+5، در آلماتی بسیار ناامید کننده بوده است . به گفته وی تهران بدون اعمال محدودیت در برنامه های هسته ای خود خواستار لغو تحریم هاست.

کریستین ساینس مانیتور در این زمینه گزارش داد که شرمن به اشتون پیشنهاد کرده ضرب الاجلی برای ایران تعیین کند تا در صورتی که تهران گام های موثری برنداشت، به روند مذاکره ای پایان داده شود.

شرمن در حالی این اظهارات را مطرح کرد که نشست ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین نیز به نتیجه نرسیده بود. دهمین دور از مذاکرات دوجانبه عصر چهارشنبه در حالی پایان یافت که شرمن گفت هنوز زمان برای تغییر رفتار ایران باقی است اما این زمان محدود نخواهد بود. دستیار وزارت خارجه آمریکا همچنین شامگاه پنجشنبه یادآور شد آمریکا به دنبال ائتلاف جهانی برای اعمال شدیدترین تحریم ها علیه ایران است.

منبع: دیپلماسی ایرانی