آصفي: عکس يادگاري ايران و آمريکا با موافقت من بود

واقعيت اين است که فوتبال ساليان سال است که از يک مقوله اجتماعي محض خارج شده و تبديل به يک ورزش سياسي- اقتصادي شده است. نگاهي که به فوتبال اکنون وجود دارد صرفاً ورزشي نيست و خيلي از کشورها مانند برزيل از آن به عنوان يک ديپلماسي جهت تقويت روابط بين المللي استفاده مي کنند. وقتي مي بينيم که تعداد اعضاي فيفا از سازمان ملل بيشتر است يا محبوبيت يک فوتباليست با رئيس جمهور کشورش قابل مقايسه نيست آن وقت است که بايد نقش سياستمداران را در اين عرصه پررنگ تر بدانيم. به همين دليل با حميدرضا آصفي کار کشته سياست خارجي ايران در سال هاي نه چندان دور در خصوص جشن هاي خياباني بعد از صعود ايران به جام جهاني هم صحبت شديم تا او ديپلماسي فوتبال را بيشتر کالبدشکافي کند. گفت وگوي هفته نامه «تماشاگر»با وي را مي خوانيد:

*به نظر شما چه جرياناتي سبب مي شود که مردم بعد از شکست کره و صعود به جام جهاني اين گونه جشن خياباني برپا کنند؟
به نظر من بيرون ريختن مردم در خيابان ها براي خود فوتبال نبود. رفتن به جام جهاني ارزشمند است اما حادثه مهمي نبود که آن طور جشن ملي بگيرند چرا که ما قبلاً هم به جام جهاني رفته بوديم. به اعتقاد من يکي از دلايل عمده اي که مردم به خيابان ها آمدند توفيق ايران در انتخابات ۲۴ خرداد ماه بود و فضاي شادي که به وجود آمده بود. مشارکت ۷۰درصدي در انتخابات سبب شد تا در کشور فضاي خاصي به وجود بيايد و اين موضوع مزيد بر علت شد هر چند که تاکيد مي کنم فوتبال يک ورزش فراگير است.
*به نظر شما برپايي اين جشن هاي خياباني براي جامعه ما يک هنجار است يا ناهنجاري؟
به نظر من بهتر است خودمان را معطل اين چيزها نکنيم. اين که يک عده بگويند هنجار است يا ناهنجار... چه فرقي مي کند؟ به اعتقاد من بهتر است از چنين ظرفيتي براي ورزش کشور استفاده کنيم، اين شرايط و فضاي خاص بلافاصله بعد از انتخابات پيام هاي خوبي در پي دارد که بهتر است از اين شرايط به طور بهينه استفاده شود.
*با توجه به حضور شما در دستگاه ديپلماسي و نگاه ورزش که به مقوله فوتبال داريد فکر مي کنيد چطور مي شود از چنين ظرفيت هايي به خوبي استفاده کرد؟
ورزش بخشي از ديپلماسي عمومي است؛ ديپلماسي عمومي جنبه ها و ارکاني مشخص مثل رسانه ها کتاب،هنر، سينما و تئاتر و ورزش که فوتبال به دليل فراگير بودنش مي تواند ارزشمند باشد و با برنامه ريزي از آن ها به خوبي سود برد.
*شما در دوره قبل که به جام جهاني آلمان صعود کرديم در دو پست سخنگوي وزارت امور خارجه و عضو هيئت رئيسه فدراسيون فوتبال حضور داشتيد؛ در آن دوره چقدر از جشن هاي خياباني به نفع ورزشي به خصوص فوتبال از عنوان ديپلماسي در راستاي تقويت ورزش استفاده بهينه کرديد؟
آن زمان يک اشتباه بزرگ رخ داد که نگذاشت از آن فضاي مناسبي که به وجود آمده بود به خوبي استفاده کنيم. ما در جام جهاني آلمان نتايج خوبي گرفتيم اما بلافاصله رئيس وقت فدراسيون را بر کنار کردند در صورتي که بايد جايزه را به دادکان مي دادند. براي همين نشد از ديپلماسي ورزش به خوبي بهره برداري شود. متاسفانه به خاطر يک کج سليقگي آن مسائل به وجود آمد و گرنه ارتباطات خوبي در سطح بين المللي از طريق فوتبال ملي برنامه ريزي شده، به وجود آمده بود. شما مي گوييد فوتبال، چرا فوتبال، همين واليبال وقتي ايتاليا را در خاک خودش شکست مي دهد يعني يک شانس براي ايران به وجود مي آورد. قبلاً ايران را به کشتي و تک ستاره هاي وزنه برداري مي شناختند اما حالا با واليبال و فوتبال سري تو سرها در آورده ايم.
*به نظر شما به عنوان يک ديپلمات چقدر اين ديپلماسي در سياست هاي يک دولت مهم است و به آن مي پردازد؟
سياستمداران ما بايد براي ديپلماسي ورزشي برنامه ريزي داشته باشند. برزيل را در دنيا به قهوه و فوتبال مي شناسند در صورتي که صنايع ديگري هم در اين کشور وجود دارد.
*زماني که شما بر مسند کار بوديد براي اين ديپلماسي برنامه ريزي داشتيد؟
ما با ستاره هاي فوتبال آن زمان مانند مهدوي کيا، دايي، خداداد، باقري و حتي کساني که زياد هم مانند آن ها مطرح نبودند جلسات متعددي مي گذاشتيم اما قبول دارم برنامه ريزي شده نبود و من شخصاً سعي در تقويت اين موضوع داشتم که بيشتر بر پايه يک ارتباط شخصي بود تا يک سياست کلي.
*فکر مي کنيد دولت يازدهم براي ديپلماسي ورزشي برنامه داشته باشد تا از حضور مردم در جشن هاي خياباني به خوبي بهره ببرد؟
اميدوارم دولت آقاي روحاني بتواند همان طور که گفته اند از تمام ظرفيت هاي موجود به خوبي استفاده کنند.
*اميدوار هستيد يا معتقديد که اين استفاده و برنامه ريزي صورت مي گيرد؟
خوش بين هستم.
*در جشن هاي خياباني که تاکنون برپا شده ديدار ايران و آمريکا در جام جهاني ۹۸ فرانسه هم خاطره انگيز بود و آن زمان هم شما در کنار تيم ملي بوديد.
آن ديدار مجموعه اي از سياست و ورزش بود که مردم را به خيابان ها کشاند و گرنه تيم ملي آمريکا آن زمان تيم خوبي نبود هر چند که الان بهتر شده، اما آن پيروزي يک دستاورد بزرگ ورزش نبود بلکه تقابل سياسي و ورزشي بود که حس خوبي را در مردم به وجود آورد.
*آن زمان يک اتفاق خوب ديگري هم رخ داد و آن عکس يادگاري دو تيم بود که تاثير زيادي روي روابط بين المللي گذاشت؟
بله آن جا يکي از دوستان پيشنهاد داد و من هم قبول کردم و گفتم حوزه ورزش است و بلامانع است و دو تيم عکسي يادگاري انداختند که خوشبختانه بازخورد خوبي هم در سطح دنيا داشت.
*در آن ديدار حساس فکر مي کرديد مردم اين گونه به خيابان ها بريزند و جشن و پايکوبي برپا کنند؟ احساس مي کردم که مردم در صورت شکست آمريکا به خيابان ها بريزند چرا که آن ديدار يک طور احساسي و سياسي بود. شما نگاه کنيد زماني که در آزادي با تيم ملي آمريکا کشتي مي گيريم ورزشگاه پر مي شود در صورتي که روسيه از آمريکا قوي تر است.
*به نظر شما فوتبال چقدر به تنش زدايي کشورها در سطح بين الملل تاثيرگذار است و آن عکس يادگاري تيم ملي ايران و آمريکا به نظر شما در روابط دو کشور مي توانست تاثيرگذار باشد؟
نمي دانم چقدر در کاهش اختلافات تاثيرگذار باشد اما پيوندها را ميان مردم دو کشور بيشتر مي کند و اين اتفاقات باعث به وجود آمدن ديپلماسي ورزشي مي شود و تا حدودي به نزديکي دولت ها نيز کمک خواهد کرد اما ضرورتاً اين نيست که تنش زدايي کند.