بر اساس جدولی که سازمان جهانی کار برای وضعیت دستمزدهای ماهیانه کارگران در 10 کشور دنیا ارائه کرده است، هر فرد اندونزیایی با وضعیت سال 2010 ماهیانه 250 دلار درآمد دارد که با قیمت امروز دلار آزاد در بازار ایران این رقم معادل 800 هزارتومان و با دلار سال 88 به میزان 250 هزار تومان بوده است.

هرچند میزان درآمد افراد در هر کشوری با میزان هزینه ها و قیمتها در آن کشورها دارای تطابق نسبی است و نمی توان چنین تصور کرد که افراد ساکن در کشورهای دیگر تنها درآمدهای به مراتب بالاتری از کارگران ایرانی دارند (با اینکه در مقایسه با ریال ایران ارقام درآمدی بالایی نیز در برخی کشورها دیده می شود) اما هزینه های آنها نیز با یک کارگر ایرانی متفاوت است، با این حال مقایسه ظاهری درآمدهای ماهیانه برخی کشورها مانند ترکیه که در همسایگی ایران قرار دارد با کارگران ایرانی قابل توجه است.

آیا درآمدها با هزینه متناسب است؟

طبق گزارش ILO در سال 2010 هر فرد ترکیه ای ماهیانه 1400 دلار درآمد داشته که با دلار 3200 تومانی امروز بازار ایران، این میزان معادل 4 میلیون و 480 هزارتومان در هر ماه و با دلار آن سال به میزان 1 میلیون و 400 هزارتومان بوده است. همچنین میزان درآمد افراد در پرو و مکزیک نیز ماهیانه 600 دلار معادل 1 میلیون و 920 هزارتومان در سال 92 برآورد شده است.

یک فرد چینی طبق آمارهای سال 2010 در هر ماه 700 دلار درآمد داشته که به ریال امروز ایران 2 میلیون و 240 هزارتومان و با ریال آن روز نیز 700 هزارتومان می شود. در این میان، در کشوری مانند آمریکا معادل 3 هزار و 400 دلار یا 10 میلیون و 880 هزارتومان است.

در ایران نرخ آزاد دلار در سال 88 به میزان 1000 تا 1100 تومان بوده است که بر اساس حداقل دستمزدهای تعیین شده در سال های 88 و 89 رقمی بین 239 تا 303 دلار در ماه بوده است. البته این ارقام بر مبنای حداقل دستمزدها محاسبه شده و می تواند تا 3 برابر و در مواردی خاص بیشتر نیز افزایش داشته باشد.

با این حال، به دنبال نوسانات نرخ ارز در سال گذشته و به تبع آن سه برابر شدن نرخ دلار، هر کارگر ایرانی ماهیانه 152 دلار (487هزارتومان بر مبنای دلار 3200 تومانی بازار آزاد) حقوق دریافت می کند. کارشناسان بازار کار می گویند این رقم در بالاترین حد برای کارگران و مشمولان قانون کار می تواند تا 3 برابر نیز افزایش داشته باشد.

افت درآمد ماهیانه کارگران بر مبنای دلار

حمید حاج اسماعیلی با بیان اینکه بیشتر کارگران و مشمولان قانون کار در ایران به میزان حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار و یا ارقامی نزدیک به آن را دریافت می کنند، گفت: درصد شاغلانی که ارقام چند برابر حداقل دستمزد در ماه دریافت کنند پایین است و در برخی رشته ها و مشاغل خاص ممکن است اتفاق بیافتد.

کارشناس بازار کار اظهار داشت: هرچند در برخی کشورها ممکن است درآمدها بالا باشد اما افراد به همان نسبت نیز هزینه می کنند اما در مورد ایران مسئله مهم این است که کارگران تنها یک سوم دستمزدهای واقعی خود را دریافت می کنند.

مکانیسم ناکارآمد تعیین مزد

حاج اسماعیلی ادامه داد: این موضوع دلایل گوناگونی دارد که می توان به عدم تمکین کارفرمایان به پرداخت دستمزد بالاتر و عدم تناسب دستمزدها با بهره وری نیروی کار اشاره کرد. متاسفانه پرداخت دستمزدها در ایران مکانیسم ناکارآمدی دارد.

وی افزود: در برخی از کشورها مانند ژاپن به نیروی کار توجه بالایی صورت می گیرد و در کشوری مانند چین به دلیل بالا بودن تعداد نیروی کار، این کشور با نیروی ارزان قیمت مواجه است. در ایران به دلیل حضور دولت در همه بخش ها، امکان استفاده از توانمندی های افراد وجود ندارد و افراد از دستمزدها راضی نیستند.

نماینده کارگران در هیئت حل اختلاف گفت: در ایران با وجود اینکه نیروی کار بخش خصوصی 2 برابر تعداد شاغلان در بخش های دولتی است، اما دولت نه تنها برای آنها برنامه ای ندارد و حمایت نمی کند بلکه چندان اهمیتی نیز قائل نیست.

جدول میانگین دستمزد ماهیانه 10 کشور در 2010

(ارقام به دلار)