جلایی‌پور: جامعه ایران «جنبشی» است نه «شورشی»

یک تحلیلگر مسایل سیاسی و عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، انتخابات 92 و رای به حسن روحانی را ناشی از پتانسیل جامعه ایران برای حرکتهای جنبشی دانست.

به گزارش ایسنا، حمیدرضا جلایی‌پور در نشستی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران که عصر امروز (یکشنبه) برگزار شد، در بررسی جامعه‌شناختی رفتار مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری 92، با طرح این پرسش که باید دید چرا روحانی در این انتخابات پیروزی قاطع و غیرمنتظره به دست آورد؟ گفت: از سال 88 تاکنون تندروهای مخالف اصلاحات کوچک‌ترین امتیازی به اصلاح‌طلبان ندادند و به شرایط کنترلی جامعه افزودند و تا جایی که من می‌فهم، در تاریخ 100 ساله ایران چنین رویکردی سابقه ندارد.

وی یادآور شد: از یک سال پیش تمام کسانی که به نحوی می‌خواستند در انتخابات ریاست‌جمهوری فعال شوند شروع به تهدید و ارعاب اصلاح‌طلبان کردند به طوری که وقتی اصلاح‌طلبان می‌خواستند برای انتخابات آماده شوند و از کاندیدای مورد اجماعشان یعنی آقای خاتمی حمایت کنند، نتوانستند و خاتمی اولین کسی بود که گفت باید سراغ هاشمی رفت.

این فعال سیاسی با اشاره به ردصلاحیت بسیاری از کاندیداهای اصلاح‌طلبان در انتخابات شورای شهر و نیز انتقاد از آنچه کند شدن مستمر شبکه‌های اجتماعی و پارازیت‌های وقت و بی‌وقت بر روی شبکه‌های ماهواره‌ای خواند، تصریح کرد: ما در چنین شرایطی به سمت انتخابات سال 92 پیش رفتیم؛ شرایطی که در آن بخش وسیعی از طبقه متوسط با توجه به اتفاقات سال 88 دیگر نمی‌توانستند شکوفایی‌شان را بروز دهند چراکه ناکام و ناامید بودند. همچنین تعدد کاندیداها شرایطی را فراهم کرده بود که هر کسی با هر سلیقه‌ای را می‌توانست پوشش دهد.

این عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران افزود: اصلاح‌طلبان پیش‌بینی ورود به مرحله دوم را می‌کردند اما اصولگرایان معتقد بودند در همان مرحله اول پیروزند و اگر به دور دوم بروند یا ترکیب قالیباف - جلیلی است یا جلیلی - روحانی.

وی با بیان اینکه "انتخابات ریاست‌جمهوری 92 در نوع خود بی‌نظیر بود و حتی از این نوع انتخابات در سوئیس نیز شاهد نبوده‌ایم و در حالی این نتیجه به دست آمد که اتفاقات سال 88 را پشت سر گذاشته‌ایم"، افزود: معتقدم باید دلیل این رخداد را در پتانسیل جنبشی مردم ایران تحلیل کرد. البته موضوعاتی مثل گسترش نارضایتی اقتصادی یا نگرانی امنیتی از آینده کشور در تشدید این جنبش و گسترش آن دخالت داشتند اما دلیل اصلی آن نبود.

جلایی‌پور ادامه داد: برخلاف برخی، من معتقدم جامعه ایران جامعه‌ای توده‌ای نیست اما عوامل مستعدکننده وجود دارند. بیش از آنکه جامعه ایران انقلابی و شورشی داشته باشد و در خود آدم‌های سرخورده و مأیوس پرورش دهد، یک جامعه با پتانسیل جنبشی است. بعد از انتخابات همه شوکه شده بودند و حتی تحلیلگران آمریکایی کلاه از سر برداشتند.

این استاد جامعه‌شناسی با بیان اینکه "در بخش زیادی از جامعه ما فردیت شکل گرفته است"، اظهار کرد: در جامعه شاهد یک نوع فردیت نهادینه شده هستیم. هرکدام از افراد مثل یک سازمان و تشکل عمل می‌کنند و این برای جنبش انتخاباتی سال 92 امری تعیین‌کننده بود.

این عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران همچنین به هوشیاری جمعی اصلاح‌طلبان و هوادارانشان اشاره کرد و گفت: معتقدم اصلاح‌طلبان هم واقعیت ایران را شناختند و هم ساختند. آنها روند نارضایتی‌ها را تشدید کردند و فهمیدند که با وجود همه نارضایتی‌ها مردم در انتخابات شرکت خواهند کرد. آنها اعلام کردند که با وجود اینکه برخی مسائل سال 88 پاسخ داده نشده است، در انتخابات شرکت می‌کنند اما با کاندیداهایی که "تبلیغات سرخود" هستند یعنی افرادی مثل خاتمی و هاشمی که برای مردم و عموم جامعه شناخته‌شده‌اند.

وی همچنین تصریح کرد: خاتمی برای نیامدنش به عرصه انتخابات دلایلش را گفت و هاشمی بر عرصه انتخابات پا گذاشت و معتقدم یکی از دلایل رخداد بزرگ انتخاباتی سال 92، ثبت‌نام این روحانی 79 ساله است. دو ساعت پس از ثبت‌نام هاشمی در تمام شهرهای ایران موضوع کاندیداتوری او مطرح شد و آثار جوانه‌های جنبش اجتماعی از ثبت‌نام هاشمی آغاز شد. اگر هاشمی در انتخابات می‌ماند 30 میلیون رای می‌آورد و به گفته خودش اصلا در شورای نگهبان بحث سن و سال مطرح نبوده است.

این فعال نزدیک به اصلاح‌طلبان تاکید کرد: با ردصلاحیت هاشمی امید مردم تبدیل به یک نگرانی عمومی شد و فردی که تا آن موقع نماد اشرافیت بود مورد اقبال مردم قرار گرفت.

جلایی‌پور موضوع ائتلاف میان عارف و روحانی را از دلایل اثرگذار بر جنبش انتخاباتی دانست و گفت: معتقدم ائتلاف ابتدا کار جوانان شهرستان‌ها در ستادهای عارف و روحانی بود. آنها شعار ائتلاف دادند و پای آن ماندند و از طرفی خاتمی نیز بر این موضوع تمرکز داشت. انتقادی که در سال‌های گذشته به خاتمی وجود داشته این است که با وجود رهبریت اصلاح‌طلبان، رهبری نمی‌کند ولی ما دیدیم در این مقطع او این کار را کرد و ائتلاف عارف و روحانی را پذیرفت و به همین دلیل شاهد رای بالای مردم در روستاها و استانهای مختلف کشور مثل گیلان و سیستان و بلوچستان به آقای روحانی بودیم.

وی همچنین از مقام معظم رهبری به خاطر اینکه اجازه نداد در ساعات اولیه پایان رای‌گیری رای‌خوانی شود، تشکر کرد چراکه به گفته او این اقدام به آرامش در انتخابات و پس از آن کمک کرد.

این جامعه‌شناس و تحلیلگر مسایل سیاسی با طرح این مساله که برخی معقتدند در این انتخابات تبانی شده است، تصریح کرد: من این حرف را قبول ندارم. انتخابات سال 92 و جنبش انتخاباتی که به راه افتاد در قلب گرفته جامعه سیاسی ایران یک فنر گذاشت. خوشبختانه جامعه ایران به عمل قلب باز احتیاج نداشت اما این را هم دقت کنیم که فنر خاصیت‌های خود را دارد.

این عضو هیات علمی دانشگاه در پایان خطاب به مسئولان و مدیران کشور تاکید کرد: باید اجازه داد تا پتانسیل جنبشی جامعه تخلیه شود. ما در سال‌های 76، 88 و 92 شاهد تخلیه پتانسیل جنبشی جامعه بوده‌ایم و عمیقا معتقدم جامعه ایران پتانسیل جنبشی دارد نه شورشی و انقلابی.