طراح گریم سریال «کلاه پهلوی» که از سال 78 و با سریال «حجربن عدی» گریم شخصیتهای تاریخی را آغاز کرده، معتقد است: در سینما و تلویزیون ما مرد سالاری حاکم شده، ضمن اینکه در سالهای اخیر سطح گریمها نیز پایین آمده و گریم به آرایش تبدیل شده است.
مهین نویدی در گفتوگویی با خبرنگار سرویس تلویزوین و رادیو خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت: در سینما و تلویزیون ما مردسالاری حاکم شده است که برای هر کاری از جمله گریم، صحنه، لباس، عکس و غیره به سراغ آقایان میروند و کمتر پیش میآید که هنر یک خانم را در این عرصهها بسنجند و سپس به او پیشنهاد کار دهند.
وی تاکید کرد: ما سینما و تلویزیون مردسالاری داریم، من تقریبا از سال 78 که وارد کار شدم همیشه دوست داشتم گریم فیلم و سریالهای تاریخی را انجام دهم تا آقایان کارگردان و تهیهکننده را متوجه کنم که کار گریم و هنر به آقا و خانم بودن ربطی ندارد. ما حدود 350 گریمور خانم داریم که حداقل 30 نفرشان جزو بهترینها هستند، ولی متاسفانه در تلویزیون و سینمای ما شاید 10 گریمور خانم بتوانند کار کنند و بقیه یا باید مجری گریم باشند، یا به دنبال کار دیگری بروند.
نویدی که تاکنون طراحی گریم بازیگران سریالهایی چون «هتل»، «میوهی ممنوعه»، «ساعت شنی» و «در چشم باد» را برعهده داشته است، دربارهی سطح گریم در سالهای اخیر معتقد است: در سالهای اخیر معمولا 80 درصد کارها گریمشان خیلی سطح پایین است، در دههی 70 گریمهایمان خیلی سطح بالا بود، مثل سینمایی «بانو»، «ازکرخه تا راین» و ... اما متاسفانه در حال حاضر تمام سینمای ما آرایش شده است.
وی معتقد است: 90 درصد آقایانی که به عنوان طراحان گریم در فیلم و سریالها کار میکنند، روحیه و شخصیت خانمها را نمیشناسند اکثرا زن را به عنوان یک عروسک میشناسند و وقتی میخواهند طراحی کنند، او را آرایش میکنند، بازیگر هم خوشحال میشود که چقدر خوب شده است. 80 درصد کارگردانهای ما هم رضایتشان به رضایت بازیگر بسته است در صورتی که شخصیت یک زن باید آنالیز شود و طبق روحیاتش گریم شود. مثلا خانمی که در آشپزخانه غذا درست میکند یا بچهاش گم شده همان آرایشی را دارد که در مهمانی یا جشن تولد بچهاش دارد. همیشه کارهای سنگین باید یک طراح آقا و یک طراح خانم داشته باشد، چون طراح خانم از تمام مسائل درونی یک زن باخبر است.
طراح گریم «کلاه پهلوی» افزود: چرا یک آقا باید خصوصیات یک خانم را به آرایش تبدیل کند و شخصیت یک زن را زیر سوال ببرد؟ قصه را میخوانند اما متوجه نمیشوند که آن زن در کدام شخصیت روحی یا اجتماعی قرار دارد؛ بهترین کار این است که دستاندرکاران سینما و تلویزیون لطف کنند در کنار یک گریمور مرد، یک گریمور زن هم بگذارند. چون هم میتواند قصههای ما را شکوفا کند و گریم ما را به سطح بالا ببرد و هم خیلی از گریمورهای خانم که ممکن است سالها بیکار باشند، میتوانند وارد شغلی که برایش زحمت کشیدند، بشوند.
نویدی تاکید کرد: ما سینمای زمان طاغوت را رد میکردیم اما الان هم همان کارهایی را میکنیم که در سینمای طاغوت وجود داشت، آرایش جایگاه خودش را دارد ولی زمانی خوب است که به شخصیت خانم قصه بخورد.
او به خبرنگار ایسنا گفت: ما میخواهیم در فیلمها مثلا یک زن سلطنتی را در کنار یک زن روحانی نشان دهیم مسلم است که زن سلطنتی باید آرایش و ظاهر فریبندهای داشته باشد تا بتوانیم آن زن روحانی و مقدس را ساده نشان دهیم. ما برای کارهای تاریخی باید آرایش داشته باشیم در غیر اینصورت چگونه به نسل جوان بگوییم که زمان ما بهتر از زمان شاه است؟
نویدی اظهار کرد: خیلی دلم میخواست که در «کلاه پهلوی» از مقامات عالی رتبه مجوز بگیریم تا از موی مصنوعی استفاده کنیم و در تیتراژ هم بنویسم که این مو مصنوعی است اما متاسفانه حرفم به جایی نرسید. زمانی که سریال امیر کبیر را کار میکردیم، یادم است آن زمان مجوز گرفتند و خانم خارجی قصه، کلاه گیس سرش بود، ما در حال حاضر در کارهای تاریخیمان طاغوت را پوشیده نشان میدهیم، پس چطور میتوانیم برای یک جوان فرهنگسازی کنیم؟!
این طراح گریم همچنین دربارهی تفاوت گریم شخصیتهای تاریخی بیان کرد: گریم شخصیتهای تاریخ اسلام همیشه راحتتر از شخصیتهای تاریخ معاصر است؛ گریم شخصیتهای تاریخ معاصر مشکلتر است، چون تصاویرش همه موجود است و همه آنها را دیدهاند و در تاریخ معاصر باید دربارهی شخصیتها یکسری تحقیقات صورت بگیرد.
او ادامه داد: ولی ما 100 درصد هم نمیتوانیم عین شخصیتهای تاریخی گریمها را انجام دهیم؛ چون اگر بخواهیم نوع آرایش و فرم مو و ... را فرم همان زمان قدیم بگیریم، تماشاگر کم میشود. ما همیشه در صحنه، لباس و گریم یک تلفیقی از قدیم و جدید ایجاد میکنیم تا تصویر خوبی ایجاد شود و مورد توجه دیگران باشد و در عین حال نیز تاریخ را نشان دهیم.
نویدی در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا مبنی بر اینکه چقدر سعی کرده است گریمها در «کلاه پهلوی» به شخصیتهای واقعی تاریخ نزدیک باشند؟ گفت: ما هیچوقت نمیتوانیم عین شخصیتهای واقعی تاریخ گریم کنیم و گریمهایمان به این شکل است که مثلا موی آقایان در زمان قدیم را در نظر میگیریم و یک مقدار تمیزتر و شیکتر از آن زمان گریم میکنیم تا برای بیننده جلب توجه کند، در کل نیز فرم پایهی اصلی برای آقایان فرم مو وسبیل و برای خانمها نوع آرایش و مدل ابرو است.
وی خاطرنشان کرد: در سریال «کلاه پهلوی» زنی به نام بلانش از خارج آمده و یک نوع آرایشی را میآورد که در آن زمان در ایران نبوده است و من او را طوری گریم کردم که هم نشان دهم این شخص با یک آرایش جدید از خارج آمده است و هم چون در یک کشور اسلامی زندگی میکنیم، به بینندهای که سریال را میبیند احترام بگذارم.
این گریمور افزود: همچنین خانم خویینیها ( بازیگر نقش عالیه) و شقایق فراهانی (بازیگر نقش مهلقا) را به دلیل اینکه کمسواد بودند و محدودیت زیادی داشتند، آرایششان را تند و رنگدار در نظر گرفتم و طوری گریم کردم که مثلا آرایششان را از بلانش الگوبرداری کردهاند، ولی بقیه نقشها را که مذهبی بودند مثل مریلا زارعی (بازیگر نقش فروغ) فقط متعادلسازی کردم تا زیبایی عرفانی پیدا کنند و اهالی ده را هم به همان آرایش سنتی 80 سال پیش گریم کردم.
او ادامه داد: بنابراین اینگونه، من هم میتوانم تاریخ را نشان دهم و هم میتوانم به بینندگانی که ممکن است از هر قشری این سریال را نگاه کنند احترام بگذارم تا به دلشان بنشیند و بدانند آن کاراکتر منفی آرایش عروسکی دارد.
نویدی در بخشی دیگر از صحبتهای خود دربارهی تغییرچهرههای بازیگران در طول هشت سالی که «کلاه پهلوی» ساخته میشد و مشکلات آن گفت: من در هر کاری قبل از هر چیز راکوردهای قصه را در میآورم، در این همه سال نیز اگر این دفاتر راکورد را نداشتم، سر این پروژه فلج شده بودم.
او دربارهی فرم کار خود در « کلاه پهلوی» نیز توضیح داد: من زیبایی تصویر را دوست دارم. دید تصویری من این است که دوست دارم همه زیبا باشند، حتی شخصیتهای منفی قصه. متاسفانه ما همیشه در قصههایمان وقتی میخواهیم یک نقش منفی را نشان دهیم، با چاقو و قمه او را نشان میدهیم. ما میخواهیم برای جوانان فرهنگسازی کنیم. اگر اینطور باشد، فکر میکنند هر آدمی که زشت بود، منفی است و هر فردی زیبا بود، مثبت است. در صورتی که یک نفر میتواند فوقالعاده زیبا باشد ولی ذاتش خبیث باشد.
طراح گریم «کلاه پهلوی» دربارهی نوع گریم شخصیتهای زن در این سریال که جوانتر از سن واقعی بازیگرانش به نظر میرسیدند عنوان کرد: چون زیبایی را دوست دارم متعادلسازی کردم تا همه هم زیبا شوند و هم جوانتر از سنشان دیده شوند چون شخصیتهای ما خیلی جوانتر از بازیگران ما بودند؛ حتی در طول این سالها علاوه بر چاق و لاغر شدن بازیگران، سنشان هم بالا میرفت و من نوع گریمم را تغییر میدادم تا به آنها جوانی دهم.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه خیلی از خانمهای ما عملهای زیبایی انجام دادند و چهرهشان تغییر کرد ولی ما توانستیم با گریم آن را نرمتر کنیم تا با قصه مطابقت کند، متاسفانه چیزی که در این کار اتفاق میافتاد این بود که خیلی از بازیگران به سر کار دیگری میرفتند و وقتی بر میگشتند راکوردشان را حفظ نمیکردند. یکی از المانهای فیلمهای قدیمی این است که آقایان پشت مو نداشته باشند اما وقتی آنها برای بازی در فیلم دیگری میرفتند و مویشان را بلند میکردند و هنگامی که به «کلاه پهلوی» برمیگشتند، حاضر نبودند مویشان را کوتاه کنند.
این طراح گریم ادامه داد: یکی از مشکلات فیلمهای تاریخی این است که متاسفانه خیلی نمیشود راکورد بازیگران را حفظ کرد و بازیگران هم آنقدر به کارشان ارزش قائل نیستند که راکوردشان را حفظ کنند و دوست دارند همزمان در چند پروژه بازی کنند.
نویدی در پایان اظهار کرد: زمانی که قرار بود یکسری از قسمتهای سریال در فرانسه تصویربرداری شود بازیگران خارجی میخواستند که توسط یک گریمور خارجی گریم شوند، در نتیجه من به فرانسه نرفتم، به خاطر همین نوع گریمها در زمانی که بازیگران در فرانسه بودند، با زمانی که در ایران بودند، کمی متفاوت است. حتی گریم امیر علی دانایی (بازیگر نقش فرخ) در فرانسه به گونهای بود که او را شکستهتر نشان میداد و من به عنوان طراح گریم، اصلا آن چهره را قبول نداشتم.