همزمان با ديدار کاترين اشتون مسئول سياست
خارجي اتحاديه اروپا از مصر جهاد حداد از مقامات ارشد اخوان المسلمين مصر
از تمايل اتحاديه اروپا براي ميانجي‌گري در بحران قاهره خبر داده است.
سخنگوي اتحاديه تلاش براي ترسيم يک مداليته براي برون رفت از بن بست سياسي
فعلي در مصر را تاييد کرده است، امري که ديدارهاي اخير مسئول سياست خارجي
اتحاديه اروپا با مقامات اخوان المسلمين را معني دار مي سازد. البته
بايستي خاطر نشان کرد که پيش از اين ترکيه تلاش زيادي را براي فعال سازي
ديپلماتيک اروپا براي مداخله در مصر آغاز کرده بود.
اروپايي ها با توجه به تجربه شان در تعامل با اسلام گرايان ترکيه به ويژه
حزب عدالت و توسعه در تلاش اند تا با تعميم اين الگو به مصر شرايطي را براي
گذار از بن بست سياسي موجود به وجود آورند. بسياري از تحليل گران سياسي از
جمله هاکان ياووز استاد مرکز مطالعات خاورميانه دانشگاه يوتا که تاليفات
زيادي را در رابطه با تحولات سياسي يک دهه اخير در ترکيه دارد معتقدند که
اتحاديه اروپا نقش جدي در دگرديسي جنبش اسلام گراي ترکيه و همچنين توازن
قدرت آن در مقابل ارتش داشته است.
شباهت هاي موجود ميان مصر امروز و ترکيه در 28 فوريه 1997 باعث شده
اروپايي‌ها به ميانجي گري در مصر خوش بين باشند. نزديکي ايدئولوژيک دولت
اخواني مصر با حزب عدالت و توسعه از يک سو، دايکاتومي اسلام گرا و سکولار
در فضاي سياسي دو کشور از سوي ديگر و همچنين نقش تعيين کننده ارتش و ماهيت
غرب گراي آن در قاهره و آنکارا؛ 3 مولفه اساسي است که باعث شده قابليت
تعميم "مدل تعاملي اروپا- ترکيه" را به ذهن سياستمداران قاره سبز متبادر
سازد.
با اين حال واقعيت اين است که ساخت سياسي ترکيه و مصر با وجود شباهت هاي
ظاهري تفاوت هاي ماهوي دارند. اول اين که نظاميان مصر به رغم همتايان خود
در ترکيه نگهباني از يک ايدئولوژي خاص را وظيفه خود نمي دانند. هرچند برخي
تلاش کرده اند با شبيه سازي جمال عبدالناصر به کمال آتاتورک نوعي شباهت
ميان نظاميان دو کشور ايجاد کنند اما واقعيت اين است که ارتش مصر هيچ گاه
دفاع از ناصريسم را جزو وظايف خود ندانسته است. تفاوت دوم به نقش نظاميان
در شکل دهي به دولت هاي دو کشور باز مي گردد. در حالي که در ترکيه نظاميان
همواره قدرت پشت پرده بوده و ژنرال هاي ارتش کمتر خود را به عنوان رئيس
دولت مطرح مي ساختند اما از شش زمامدار مصر در فاصله سالهاى ١٩٥٢ تا کنون
به جز دوره کوتاه محمد مرسى، پنج زمامدار ديگر مصر در دوره اى ٦٠ ساله همه
ژنرالهاى ارتش بوده اند.ژنرال محمد نجيب، ژنرال جمال عبد الناصر، ژنرال
محمد انور سادات، ژنرال محمد حسنى مبارک و ژنرال محمد حسين الطنطاوى .
تفاوت اساسي ديگر به جريان هاي اسلام گراي دو کشور باز مي گردد. هرچند
اسلام گرايان دو کشور آبشخوري اخواني دارند با اين حال، آن چه در ترکيه به
عنوان ببرهاي آناتولي و يا بورژوازي اسلامي مطرح مي شود در ميان اسلام
گرايان مصري ديده نمي‌شود. در ترکيه همزمان با دوران تورگوت اوزال جرياني
از بازرگانان مسلمان در منطقه آناتولي شکل گرفت که با گذر زمان توانستند به
يکي از قطب هاي اقتصادي اين کشور تبديل شوند. از همين رو بسياري توفق هاي
اقتصادي حزب عدالت و توسعه را در همراهي اين جريان اقتصادي در کنار يک
برنامه اقتصادي متناسب با تحولات جهاني و ظرفيت هاي بومي مي دانند.
با اين حال ميانجي گري اتحاديه اروپا مي تواند مانع از حذف جريان ريشه دار
اخوان المسلمين از سپهر عمومي شده و مانع از راديکال شدن فضاي سياسي مصر
شود البته اين امر بستگي به اين دارد که اروپايي ها در قالب چه چارچوبي و
با اتکا به چه ضمانت هاي اجرايي به دنبال ميانجي گري در مصر خواهند بود.
