ولایتی: کشور یک «ماهاتیر محمد» می‌خواهد

دکتر علی اکبر ولایتی، امروز در رادیو ایران با بیان اینکه با سرپرستی و مدیریت بنده اجلاس عدم تعهد در بغداد تشکیل نشد، گفت: مذاکرات 598 با لطف خدا و حمایت نظام و مردم، بنده به سرانجام رساندم. کاری که در عرصه بین المللی و سیاست خارجی شد، در واقع کار سیاسی جنگ بود.

دکتر علی اکبر ولایتی، کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، امروز 12 خردادماه در رادیو ایران به گفت و گو پرداخت که متن کامل آن در ادامه آمده است:

شرایط امروز در تاریخ پس از انقلاب بی نظیر است. شرایط حساس، مهم و تعیین کننده است. شرایط کشور، منطقه و بین المللی اقتضاء اش بیشتر از کارهایی است که ما انجام می دهیم.

بدون تردید ساماندهی روابط خارجی، روابط دو جانبه با کشورها، روابط منطقه ای با همسایگان و کشورهایی که در منطقه ما هستند و تلاش در صحنه بین المللی، نقش بسیار بسیار اساسی در کاهش و رفع تحریم ها و حفظ حقوق هسته ای و بازسازی روابط بین الملل داشته باشد که فواید متعددی دارد و ما باید به عنوان یک کشور تأثیرگذار باید تنش زدایی کنیم و ظرفیت خود را حفظ کنیم و افزایش دهیم و مقداری با زبانی که دنیا بفهمد با دنیا حرف بزنیم، یعنی تفاهمی با دنیا، احیا کنیم. بدون تردید این کارها نقش اساسی حتی در زندگی عادی و روزمره مردم و تا حدود زیادی در رفع مشکلات اقتصادی دارد.

ما می خواهیم مستقل و مقتدر باشیم، آنهایی که می خواهند در دنیا تسلط داشته باشند استقلال و اقتدار ما را نمی پسندند. یک قدم عقب نشینی بکنید، شما را به ده ها قدم عقب نشینی وادار می کنند. در عین حفظ جایگاه و مواضع خودمان باید با تدبیر و اقتدار رفتار کنیم، ما این تدبیر را امروز کمتر می بینیم.

در بعضی از میدانهایی که مجال پیدا می کنند ببینید جوانهای ما چه می کنند. در زمینه سلولهای بنیادی، در موضوع هسته ای، در مسأله مهندسی ژنتیک و مهندسی هوا فضا و همه رشته هایی که به آنها توجه شده و یک بانی و مدیر دلسوز داشته، کار پیش رفته است و کار را همین جوانها انجام دادند. پس این کارها مدیریت و طراحی و برنامه ریزی حساب شده می خواهد. حتما جوانهای ما فرزندان حکیم ابوالقاسم فردوسی، سعدی شیرازی، شیخ الرئیس، ملاصدرا و اینها، همان ظرفیتها را به لحاظ ژنتیکی و محیطی دارند. مضافا بر اینکه امروزه امکان اطلاع رسانی بیشتر است. الان اگر سی دی شاهنامه را تکثیر کنند، به عدد انفس خلایق می توانند شاهنامه چاپ کنند.

چو ایران نباشد تن مباد/ بدين بوم و بر زنده يک تن مباد

در مقابل تصاویر این دو بزرگمرد تاریخ معاصر ایران که رسیدیم، شاهدانی بودند که از غیب رسیدند. یعنی ایرانی، این گونه است. کسی که به خارج می رود هویت خودش را حفظ می کند. ایرانی هر جا برود تعلقش را به این آب و خاک و فرهنگ و هویت ملی حفظ می کند. اصلا طبع ایرانی این نبوده که در خانه و وطن خودش حبس شود. این فرهنگ اسلامی ایرانی که در شرق ایران است مدیون گردشگران، تجار، عرفا و علمایی است که از ایران سفر کردند که مغلوب فرهنگ بیگانه نشدند و فرهنگ ایران را به آنجا بردند.

در کشور ما ثروتش را داریم، این همه آثار فرهنگی و معماری که در کشور است و در دنیا بی نظیر است ما یا بلد نیستیم ویا دل به این کار داده نمی شود. می شود دولت بخشهای مختلف گردشگری را به دست خود مردم بدهد تا آنها اداره کنند و دولت هدایت و نظارت کند مسلما خواهید دید که کار بهتر از آن خواهد شد که اکنون هست.

نخیر!

بله! بله! یک جایی کشیدم که آن هم سازمان ملل متحد بود. قطعنامه پذیرفته شده بود بنده را به سازمان ملل اعزام کرده بودند تا با عراقی ها و دبیر کل سازمان ملل راجع به آتش بس و مذاکرات صلح صحبت کنیم. عراقی ها مدعی بودند که زودتر از ما پذیرفته بودند و آتش بس را رعایت می کنند و ما هم که تازه پذیرفته بودیم و آتش بس را رعایت کردیم. اما زمانی که به آنجا رسیدم و قبل از اینکه پشت میز مذاکره بشینم، تلکسی به من دادند که بعد از قبول آتش بس منافقین در قسمت غرب کشور با پشتیبانی ارتش عراق وارد کشور شدند و اسلام آباد غرب را گرفتند و پشت دروازه های کرمانشاه هستند. وقتی این را شنیدم، آنقدر اوقاتم تلخ شد که سیگاری از کسی گرفتم و اعجب من ذلک، تا فیلتر کشیدم.

قرآن می فرماید: «الذین امنوا ثم استقاموا: آنهایی که ایمان می آورند و بر ایمانش پایدارند.» چه عشق آسان نمود اول اما افتاد مشکلها. خیلی ها هستند که کار را خوب شروع می کنند ولی در ادامه اش استقامت و پایداری لازم را ندارند و اتفاقا این اشکالاتی ایجاد می کند که انسان آرزو می کند که ای کاش کار از اول شروع نمی شد یعنی به تعبیر ما کار را زخمی نمی کرد و اعتماد مردم را سلب نمی کرد.

برای اینکه کشور ما یک «ماهاتیر محمد» می خواهد. هم پزشک باشد(حالا ممکن است این را مطایبه بگیرید)، اغراق است اگر بگوئیم حتما باید پزشک باشد اما پزشک یاد گرفته که مریض را تشخیص دهد با علائم اولیه و بعد هم آسیب شناسی کند. اگر تشخیص اولیه و آسیب شناسی و کارهای آزمایشگاهی موفق بود و به تشخیص مرض رسید درمان خود را نشان می دهد، لذا علاج کار یک کشور و برطرف کردن مشکلات کشور و طراحی برای آینده هم به آسیب شناسی وضع موجود و طراحی برای درمان ریشه ای و اساسی نیاز دارد.

ما روابط خوبی با ایشان داشتیم، ایشان هم هر وقت جای خالی پیدا می کرد، نکته ای راجع به ما می نوشت و کاریکاتوری می کشید. بعد از اینکه از وزارت امور خارجه رفتم نامه ای خطاب به من نوشت و خطاب به من نوشته بود دکتر ولایتی سابق نه وزیر امور خارجه سابق(خنده)

این فضا کمی کمتر دیده می شود، هم باید محیط مناسب باشد و هم باید گل آقایی باشد!

لازمه عهده گرفتن مسئولیت، سعه صدر است.

ما اینقدر مطلب داریم که محتوای اینترنتی ما غنی باشد. برای اینکه به گوش مردم ما و دیگر کشورها برسد، استفاده از اینترنت یک امر ضروری و حیاتی است و تبدیل این محتواهایی که در کتابهای خطی است و اتصالش به سیستم الکترونیکی جزء کارهای اساسی است. اتفاقا تهیه ابزار آن کار ساده ای است. کار تجارت، کار بانکداری و کار اقتصاد بدون اینترنت کار سخت و غیر ممکنی است چون دیگران استفاده می کنند و اگر ما از این وسایل سریع استفاده نکنیم عقب می مانیم.

بنده بسیار امیدوارم. خورشید، خورشید است، پاره ابر موقتا آنرا ناپدید می کند اما ابر کنار می رود و خورشید می ماند و خورشید ماندنی است. ایران در حقیقت مثل خورشید می درخشد، ظرفیتها سر جای خود هست. و بنده مطمئنم که ان شاء الله به یاری خدا و حمایت مردم می توانیم دولتی مقتدر، کاردان و کارآمد داشته باشیم. اینکه عرض می کنم از سر آگاهی و معرفت عرض می کنم.

آشنا هستم غیر از این است که تخصص دارم، یعنی کسی که رئیس دولت است باید آشنایی ضمنی و اجمالی با امور مختلف داشته باشد. همه چیز را همگان دانند. اگر کسی با مسائل ایران، مسائل حکومتی آشنا باشد و ایران و دنیا را بشناسد هیچ وقت ادعا نمی کند من در همه حوزه ها تخصص دارم. یعنی نمی توان بدون بکارگیری متخصصین درجه بالا و افراد مجرب و بدون حس مشورت پذیری کشور را درست اداره کرد.

اولین شرط استفاده از افراد برای سپردن مسئولیت به آنها در رده های مختلف از وزارت تا رده های دیگر این است که فرد باید متدین، خدا ترس و با تقوا باشد. اگر این باشد مجالی برای رشد فساد نخواهد بود. «ت» تجربه و بعد تخصص است. بعدی این است که مشورت پذیر باشد. ماها باید مشورت پذیر باشیم. دولتی ها باید افرادی معتدل باشند. یکی از گرفتارهای ما افراط و تفریط در کارهاست. دولت باید معتدل باشند. افراد دولت باید اهل اعتدال باشند نه از حقوق ملت کوتاه بیایند و نه در برخوردها افراط و تفریط کنند. مردم ما اهل اعتدال هستند و از افراط و تفریط فراری هستند. موقعی که در سطح بالای کشور بعضی ستیزه ها بین بعضی از قوا وجود دارد که همواره مورد نهی مقام معظم رهبری و اشکال مردم بوده، یعنی ما باید جامعه ای آرام داشته باشیم.

به لحاظ فرهنگی کار نکردیم. ایرانی جماعت نجیب و با عفاف و با حیاست. اگر عوارضی دیده می شود ناشی از کم کاری است. ممکن است خانمی حجاب درستی نداشته باشد اما این خانم در مراسم محرم با اعتقاد شرکت می کند و در نماز عید فطر شرکت می کند. یا آقایی ممکن است ظاهر متفاوت از مشهور به تدین است داشته باشد اما اینها با مبانی اسلام معتقدند و کافی است با این تفکرات متفاوت اما اعتقاد مشترک زمینه تفاهم فراهم کنیم و مطالب مربوط به فرهنگ اسلامی و اعتقادات اسلامی و احکام اسلامی را با زبانی که دو طرف می فهمیم با او گفتگو کنیم.

بله هم پزشکی و هم تخصص را.

بله! در تخصص شاگرد ایشان بودم، هم از ایشان طبابت اطفال را آموختم و هم اخلاق را و امیدوارم که شاگرد ناخلفی برای ایشان نباشم.

برای فوق تخصصی ما را به دانشگاه جان هاپکینز اعزام شدیم استاد ما «دیوید کارور» بود که استاد عفونی اطفال بود که در آمریکا مشهور بود. در اواخر وزارت خارجه ایشان زنگ زد و خواست به دیدن من بیاید و با خانواده اش آمد. انسان شریفی بود.

هم ما اعزام می شدیم و هم استاد به ایران می آمد. در مجموع دو سال طول کشید.

وضعیت نامطلوب این است که افراد به سن ازدواج برسند ولی نتوانند ازدواج کنند. این امر دلایل مختلفی دارد که مهم ترین آنها اقتصادی است و موضوع اشتغال همان طور که عرض کردم.

لازم نیست همه در مملکت استاد دانشگاه شوند. اول اینکه راه های مختلف باید باز شود. دوم اینکه هر کسی هر شغلی دارد هم خودش محترم است و هم شغلش محترم است. به صورت غلط این ضد ارزش جا افتاده که اگر کسی مدرک ندارد، ممکن است شخصیت اجتماعی او زیر سؤال برود. بیکاری ام الفساد و ام الامراض اجتماعی و روانی و اخلاقی است، یعنی جوانی که بیکار است نمی تواند ازدواج کند و از خانواده اش طرد می شود و معتاد می شود. مهمترین وظیفه دولت این است که زمینه اشتغال را فراهم کند. نباید همه کارمند دولت شوند. تفاوت پرداختها به مشاغل مختلف، زیاد است که باید اصلاح شود. در کشورهای پیشرفته تفاوت حقوقها این گونه نیست و عملا زندگی هر کس با شغلش تأمین می شود. اگر این طور باشد، مردم از شغل خودشان احساس رضایت می کنند. اگر دولت بخواهد سن ازدواج در جامعه متناسب شود حتما باید برای دانشجویان و جوانها تسهیلاتی قائل شود.

در همین ایام اخیر چیزهایی خرید کردیم اما اینکه همه خریدها را بنده بکنم، نه!

تفاوت قیمتها چشمگیر است، یعنی قیمت مایحتاج اولیه مثل گوشت لبنیات، نان و میوه جات و ... حسابی افزایش پیدا کرده است. تورم نقطه به نقطه یعنی مقایسه فروردین 91 با فروردین 92، 40 درصد است.

باید چند چیز را کنار هم دید. یکی کاهش ارزش پول ملی، این ضربه مهمی به اقتصاد کشور و اقتصاد مردم زد یعنی قدرت خرید از یک طرف با کاهش ارزش پول ملی کاهش پیدا کرد. از طرفی میزان اضافه حقوقی که به افراد می دهند آنقدر که باید باشد نیست. از سویی عرضه کالا در جامعه خیلی کاهش پیدا کرده و خیلی ها نمی توانند مایحتاج اولیه خود را تأمین کنند و میوه و گوشت بخورند. این یک اشکال اساسی است. تورم اقلا سرعت گرانی و تورم گرفته شود.

پرداخت یارانه قانون دارد، دولت نمی تواند قانون را اجرا نکند. متناسب با آن چیزی که قانون گفته باید اجرا شود. اگر بخواهد معالجه شود مثل مریضی می ماند که بیماری عفونی سخت دارد و تب 40 درجه دارد ما اول باید تب را پائین بیاوریم و بعد آن بیماری عفونی بپردازیم و معالجه ریشه ای بپردازیم. البته اقتصاد ما مریض است و ما باید این مریض را معالجه کنیم.

می فرماید: «لا اکراه فی الدین» در دین اکراه نیست، آزادی در اسلام تضمین شده است. هر کسی آزاد است تا آنجایی که به آزادی دیگران لطمه نزد. حد آزادی افراد، شروع آزادی دیگران است. اینکه جوانها درخواست می کنند حقشان است. باید به حرفشان گوش داد. بنده قریب به چهل است با جوانها سر و کار دارم و آنها را می شناسم. از سال 42 تاکنون در دانشگاه هستم. می فهمم منظور جوانها چیست و همین جوانها اصلی پشتیبانان انقلاب هستند.

جلوتر از همه این جوانهایی که در خیابان هستند و هیچ تظاهری هم ندارند همین ها می روند.

هر کسی در دفاع مقدس کاری کرد، بنده که به جبهه رفتم، ولی کاری که بنده در سیاست خارجی کردم در تاریخ ایران بی سابقه بود. بنده در دوران دفاع مقدس سیاست خارجی دفاع مقدس و جنگ را اداره کردم. اگر برای دفاع از حق ایران به سازمان ملل نمی رفتم. اگر برای مخالفت با استفاده از سلاح های شیمایی به ژنو نمی رفتم. اگر به غیر متعهدها نمی رفتم و جلوگیری نمی کردم از اینکه بغداد دو نوبت می خواست میزبان اجلاس عدم تعهد شود. با سرپرستی و مدیریت بنده اجلاس عدم تعهد در بغداد تشکیل نشد. مذاکرات 598 با لطف خدا و حمایت نظام و مردم، بنده به سرانجام رساندم. کاری که در عرصه بین المللی و سیاست خارجی شد، در واقع کار سیاسی جنگ بود. کار مذاکرات صلح را امام(ره) به من سپرده بودند اگر این کار به درستی انجام نمی شد ممکن بود خون شهیدان به هدر می رفت و دستاوردهای لازم را نداشته باشیم.

جامعیتی که امام(ره) داشتند. موقعی به خدمت امام(ره) رفتم و گفتم ما می خواهیم به سفرهای خارجی برویم. فرمودند: کشورهای دور دوست را خودتان می دانید اما به کشورهای همسایه بگوئید که ما می خواهیم رابطه خوب با شما داشته باشیم. ما قصد ایجاد مشکل برای شما نداریم، خاطر همسایه ها را از این بابت مطمئن کنید.

این را «فاروق الشرع» گفته بود که «خاویر پرز دکوئیار» به من گفته با اینکه ظاهر «ولایتی» آرام است، اما با این آرامی، قاطعانه از مواضع کشورش محکم دفاع می کند.

إن شاء الله با توکل به خدا و با اعتماد به نفس این راه را که شروع کردیم تا آخر ادامه می دهیم و مطئنم دولتی که تشکیل می دهیم دولت کارآمدی خواهد بود و مشکلات مردم که بی ارتباط به مسائل سیاست خارجی و روابط خارجی نیست حل خواهیم کرد.

همین طور است. این جزء آرزوهای همیشگی من بوده است و با تجربه و با ارزیابی ای که دارم می توانم با اطمینان قول دهم که إن شاء الله بعد از چهار سال ایران بهتری خواهیم داشت.