احیای ناطق

آن آمدن و این رفتن بی‌ارتباط با هم نیست. دولت دهم که آمد ناطق‌نوری آخرین سخنران این مراسم بود. مراسم تعطیل شد تا چهارسال، حالا دولت دهم در حال رفتن است و اعلام شده ناطق‌نوری نخستین سخنران شب‌های قدر حرم است. شب‌های احیا در حرم امام خمینی(ره) قرار است با آخرین سخنرانش احیا شود. حجت‌الاسلام علی جوادی‌راد، معاون فرهنگی حرم بنیانگذار جمهوری‌اسلامی ایران با اشاره به اینکه در چهارسال گذشته به‌دلیل ساخت‌وساز حرم و کمبود جا در حرم عملا مراسم رسمی برای شب‌های احیا نداشتیم گفته است اما مردم با ازدحام زیاد به حرم می‌آمدند. امسال با توجه به اینکه صحن غربی آمادگی لازم را پیدا کرده، قرار شد مراسم احیا به‌صورت رسمی برگزار شود.»

ناطق جنجالی رمضان

بیراه نیست اگر او را چهره «ناطق» شب‌های قدر این سال‌ها بنامیم. آخرین‌بار شهریورماه 88 بود که در انتقاد به انتصاب برخی امور‌ها به امام‌زمان گفت: «وقتی کارهای ما به اسم امام‌زمان(عج) تمام شود مردم می‌گویند لابد وقتی آقا هم بیاید همین‌طور مدیریت می‌کند؛... من این مساله را بسیار خطرناک می‌بینم.» بعد از آن در پیله سکوت رفت تا سال قبل که در شب‌های قدر اما این‌بار در حرم امام رضا(ع) در مشهد سخن گفت. محور سخنان ناطق بحث عدالت بود که گفت: «انسان باید عدالت سیاسی داشته باشد مثلا کسی که در انتخابات شرکت می‌کند نباید برای اینکه رای بیاورد حریفش را تخریب کند و آبروی او را ببرد و عدالت نیز اقتضا می‌کند از کسی که آبرویش رفته است نیز حمایت شود.» بعد هم به انتقاد از شرایط کشور پرداخت و مثال‌هایی از دوران مدیریت خود در وزارت کشور آورد و متناسب‌نبودن برخی از منصب‌های مسوولان را با توانمندی‌هایشان دهن‌کجی به مردم دانست و گفت: «این امر موجب شده مردم نسبت به نظام و دین پایبند نباشند.» صحبت‌ها که به اینجا رسید از گوشه و کنار جمعیت، برخی شعارگویان برخاستند و گفتند «مرگ بر ضدولایت‌فقیه» «خواص بی‌بصیرت نمی‌خواهیم» بعد هم بطری‌های خالی آب بود که به سمت سخنران پرتاب می‌شد. 

مرد بغض و سکوت

رییس دفتر بازرسی مقام رهبری اگرچه از یک‌سال پیش کم‌کم سکوت را شکسته است ولی هربار نطقش با بغض و گلایه از دولت و شخص احمدی‌نژاد همراه بوده است. آخرین‌بار همین ماه گذشته در مراسم رونمایی از موزه شهید بهشتی به کنایه به تخریب‌هایی که علیه او انجام شد، گفت: «به دلیل همین سکوت من را می‌توان جزو ساکتین به شمار آورد.» ناطق‌نوری با ذکر خاطره‌ای از شهید بهشتی ادامه داد: «اما اینجا می‌گویم که من همین سکوت و ساکت‌بودن را از شهید بهشتی آموختم. شهید بهشتی با نوایی که هنوز در گوش من طنین‌انداز است، گفت: «از زبان من و دوستان و همرزمانم: سکوت، سکوت و سکوت... .» حاضران گواهی داده‌اند ناطق‌نوری به این بخش از صحبت‌هایش که رسید، بغض کرد و اشک از چشمانش جاری شد و ادامه داد: «پس از این جمله شهید مظلوم، جمعیت حاضر در مسجد سراسر به گریه افتادند و من همان‌جا سکوت را از شهید بهشتی آموختم.»بغض ناطق به چهارسال پیش بازمی‌گردد. زمانی که احمدی‌نژاد در مناظره‌های معروف خود که گفته می‌شد ده‌هامیلیون‌نفر بیننده داشت، با پیش‌کشیدن پای فرزندان ناطق‌نوری گفته بود: «آقای ناطق چطور زندگی می‌کند؟ پسرش چطور میلیاردر شد؟» دفتر ناطق‌نوری بعد از مناظره با صدور اطلاعیه‌ای اتهامات طرح‌شده از سوی احمدی‌نژاد را آشکارا نقض سوگند وی به قرآن‌کریم و قانون اساسی اعلام و نوشت که قانون این حق را برای آقای ناطق‌نوری محفوظ می‌دارد که در موقع مقتضی نسبت به تنویر اذهان عمومی از طریق رسانه ملی و در صورت صلاحدید در موقع مقتضی به اقدام قضایی مبادرت کند. فرصتی که البته هیچ‌گاه از سوی رسانه ملی در اختیار ناطق قرار داده نشد. ناطق ابتدا در گفت‌وگو با یک هفته‌نامه گلایه‌هایش را واگویه کرد. گلایه‌ای که از آن به شکست سکوت او تعبیر شد. او گفت: «تعارف نمی‌کنم. واقعا من چرا مورد سوال قرار نگرفتم؟ چرا مواخذه نشدم؟ اگر نسبتی داده شد، چرا تحقیق نشد، بررسی نشد که این درست است یا درست نیست. واقعا برای من سوال است و اصلا این برای من مساله است... اگر من مقصر بوده‌ام و واقعا بیت‌المال را خورده و برده‌ام باید به مردم معرفی می‌شدم.» او همچنین نسبت به جریان غلو و خرافات در جامعه و حکومت اعتراض کرد و گفت: «حرفی که آقایان درباره مدیریت امام‌زمان(عج) زده‌اند، حرف مزخرف و بی‌ربطی است... چند سال قبل وقتی این حرف‌ها آغاز شد؛ ‌هاله نور و قبه نور و مدیریت امام‌زمان و غیره، کسی که شب نوزدهم در مرقد امام این قبیل حرف‌ها را کوبید و به‌طورکلی خرافات را کوبید، من بودم.»ناطق جابه‌جا دلخوری خود را از گفته‌های احمدی‌نژاد در جریان مناظره‌ها نشان داده است. مشخص‌ترین واکنش او ترک صندلی مجلس و خروجش از صحن پارلمان به هنگام آغاز سخنرانی احمدی‌نژاد در مراسم گشایش مجلس نهم بود. تیرماه ۹۰ هم در سالگرد شهدای ۷۲تن در مصلای شهرستان نور با اشاره به آنهایی که در انفجار تروریستی حزب جمهوری‌اسلامی به شهادت رسیدند، گفت: «بهترین کسانی که انقلاب را حفظ کردند، اینها بودند نه کوتوله‌ها و تنگ‌نظران.»می‌گویند ناطق‌نوری سخت‌ترین روزهای عمرش را در ماه‌های پس از انتخابات تجربه کرد. مصطفی ناطق‌نوری فرزند او به یک روزنامه صبح گفته بود: «حتی در مقایسه با سال‌های مبارزه، زندان و شکنجه قبل از انقلاب و به‌رغم روحیه قوی و پرنشاطی که از ایشان سراغ داریم، ما هیچ‌گاه ایشان را تا این اندازه اندوهناک و نگران ندیده بودیم و ناگفته پیداست که ناراحتی و نگرانی ایشان به‌هیچ‌روی، جنبه شخصی ندارد و به‌دنبال برخوردهای غیرمنصفانه با شخص ایشان نیست بلکه نگرانی عمیق برای آینده انقلاب و کشور از یکسو و برخوردهای غیرمنصفانه و خشن با مردم و حوادثی چون کهریزک و غیره از سوی دیگر، روی‌هم‌رفته روزهای غمباری را برای این سرباز پاکباخته انقلاب دست‌وپا کرده است.» 

ناطق و چرخش سیاسی

اصولگرایان تندرو یا حامیان دولت به علت واکنش‌نشان‌ندادن او به حوادث بعد از انتخابات به او لقب «خواص خاموش» دادند. اما ناطق دلخورتر از آن بود که به این صحبت‌ها وقعی نهد. او که سال‌ها عضو جامعه روحانیت مبارز بود، از همان سال 88 به بعد حضورش در جلسات جامعه روحانیت مبارز کمرنگ و کمرنگ‌تر شد تا اینکه کاملا ترک شورا کرد. جامعه روحانیت مبارز تلاش بسیاری برای بازگرداندن او انجام داد اما این پادرمیانی‌های ریش‌سفیدی هم اثر نداد و ناطق دیگر به جامعه بازنگشت. غلامرضا مصباحی‌مقدم از اعضای ارشد جامعه روحانیت مبارز گفته بود «ناطق‌نوری از اینکه نام او در مناظره‌ها برده شد و کسی از او حمایت نکرد گله‌مند است.» رفتارهای سیاسی ناطق در چهارسال گذشته حاکی از دوری‌گزینی آرام‌آرام او از اصولگرایان بود. حتی گفته شد که او به میهمانی‌های افطار اصولگرایان هم نمی‌رفت. اصولگرایان هم انگار متقابلا به بی‌نیازی از ناطق رسیده بودند. حالا اما ناکامی این جناح در انتخابات یازدهم گویا همه خاطرات گذشته را از جمله تلاش‌های ناطق در به وحدت‌رساندن اصولگرایان در قالب شورای هماهنگی نیروهای انقلاب را زنده کرده است. چراکه دوباره دست به دامن ناطق شده‌اند و از تشکیل حزب فراگیر با محوریت ناطق‌نوری سخن می‌گویند و از نقش شیخوخیتی او مثال می‌آورند. برخی اعضای جامعه روحانیت مبارز هم خواستار این شده‌اند که او گذشته‌ها را نادیده بگیرد و به جامعه بازگردد.انتظار اصولگرایان از بازگشت ناطق به دامن اصولگرایی در شرایطی است که او یکی از صحنه‌گردانان ائتلاف اصلاح‌طلبان بوده است. اگرچه گفته شده که گرایش او بیشتر به سمت روحانی بوده اما در نشستی قول داده بود در صورت ائتلاف بر یک‌نفر او هم از همان فرد ائتلافی حمایت کند ولو اینکه آن فرد عارف باشد. نزدیکی اصلاح‌طلب‌ها به ناطق را می‌توان از توصیفی که موسوی‌لاری وزیر کشور دوران اصلاحات از شخصیت او ارایه کرده دریافت. لاری، ناطق را شخصیتی متین و منطقی ارزیابی کرده و گفته است: «بعد از خرداد 76 بیشتر او را شناختم از همان تبریکی که صبح اول وقت به آقای خاتمی گفت تا فضایی که در مجلس پنجم برای رای اعتماد به کابینه ایجاد کرد. بخش زیادی از آن فضا مرهون مناعت‌طبع و واقع‌نگری ایشان بود. مدیریت خوب آقای ناطق در مجلس پنجم باعث شد که وزرا همه رای اعتماد بگیرند چراکه او دنبال کینه‌توزی و انتقام‌جویی نبود.» باید منتظر ماند و دید مراسم شب‌های قدر امسال در حرم امام با حضور مردی که همچنان بغضی در دل و ناگفته‌هایی بر زبان دارد همچنان حاشیه‌ساز است؟