به بهانه اجرای استاد شجریان در رادیوی ملی آمریکا

سید ابوالحسن مختاباد در روزنامه بهار نوشت: چند روزی است که اجرای استاد محمدرضا شجریان در رادیوی ملی آمریکا روی شبکه اینترنت قرار گرفته است. اجرایی صمیمی در فضایی صمیمی­تر با فیلمبرداری و تدوینی درخشان از دست­اندرکاران رادیوی ملی آمریکا.هم صدای استاد که در 73 سالگی از آمادگی بالایی برخوردار است و هم کمانچه­نوازی و تارنوازی برادران پورناظری)سهراب و تهمورث)و البته پرکاشن رابین واسی، اجرایی حرفه­ای و به یادماندنی را برای یک بیننده و شنونده این اثر در خاطره­ها زنده می­کند.

همین که استاد در چنین سنی بتواند در اجرایی زنده و سر صحنه ، اوج­هایی را فرایاد آورد که خاطره برخی از کارهای درخشان گذشته­اش را در اذهان زنده کند، نشان می­دهد که آن ضرب المثل درباره صدای ایشان مصداق دارد که دود همچنان از کنده بلند می­شود و او مرد کهن چنین میدان­هایی است. این نکته از آن جهت اهمیت دارد که تقریبا عمده هنرمندانی که کار آواز انجام می­دهند در چنین سنی کیفیت حنجره آنها و تارهای صوتیشان افت کرده و عملا آن کیفیت گذشته را ندارد ، در حالی که استاد شجریان در این سن همچنان قبراق و سرپنجه می­خوانند و ذره­ای کم نمی آورند و این کار در اجرایی زنده و صحنه ای انجام شده و نه در استودیو با هزار حیله و فنی که این روزها گریبانگیر موسیقی ما شده است.استاد چه در ترانه­خوانی( ترانه­ای با شعری از بانو سیمین بهبهانی) و چه در آواز­خوانی که قطعاتی را در دیلمان دشتی و روی شعر معروف «هرکه دلآرام دید از دلش آرام رفت» سعدی خواند از خود تسلطی قابل اعتنا از خود نشان دادند که باید بر چنین حنجره­ و صدایی بوسه تحسین زد.

میانه:اینکه موسیقی ایرانی و استاد شجریان به چنان شهرت و اعتباری رسیده­اند که رادیوی ملی یکی از شاخص­ترین کشورهای دنیا، از آنها دعوت به اجرا در استودیوی  مخصوص کنند، طبیعی است که اسباب خوشحالی و ابتهاج هر ایرانی علاقه­مند به گسترش فرهنگ و هنر این مرز و بوم را فراهم می­آورد. موسیقی ایرانی به مدد چهره­هایی همانند شجریان،ناظری،مشکاتیان، علیزاده، لطفی و کلهر و حسین عمومی و متبسم  و البته نسلی از جوانان جویای نام، به اندازه­ای از شهرت و اعتبار رسیده است که امروزه شاخص­ترین رسانه­های دنیا هم خواستار همکاری و همراهی با آنان هستند و این مسیر البته بدون هیچ کمک و  مساعدت دولت به دست آمده است.برخلاف هنرهایی چون سینما که  از همان سالهای ابتدای انقلاب  دولت همه­گونه کمک و مساعدتی را برای بین­المللی­کردن آن انجام داد و البته اکنون به درختی بارآور و برومند بدل شده است، موسیقی و اهل موسیقی راه خود را بی­هیچگونه پشتوانه و کمکی گشودند .دولت البته در تمامی این سالها از موزیسن­ها به عنوان چرخ پنجم پنچر در برخی از هفته­های فرهنگی بهره برده است و موسیقی در تمامی این هفته­های فرهنگی در ذیل و حاشیه هنرهای دیگری چون سینما و تجسمی سیر کرده و نوعی پرکردن فضای خالی یک عریضه را شکل داده است. در حالیکه به اعتقاد اکثر اهل فن، هر فرهنگی ، رسوخ و نفوذ خود را ابتدا از موسیقی شروع می کند و موسیقی به دلیل زبان ارتباطی ویژه و منحصر به فردی که در مقایسه با دیگر هنرها دارد، بیشترین ضریب تاثیرگذاری را بر ذهن و ضمیر مخاطبان داشته ودارد و می­تواند به سرعت پیام های دیگر را در قالب شعر و داستان و فیلم و تئاتر واپرا، به مخاطب انتقال دهد و البته فراوان تاثیر هم باشد.

 انجام: اجرای استاد در رادیوی ملی آمریکا ، از سوی دیگر تاسف و دریغی را هم در خاطره ها زنده می کند که چرا رسانه ملی کشور ما فضا را به سمتی سوق داده است که بزرگان موسیقی ما از آن سربرتابند و حتی همکاری وهمراهی با آن را اسباب سرافکندگی و سرشکستگی خود بدانند. تقریبا کمتر هنرمند در ترازهای ملی و بین­المللی است که از رسانه ملی دل و خاطری خوش داشته باشد. صدا و سیما، به خصوص درحوزه موسیقی صحنه حضور کم مایگان و میان­مایگان شده است و عملا شکوهی را شاهد نیست، همچنانکه در دیگر عرصه­های فرهنگی هم کمتر چهره برجسته­ای را شاهد هستیم که حضورداشته باشد. اگر هم دست اندرکاران برنامه­ای جسارت به خرج دهند و هنرمند  اهلی فکری را دعوت کنند، با هزار مانع و رادع روبرو خواهند شد. اگر این سخن را قبول ندارید، سری به نحوه عبور افراد از هفت­خان حراست و مدیر و ناظر پخش صدا و سیما بیندازید تا دریابید که ماجرا از چه قرار است و چرا باید مردم و شهروندان از دیدار با بزرگان فرهنگی این مرز و بوم محروم شوند.

این مسئله در حوزه موسیقی بیش از سایر هنرها به چشم می آید. چرا که هنوز و بعد از گذشت 35 سال از انقلاب ، ما در تعریف چارچوب­های موسیقی مورد نظر مانده­ایم و هنرمندان نمی­دانند که بالاخره جمهوری اسلامی چه نوعی از موسیقی را می­پسندد و تا کی قرار است این وضعیت شتر گاو پلنگی ادامه پیدا کند.