چند سؤال از «وزیر سابق نفت» که منتقد «وزیر پیشنهادی نفت» شده است

جمعی از کارکنان صنعت نفت ، با نگارش نامه سرگشاده ای خطاب به وزیر پیشین نفت ، با انتقاد از عملکرد وی ، سوالاتی را از او پرسیدند.
در این نامه خطاب به مسعود ميركاظمي، وزیر پیشین نفت که امروز در زمره منتقدان وزیر پیشنهادی نفت دولت یازدهم قرار گرفته آمده است: صنعت نفت نحوه مديريت و برخوردهاي جنابعالي را از خاطر نخواهد برد، سالهايي كه جنابعالي سكان هدايت وزارت نفت را بعهده داشتيد. به بهانه باب نقدي كه خودتان باز نموديد، لازم مي دانيم سكوت نجيبانه و مظلومانه نفتي ها را در اين سالها شكسته و فقط چند سوال از سوالات انبوه در ذهن كاركنان صنعت نفت را به شرح زیر مطرح مي نمائيم:

 1- انعقاد قرارداد چند ميليارد دلاري با شركت جديد خصوصي سوئيسي

با حضور جنابعالي در نفت ، شاهد حضور ناگهاني و غير مترقبه يك شركت خصوص جديد التاسيس كه اصطلاحا" به one man one company معروف بوده ، بوديم ! شركت سوئيسي جديد التاسيس سوئيسي pearl Energey بدون هيچگونه پشتوانه مالي و ساختار ، با محبت ها و عنايات ویژه به يكباره داراي قراردادهاي چند ميليارد دلاري در سطح وسيع وزارت نفت شد . حضور اين شركت در قرارداد ده ميليارد دلاري توسعه ميدان گازي كيش يكي از قراردادها با اين شركت بود .

بايد پرسيد علت واگذاري قراردادهاي چند ميليارد دلاري به يك شركت خصوصي جديد ، كوچك بدون پشتوانه مالي سوئيسي چه بود ؟ چرا اين شركت كه قرار بود با دريافت يك ميليارد دلار از منابع دولت ، سه ميليارد دلار از منابع خارجي در اختيار نفت قراردهد ، حتي يك سِنت آورده نداشته؟ چرا خسارت ناشي از قرارداد را مطالبه ننموده ايد ؟ چرا جنابعالي مستقيما" اين پروژه را مديريت نموده و عملا" سازمانهاي رسمي و كارشناسي امور مالي نفت را در آن دخالت نداديد ؟ چرا مدير امور مالي شركت ملي نفت ايران كه داراي نظارت كارشناسي بوده ، از هيئت مديره شركت ملي نفت ايران براي اولين بار در تاريخ نفت، حذف گرديد؟ آيا درست است كه حقوق مدير ايراني اين شركت حدود 28000 دلار در ماه بوده است ؟ چرا حق الزحمه قبلي به ميزان Lib+0.75 به حدود 16 درصد افزايش يافت ؟

2-  صندوق انرژي ، Fund management

 نفت در طول دوران سرمايه گذاري ، از دو منبع داخلي (دولت) و خارج از نفت ( سرمايه گذاري داخلي و خارجي ) استفاده نموده است . دولت منابع داخلي را مستقيما و بدون پرداخت بهره در اختيار نماينده خود (نفت) قرار مي داده است.

در دوران شما ، شاهد طرح مباحث جديد بدون داشتن پشتوانه تخصصي و كارشناسي بوده ایم. صندوق انرژي با هدف تامين سه ميليارد دلار از منابع غير دولتي به ازاي دريافت يك ميليارد دلار تعريف و با فضا سازي خاص با يك بانك خصوصي داخلي اجرايي شد. در اينجا سوال اساسي اين است ، به ازاي چند ميليارد دلار اختصاص منابع دولت به بانك خصوصي ، چند دلار و يا بهتر بگوئيم چند سنت توسط اين بانك خصوصي تامين گرديده است ؟ با پرداخت حق الزحمه 12 درصد به اين بانك خصوصي ، چند ميليون دلار از سهم ملت به اين بانك پرداخت شده و يا خواهد شد ؟ اختلاف روش قبلي حق الزحمه Lib+0.75 با سود تعريف شده توسط جنابعالي به ميزان 12 درصد ، چند ميليون دلار بوده و چه كسي پاسخگو آن خواهد بود ؟ عدد آورده 3 به 1 بانك چرا مطالبه نگرديده و خسارت چند ميليون دلاري ناشي از آن بعهده چه كسي مي باشد؟ اگر اين روش داراي مباني تخصصي و كارشناسي است ، چرا اين روش به بن بست رسيده است؟ چه كسي پاسخگو مي باشد؟

سوآپ (Swap)

 با وجود سه درياي خزر ، خليج فارس و عمان ، عدم دسترسي صاحبان انرژي (روسيه، قزاقستان، تركمنستان ) به مصرف كنندگان ، فرصت طلايي براي كشور در زمينه Swap و ترانزيت انرژي فراهم گرديده است. اولين گام آن در دولت اصلاحات برداشته شد و با سرمايه گذاري در نكاء ( شمال كشور ) و پالايشگاه تهران ، Swap نفت خام در راستاي توسعه و تعاملات روابط با كشورهاي همسايه افزايش امنيت ملي و ايجاد ارزش افزوده ، برنامه گرديد. درهمين راستا قراردادهاي رسمي و بين المللي منعقد گرديد. گامهاي بعدي در راستاي افزايش اين مهم خط لوله خزر – جاسك ، جهت ترانزيت يك ميليون بشكه نفت خام در دوره مديريت آقاي نعمت زاده در شركت ملي پالايش و پخش برنامه گرديد.

سوال جديدي كه در اين زمينه مطرح است چرا يكباره و عليرغم مخالفت هاي رسمي مديريت هاي صادرات گاز و شركت نيكو ، شخصاً و راساً دستور فسخ قراردادهاي رسمي و بين المللي را صادر نموديد؟ چرا امروز كشور به خاطر نظر جنابعالي در اين زمينه بايستي در دادگاه لاهه داراي پرونده باشد؟

 ميليونها دلار خواب سرمايه و عدم النفع سوآپ توسط چه فردي بايستي پرداخت گردد ؟ چرا طرح ملي ترانزيت يك ميليون بشكه نفت خام متوقف شد؟ بي ثباتي مديريتي و تعهدات قراردادي كشور را چه كسي بايستي پاسخگو باشد ؟ مشكل تامين بخشي از نفت پالايشگاه تهران كه توسط سوآپ تامين مي شد و همزمان با نياز افزايش خوراك پالايشگاه اراك به عهده كيست؟

4- توسعه ، توليد و استانداردها ، تكنولوژي ها و ايمني

كاهش محسوس توليد نفت د رهنگام حضور جنابعالي ، تعريف غير كارشناسي طرحها و توقف طرحها و آمار انفجارهاي متوالي در گاز ، پتروشيمي ، پالايشگاه و پخش و نفت بصورت بي سابقه و سقوط بي سابقه استانداردها و تكنولوژيهايي اروپايي و كانادايي استفاده در نفت به چيني و هندي و روسي در مقطع كوتاه حضور جنابعالي، موضوع قابل توجهي است كه لازم است به آن پرداخته شود.

1-4- توليد و ايمني

محيط هاي عملياتي جهت توليد ايمن و بدون حادثه نياز به يك فضاي تخصصي ، حرفه اي و شاداب با سياست هاي انبساطي منابع انساني دارد . هرگاه اين عوامل در محيط هاي عملياتي تضعيف گرديده ، شاهد كاهش توليد و بروز حوادث آتش سوزي و فوت كاركنان عزيز و عزادار نمودن خانواده محترم آنها بوده ايم .
چرا در زمان حضور جنابعالي شاهد كاهش توليد سي درصدي نسبت به برنامه بوده ايم؟
چرا در مدت كوتاه حضور جنابعالي شاهد انفجارهاي متوالي و بي سابقه در تمامي سطوح وزارت نفت ، گاز ، پتروشيمي ، پالايش و پخش  ونفت  و كشته شدن تعداد بي شماري از عزيزان بوده كه آمار آن در طول يكصد سال نفت بي سابقه است ؟

 آيا برخورد و تعويض هاي ضربتي ژنرال هاي نفت و جايگزيني با گروهبانهاي بعضا" غير نفتي عامل آن بوده است ؟ آيا سياست هاي به شدت انقباضي منابع انساني جنابعالي عامل آن بوده است ؟ آيا ناپايداري و بي ثباتي مديريتي ايجاد شده در زمان جنابعالي عامل آن بوده است؟

اين سوالات و سوالات بيشماري از اين دست را چه كسي جز جنابعالي پاسخگو مي باشد؟!

2-4- استانداردها و تكنولوژي ها

صنعت نفت ، گاز و پتروشيمي كشور با تجربه بيش از يكصد ساله همواره با استانداردها ، تكنولوژي ها ، سيستمها ، روش ها و شاخص هاي جهاني اروپايي و كانادايي كارها و طرحها خود را اجرا مي نمود . عليرغم فراز و نشيب هاي ، عدول از اين استانداردها ، تكنولوژيها صورت نگرفته و حضور شركتهاي پيمانكار ، مشاوره اي و سازندگان بنام داخلي و جهاني شاهدي بر اين مدعا است . جهت خودكفايي و بومي سازي در بخش خشكي و دريا نيز گامهاي خوبي برداشته شده است . تاقبل از حضور جنابعالي  با اهميت و حساسيت اين فاكتورها حفظ گرديده بود .
سوال : چرا با حضور جنابعالي عدول از استانداردها و تكنولوژيهاي اروپايي و كانادايي به سمت چيني وهندي صورت پذيرفت ؟
 آيا از اثر اين رویکرد در انفجار دكل خشكي حفاري شمال در چاه نفت شهر وعدم كارايي مناسب دكل دريايي سحر يك حفاري شمال در ميدان فرزاد A خبر داريد؟

3-4- توسعه

زير ساخت ها و ظرفيت هاي صنعت نفت و گاز پتروشيمي كشور بعد از انقلاب مرهون 20 سال مديريت با ثبات دوره هاي وزارت آقايان آقازاده و زنگنه است .

تاريخ نفت هرگز اقدامات ارزنده زمان آقاي آقازاده در افزايش توليد مناطق نفت خيز جنوب و اجرای مدل هاي جهاني و بهره گيري از شركت بين المللي (IOC) در توسعه ميادين سيري و بلال و همچنين توانمندي همراه با قدرتمندي با مدل هاي شناخته شده جهاني در  بهره گيري از توانمنديهاي داخلي و شركتهاي بين المللي (IOC) با استانداردها ، تكنولوژيها ، روش و سيستمها و بروز جهاني در پارس جنوبي ، شركت نفت فلات قاره ايران ، شركت نفت مناطق مركزي ايران ، اروندان و احیای صنايع پتروشيمي توسط آقاي زنگنه را فراموش نخواهد كرد . توسعه و توليد نياز به وزيران توانمند ، قدرتمند و مديريتي با ثبات دارد . انتظار بود جنابعالي نيز ادامه دهنده اين مباحث در زير ساخت باشيد ، ولي متاسفانه در توسعه نيز همانند بخش هاي ديگر موجب توقف و بلاتكليفي طرحها و تعريف غير كارشناسي طرحها و صرف ميليارد دلار هزينه بدون تحقق
برنامه ها بوده ايم . در اين راستا چندنمونه مطرح مي گردد :

    1-3-4- طرح توسعه 35 ماهه فازهاي عسلويه

حدود 35 ماه قبل در يك اقدامي ضربتي شاهد واگذاري فازهاي باقيمانده پارس جنوبي به يك مجموعه انتخابي پيمانكاران ، جهت تكميل و راه اندازي ظرف مدت 35 ماهه براي، خردادماه 92 ، بوده ايم . چرا پس از 35 ماه طرحهاي واگذار شده با پرداخت های کلان ، هنوز زمين گير هستند ؟ چه كسي بايستي خسارت عدم تحقق برنامه و جايگزيني با گازوئيل كشور بجاي گاز كه حدود 25 ميليارد دلار در سال بوده ، پرداخت نمايد ؟ آيا جنابعالي پاسخگو عقب ماندگي بي سابقه از كشور رقيب و كاهش محسوس سهم ملي و منافع ملي هستيد ؟ آيا واگذاري ضربتي ، مديريتي و بدون پشتوانه كارشناسي وعليرغم تمامي نقطه نظرات رسمي اعلام شد ، عامل اين عقب ماندگي است ؟ آيا تغييرات وسيع مديريتي و قلع و قمع ژنرال ها و بكارگيري گروهبان ها و ناپايداري مديريتي عامل اين عقب ماندگي است ؟ آيا عدم توجه به طراحيهاي جديد و محدود شدن به طراحيها    و تكنولوژيهاي قبلي ، صحيح بود؟

2-3-4- طرح توسعه ميدان گازي كيش

    ميدان گازي كيش با دارا بودن 68 تريليون فوت مكعب گاز درجا (TCP) داراي توان توليد حداقل معادل 4 فاز عسلويه بوده و از بخش خشكي امكان توليد 1 الي 5/1 ميليارد فوت مكعب گاز در روز مي باشد . اين ميزان در بخش خشكي مي تواند در سال جايگزين حدود 10 الي 15 ميليارد ليتر گازوئيل باشد. با جايگزيني اين ميزان بجاي گازوئيل حدود 10 الي 15 ميليارد دلار صرفه جويي ساليانه انجام مي پذيرد.
با توجه به اينكه تا قبل از حضور جنابعالي تمامي پروژه هاي تاسيسات سطح الارضي به پيمانكاران داخلي واگذار گرديده بوده قاعدتا تا سال 91 تكميل ، راه اندازي وبه شبكه سراسري گاز كشور اضافه مي گرديد.

ابهام اساسي اين است كه چرا با حضور جنابعالي اين قراردادها با پيمانكاران ايراني به يكباره رسماً فسخ گرديد و اين طرح به كنسرسيومي با حضور شركت خصوصي جديد التاسيس كوچك سوئيسي به مبلغ حدود 10 ميليارد واگذار و عملا طرح متوقف گرديد؟!

 چرا قراردادهاي رسمي با شركتهاي داخلي فسخ گرديد؟ آيا جنابعالي پاسخگوي خسارت  افزايش قيمتهايي كه رسما " توسط شركت متن اعلام گرديده مي باشيد؟ آيا جنابعالي پاسخگوی كمبود شديد گاز در سالهاي اخير و جايگزيني با گازوئيل و خسارت چند ميليارد دلاري آن هستيد؟ روش هاي ناشناخته و بدون پشتوانه كارشناسي زمان جنابعالي را چه كسي پاسخگو مي باشد؟

5 – صادرات گاز در خليج فارس

 صادرات گاز از مخزن گازي مشترك سلمان ( با ابوالبوخوش ابوظبي امارات ) به شارجه ، پس از آماده سازي تاسيسات سطح الارضي تا شارجه، در زمان جنابعالي منتظر يك تصميم گيري ملي با دولت شارجه و يا با شركت كرسنت بود. جهت اين مذاكرات و تامين منافع ملي با توجه به سوابق و فضاهاي خاص ايجاد شده نياز به يك مديريت يكپارچه و تصميم قوي مذاكراتي داشت.

مدير عامل شركت صادرات گاز در دولت نهم منصوب و از مديران باتجربه نفتي بود. تغيير ناگهاني مدير عامل و بازنشستگي سريع ايشان، جابجايي سازمان فوق الذكر از شركت ملي نفت ايران به شركت ملي گاز ايران با توجه به اشكالات قانوني، انتصاب يك فرد بدون تجربه كاري و غيرمرتبط ، به مديريت صادرات گاز توسط جنابعالي صورت گرفته است.
سوال ما اين است چرا مديريت يكپارچه ، حرفه اي و تخصصي و قوي جهت نهايي سازي مباحث صادرات گاز صورت نگرفت؟ چرا هماهنگي لازم در سطح دولت با متوليان متعدد در آن مقطع حساس ايجاد نگرديد؟ چرا تحولات ناگهاني فوق صورت گرفت؟ آيا در بلاتكليفي صادرات گاز، عدم توليد از مخزن مشترك گازي و كاهش سهم منافع ملي، پاسخگو هستيد؟

با حضور جنابعالي ، يكباره و بدون كار كارشناسي پروژه هاي فعال شركت نفت مناطق نفتخيز جنوب فسخ و پروژه هاي ديگر شركت ها متوقف گرديد! پروژه با ترك تشريفات به شركت مپنا كه تخصصي در زمينه سيستمهاي اندازه گيري نداشته واگذار و مديريت نظارت بر صادرات كه هيچگونه تجربه اجرايي و ساختاري در اين زمينه نداشته، مجري طرح گرديده است. قرارداد اين پروژه تاكنون بدليل اشتباهات محرز فوق الذكر هنوز امضاء نگرديده است و در آينده شاهد تبعات منفي آن خواهيم بود.
 چرا جنابعالي يكباره در يك حركت اين همه اشتباه تخصصي را انجام داده ايد؟ چرا قراردادها با شركتهاي ايراني يكجا فسخ گرديده است؟ چه كسي پاسخگوي خسارات ناشي از عدم داشتن سيستم هاي اندازه گيري دقيق خواهد بود؟ چرا كارها از جايگاه كارشناسي خارج گرديده و مديريتي تصميم گيري مي نموديد؟

 بگذار بگذريم. بگذار درب نقد را ببنديم. بگذار از مظلوميت نفت و كاركنان شريف آن دیگر نگوییم و از ملتي كه به دلیل تصميمات غلط ، منافعي كه شايسته آن بوده را از دست داده صميمانه عذرخواهي نماييم.