افزایش سن ازدواج؛ فقر فرهنگی یا فقر اقتصادی ؟

 تهران امروز نوشت:

آمارهای رسمی از 8میلیون جوان ایرانی آماده ازدواج سخن می‌گویند؛ اما این رقم در آمارهای غیررسمی به 12.5 میلیون نفر رسیده است و این یعنی میلیون‌ها جوان ایرانی به دلایلی چون شاغل نبودن یا نداشتن مسکن، همچنان مجرد و بیکار روز را به شب می‌رسانند و در انتظار تغییری در روزهای زندگی خود هستند تا پویایی، نشاط و انرژی جوانی خود را برای آینده‌ای بهتر به کارگیرند. اما این روزها کارشناسان به همه این دلایل، دلیل مهم‌تری را افزوده‌اند؛ دلیلی که گویا بیشترین سهم را از به تاخیر افتادن ازدواج جوانان به‌گردن دارد. به گفته محمد عباسی وزیر ورزش و جوانان، «عامل اصلی افزایش سن ازدواج، فرهنگی است نه اقتصادی.»

او اعلام کرده است: «برخلاف تصور بسیاری عامل اصلی افزایش سن ازدواج، مسائل اقتصادی نیست، چرا که غربی‌ها جزو ثروتمندترین کشورها محسوب می‌شوند اما در زمینه ازدواج و خانواده بسیار مشکل‌ دارند و جمعیت آنها رو به اضمحلال است و به همین دلیل مسائل فرهنگی مهم‌ترین عامل افزایش سن ازدواج است و باید توجه ویژه‌ای به این امر شود.» هرچند تاکنون بسیاری از کارشناسان از «اینکه موضوع ازدواج در کشور فاقد متولی واحد است» انتقاد کرده بودند اما این بار عباسی نیز با گلایه از اینکه «یک درصد از بودجه ارگان‌ها و دستگاه‌های اجرایی باید برای حمایت از جوانان و خانواده اختصاص یابد»، آن را ناکافی خوانده و می‌گوید: «مجاز شدن صرفا کافی نیست چرا که ممکن است بعضی دستگاه‌ها این مسئولیت را اجرا نکنند. بحث ازدواج صرفا با کار یک دستگاه درست نمی‌شود، بحث ازدواج در دل جامعه باید پیگیری شود و لازم است که این موضوع را در تمام بسترهای اجتماعی، اداری و فرهنگی دنبال کنیم.» وزیر ورزش یکی از مسائل مهم امروز دنیا را افزایش سن ازدواج و رویکرد فرهنگی به آن برشمرده و می‌گوید: «مسائل اقتصادی در اولویت دوم قرار دارد و باید بیشتر بر مسائل فرهنگی توجه شود چرا که امروزه بسیاری از افراد که شاغل هم هستند، مجرد زندگی می‌کنند. طبق آمارها دغدغه اصلی جوانان ازدواج است. بیشترین دغدغه جوانان از بین ازدواج، مسکن و اشتغال، ازدواج بوده و این امر حاکی از اهمیت ازدواج دارد و باید برای این نیاز فکری و ذاتی توجه ویژه شود.»

سن ازدواج در کلانشهرها بالاتر است

پیش از این محمدباقر پیشنمازی معاون فرهنگی و تربیتی وزیر ورزش و جوانان، نیز با اشاره به عامل فرهنگی در افزایش سن ازدواج گفته بود: «به‌نظر می‌رسد بعضی از افراد، جاذبه‌ها و شیرینی‌های بعد از ازدواج را قبل از ازدواج تجربه می‌کنند. به همین دلیل است که ازدواج برایشان جذابیتی ندارد و علاقه به ازدواج هم کاهش می‌یابد. میانگین سن ازدواج بین روستاها، شهرهای کوچک و کلانشهرها نشان می‌دهد هرچه از محیط‌های کوچک به‌سمت محیط‌های بزرگ‌تر می‌رویم، سن ازدواج افزایش پیدا می‌کند. درواقع در محیط‌هایی که نظارت بیشتری وجود دارد، پایبندی به اصول و اخلاق بیشتر است، حدود بهتر رعایت می‌شوند و اشتیاق به ازدواج هم بیشتر است.»

میانگین سن ازدواج به 27 سال رسید

چندی پیش دکتر محمداسماعیل مطلق، رئیس پیشین دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با ابراز نگرانی از افزایش سن ازدواج در کشور گفته بود: «8 میلیون جوان در کشور آماده ازدواجند. دولت باید مسئله مسکن و اشتغال آنها را حل کند و خانواده‌ها نیز باید از نظر فرهنگی و عاطفی کمک کنند تا این جوانان ازدواج کنند. خیرین نیز از نظر مالی کمک کنند تا جوانان برای ازدواج مشکل نداشته باشند.» به گفته او: «پیش از این میانگین سن ازدواج 21‌سال بود که اکنون به 27 سال رسیده است. همچنین فاصله فرزند‌آوری پس از ازدواج بسیار طولانی شده است.


هیچ نهادی متولی ازدواج نیست

دکتر بانکی با تاکید بر اینکه نیاز اول جوانان ازدواج است، می‌گوید: «هیچ نهادی در کشور متولی ازدواج نیست.» به گفته او «بحران اصلی جوانان امروزی بحران جنسی است و هیچ راه‌حل دیگری به جز ازدواج در دین و فرهنگ ما ندارد. بنابراین باید همه تلاش دولتمردان در به‌وجود آوردن ساز و کاری باشد که این نیاز جوانان از طریق شرعی و صحیح برآورده شود.»

اوبا اشاره به قصورهایی که در این زمینه از سوی مسئولان دولتی وجود دارد، ادامه می‌دهد: «اول باید موانع ازدواج را در مطالعه‌ای گسترده بررسی کرد و بعد برای تک تک آن موانع راهکار ارائه کرد. بعد از آن هم این راهکارها را باید در قالب مصوبه و قانون اجرایی کرد.»

سلایق و توقعات تغییر کرده

در سال‌های گذشته برخی جامعه‌شناسان و روان‌شناسان نسبت به روابط دختران و پسران در جامعه هشدار داده‌اند. اتفاقی که به گفته آنها بر به تاخیر افتادن ازدواج موثر است. دکتر بانکی بیشترین تقصیرها را به گردن معضلات فرهنگی می‌اندازد.

او می‌گوید: «در گذشته ازدواج بدون رابطه قبلی صورت می‌گرفت اما متاسفانه پسران جوان امروزی به دلیل برقراری روابط پیش از ازدواج، سلایق و توقعات‌شان تغییر کرده است.» به گفته او حتی جوانانی که دست‌شان به دهن‌شان می‌رسد و شغل مناسب دارند هم این روزها تن به ازدواج نمی‌دهند چرا که دوست دارند از زیر بار مسئولیت فرار کنند. او افزایش خانه‌های مجردی و روابط پیش از ازدواج را عاملی برای این مسئولیت‌گریزی عنوان کرده و می‌گوید: «متاسفانه چنین روابطی سبب شده که جوانان دیگر برای ارضای نیازهایشان تن به این پیوند آسمانی ندهند.»

آمارهای غیررسمی 12.5 میلیون جوان را آماده ازدواج نشان می‌دهند. جوانانی که به‌رغم استعداد بالقوه خود برای کار و فعالیت و همراه شدن با روند طبیعی زندگی یا با بیکاری دست و پنجه نرم می‌کنند یا هنوز تشکیل خانواده نداده‌اند. حالا کارشناسان می‌گویند این روزها معضلی بر آنهایی که توانسته‌اند گلیم‌شان را از این آب بیرون بکشند، سایه انداخته است؛ معضلی که به آن عامل فرهنگی در به تاخیر افتادن ازدواج می‌گویند. معضلی که به گفته محمد عباسی،وزیر ورزش و جوانان، «عامل اصلی افزایش سن ازدواج است.»