انتخابات چگونه به مرحله دوم می‌رود؟

مهر: نظرسنجی های صورت گرفته تا کنون حکایت از آن دارد که نتیجه انتخابات در این دوره، در مرحله دوم مشخص خواهد شد. اتفاقی که تاکنون فقط در سال 84 رخ داده است.

در همین زمینه تعدد نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در این دوره و رقابت تقریبا نزدیک آن‌ها با یکدیگر احتمال کشیده شدن انتخابات به مرحله دوم را تقویت کرده است. این اتفاق اگر رخ دهد، دومین بار در تاریخ جمهوری اسلامی است که انتخابات ریاست جمهوری، دو مرحله ای می شود. اولین بار این اتفاق در انتخابات سال 84 رخ داد. انتخاباتی که در مرحله اول آن اکبر هاشمی رفسنجانی با 21 درصد آرا و محمود احمدی نژاد با 19 و نیم درصد آرا به مرحله دوم راه یافته و نهایتا در سوم تیر آن سال، احمدی نژاد پیروز انتخابات شد.  

آن انتخابات هم مثل امروز با تعدد کاندیداها همراه بود. در واقع به غیر از احمدی نژاد و هاشمی رفسنجانی، در آن انتخابات محمد باقر قالیباف، علی لاریجانی، محسن مهرعلیزاده، مهدی کروبی، و مصطفی معین هم حضور داشتند.

براساس قانون انتخابات، انتخابات ریاست جمهوری با کسب اکثریت مطلق آرا است. ماده 13 قانون انتخابات تاکید دارد که نامزد پیروز باید اکثریت مطلق آرا را به دست آورد و چنانچه در مرحله اول برای هیچیک از دواطلبان اکثریت مطلق حاصل نشد، انتخابات دو مرحله ای خواهد شد بدین معنی که دو نامزدی که بیشترین آرا در مرحله اول داشته اند در انتخابات مرحله دوم شرکت می کنند.اکثریت مطلق یا اکثریت تام از نظر لغوی به معنای «نصف بعلاوه یک یا تعداد آرایی که لااقل مساوی نصف به علاوه یک باشد» آمده است. در اصطلاح حقوقی نیز همانند معنای لغوی اکثریت مطلق به نصف بعلاوه یک کل نفوس یک گروه (اعم از حاضرین و غایبین) معنا شده است.

در قوانین معتبر و جاری کشور تنها تعریفی که به صراحت از اکثریت مطلق مشاهده می‌شود، تعریفی است که قانونگذار در قانون آئین نامه داخلی مجلس شواری اسلامی مصوب 1379 از این تأسیس حقوقی به دست داده است. ماده 96 قانون مزبور پس بیان نصاب رسمیت جلسات مقرر می‌دارد «… اکثریت مطلق وقتی حاصل می‌شود که بیش از نصف نمایندگان حاضر، رأی مثبت دهند…»

به این ترتیب برای پیروزی یک نامزد در مرحله اول انتخابات، کسب بیش از 50 درصد آرا لازم است. در انتخابات های پیش از سال 84 که تک مرحله ای برگزار شد، نامزدها معمولا بیشتر از 60 درصد آرا را کسب کرده اند. در انتخابات سال 80 که از قضا آن دوره هم با تعدد نامزدها- 10 نامزد-مواجه بودیم، سید محمد خاتمی 90/76 درصد آرا را کسب کرده بود. در سال 76 هم خاتمی در رقابت با علی اکبر ناطق نوری 90/69 درصد آرا را کسب کرد. سال 72 و 68 هاشمی رفسنجانی به ترتیب 63 و 94 درصد آرا را کسب کرد.

در سال های 64 و 60 هم آیت الله العظمی خامنه ای به ترتیب 85 و 95 درصد آرا را کسب کردند. پیش از آن در سال 60 ، شهید رجایی با کسب 90 درصد آرا پیروز انتخابات شده بود و قبل تر و در اولین انتخابات نیز بنی صدر با 76 درصد آرا پیروز انتخابات شده بود.

براساس نظرسنجی های معتبر صورت گرفته می توان حدس زد که انتخابات این دوره به مرحله دوم می کشد.  نظرسنجي يك نهاد رسانه اي-فرهنگي بعد از انصراف غلامعلي حدادعادل به نفع اصولگرايان و كناره گيري عارف به نفع حسن روحاني حاكي از آن است كه محمدباقر قاليباف همچنان در صدر و حسن روحاني با سرعت قابل ملاحظه اي در حال رشد و صعود است. ولايتي همچنان روند نزولي دارد. محسن رضائي وسعيد جليلي نيز در جاي خود مستقرند و ثابت.

مطابق اين نظر سنجي در استان تهران وضعيت اقبال مردم به کاندیداهابدين شرح است:

محمدباقر قاليباف ۳۰ درصد، حسن روحاني ۲۴ درصد، سعيد جليلي ۱۲ درصد، علي اكبر ولايتي ۹.۵ درصد و محسن رضائي ۹.۲ درصد و غرضي ۱ درصد. باقي نيز هنوز تصميم نگرفته اند.

اما در سراسر كشور قدري متفاوت است. بر اساس يك نظرسنجي قابل اعتناي نهاد نظارتي محمدباقر قاليباف ۲۱.۵ درصد، حسن روحاني ۱۹.۱ درصد، سعيد جليلي۱۲.۵ درصد، محسن رضائي ۱۲.۱ درصد و علي اكبر ولايتي ۷.۸ درصد نظر ها را به خود اختصاص داده اند.
به اين ترتيب روحاني و قاليباف مطابق اين نظرسنجي ها به دور دوم مي روند.

براساس ماده 67 قانون انتخابات فعالیت انتخاباتی در مرحله دوم از تاریخ اعلام رسمی نتایج قطعی آرای مرحله اول شروع و تا 24 ساعت قبل از اخذ رای مرحله دوم ادامه خواهد یافت.

در صورتی که انتخابات به مرحله دوم بکشد طبق قانون انتخابات مرحله دوم باید در جمعه هفته بعد انجام شود. در این صورت احتمالا 31 خرداد ماه نیز یک انتخابات دیگر خواهیم داشت.