رضا سلیمانی: پس از طرح مجدد بخشی از خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی در رسانه ها در مورد موافقت امام(ره) با پیشنهاد حذف شعار مرگ بر آمریکا و شوروی در رسانه های دولتی که بهار سال 1362 در کتاب خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی آمده بود، در حالی که انتظار می رفت موافقان و مخالفان به طرح مکتوب دیدگاه های خویش بپردازند و قاطبه مردم هم با رصد نظرات هر دو طرف، به نتایج خوبی برسند، ناگهان عده ای محدود با شیوه همیشگی هیاهو، سر رسیدند و چنان فضا را آلوده کردند که دلسوزان جامعه و مردم، باز هم عطایش را به لقایش بخشیدند.

در این مقال، به هیچ وجه بر آن نیستیم که به شیوه ایجابی یا سلبی به قطع یا تداوم این شعار بپردازیم، بلکه می خواهیم گوشه ای از پرده تجاهل و تغافل را کنار بزنیم و ببینیم چگونه عده ای می خواهند با «گل آلود کردن آب» ماهی مراد خویش را بگیرند.

در خبرها، مصاحبه ها، مقالات، توضیحات و یادداشت های فراوانی که حول این موضوع طی دو سه هفته اخیر در فضای رسانه ای کشور بر زبان ها و قلم ها بود، یک واقعیت مطلق، مکتوم ماند و اتفاقاً همین کتمان که از جانب موافقان، سهوی و از جانب مخالفان عمدی بود، باعث شد که این موضوع، همچنان ابتر بماند و آن، جایگاه راوی این خاطرات پس از نقل آنها در ذهن، زبان و قلم منتسب آن خاطرات، یعنی امام راحل است.

راوی این خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی است که در خاطرات سیاسی سالهای 62 و 63 در چهار مورد و به قرار ذیل به «شعار مرگ بر آمریکا» اشاره کرده است:

1- 16 فروردین 1362 «... احمد آقا تلفن کرد و اطلاع داد، امام با پیشنهاد قطع شعار «مرگ بر آمریکا و مرگ بر شوروی» از رسانه های دولتی موافقت کرده اند و پذیرفته اند که بگویند به امر امام قطع شده است.»
2- 20 فروردین 62 «... ظهر احمد آقا آمد. اعترافات توده ای ها را به ایشان دادم که بخوانند و به اطلاع امام برسانند. قرار شد از طرف امام رسماً به صداوسیما ابلاغ کنند که [شعار] مرگ بر آمریکا و مرگ بر شوروی را که در شعارهای مردم می آید، حذف کنند و دوستان دیگر هم موافقند.»

3- 1 اردیبهشت 62 «... جلسه شورای مرکزی حزب [جمهوری اسلامی] داشتیم. درباره دستور امام برای حذف شعارهای مرگ بر آمریکا و «مرگ بر شوروی» بحث داشتیم که شیوه حذف آن - به صورتی که عکس العمل بدی نداشته باشد- انتخاب شود.»
4- 14 تیر 63 «... [آقای امام موسوی] نماینده شوشتر هم آمد و پیشنهاد قطع شعار مرگ بر آمریکا و شوروی را می داد. گفتم به طور اصولی تصمیم گرفته ایم، امام هم موافقت کرده اند، ولی منتظر فرصت هستیم.»
موضوع هر 4 خاطره، قطع و حذف شعار «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر شوروی» (که به صورت توأمان در شعارهای سراسری مردم گفته می شد) است و نه فقط شعار مرگ بر آمریکا، آن هم قطع این شعار مرکّب از رسانه های دولتی و رایو تلویزیون و نه حذف آن از ادبیات سیاسی مردم در تظاهرات و راهپیمایی ها و مناسبت ها.

مخالفان حذف این شعار برای انکار این خاطرات و اثبات حقانیت خود!! به جای یافتن مستندات در نزدیک ترین نزدیک، به دوردست ها استناد می کنند و فراوان تکرار می کنند که «چون امام(ره) سه سال، چهار ماه، پنج هفته و شش روز، پس از تاریخ این خاطرات، سخنانی در مذمت آمریکا فرموده اند، پس راوی خاطرات یعنی «آیت الله هاشمی رفسنجانی» حفظ امانت نکرده است!!

هرچند پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار امام(ره) به عنوان یک مرجع رسمی به منتقدین، متقن و محکم بود و تأکید داشت که «موضوع پیشنهاد حذف شعار مرگ بر شوروی به طور اخص و کل شعار (مرگ بر امریکا و شوروی) از صداوسیما و رسانه های دولتی در آن زمان با توجیهات منطقی فراوان و از کانال های مختلف به دفتر امام(ره) و به حضرت ایشان منعکس شده است و در آن تردیدی نیست»، اما متأسفانه در برنامه سازی های صداوسیما که شاهد بازپخش آن در همه بخش های خبری و از همه شبکه ها بودیم، این پاسخ روشن، مورد تحریف و تفسیر ناجوانمردانه قرار گرفت و در رسانه های مکتوب و فضای مجازی طیفی خاص به آن دامن زده شد و می شود.

در پاسخ به تردیدافکنان، دفتر حفظ و نشر آثار امام(ره) آنان و جامعه را به استعلام از اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران دعوت کرد تا واقعیت را بشنوند و در تفاوت نقل خاطرات از سوی آیت الله هاشمی رفسنجانی، با کسانی که سخن امام را یا با واسطه شنیده اند و یا یکی دو بار دیده اند، به خوبی گفت: «قطعاً موقعیت گوینده خاطره و منصبی که در تناسب با موضوع خاطره داشته است، خصوصاً از حیث میزان و نوع ارتباطش با امام برای مخاطب تعیین کننده است. بدیهی است بین ادعا و خاطره مربوط به مسائل مهم حکومت و نظام، از زبان فردی که شاید در تمام عمرش و یا دوران بعد از پیروزی انقلاب، به خاطر شرایط سنی، علمی، اجتماعی و یا تفاوت در مشرب سیاسی، دیداری با امام نداشته و اگر مطلبی را نقل می کند، با واسطه است و همچنین کسی که احیاناً تمام ارتباطش با امام منحصر به یکی دو دیدار کوتاه عمومی و یا خصوصی می باشد، با خاطرات کسی که در زمره نزدیک ترین یاران و اصحاب امام خمینی، قبل از سال 42 تا زمان رحلت امام است، کسی که احکام متعددی از بنیانگذار نظام در حساس ترین مقاطع و مسائل نهضت و انقلاب و بعد از انقلاب داشته، کسی که نماینده امام در شورای عالی دفاع و جانشین فرمانده کل قوا در دوران جنگ بوده و کسی که در پیام حضرت امام در جریان ترور نافرجامش جمله منحصر به فرد: «هاشمی زنده است چون نهضت زنده است» آمده و کسی که در هفته، گاه چندین نوبت با امام دیدار داشته و در حوادث مهم انقلاب و عملیات های مهم دوران جنگ، روزانه و حتی ساعت به ساعت از طریق فرزند حضرت امام و اعضای دفتر امام با رهبر کبیر انقلاب ارتباط داشته و به خاطر همین ارتباط مداوم و وثیق، منزلش در مجاورت منزل امام بوده و جدای از اقتضای مناصب و نمایندگی ها و مأموریت ها، رفت و آمد خانوادگی با حضرت امام داشته است، وضعیت خاطرات چنین شخصیتی در قیاس با مواردی که اشاره شد، کاملاً متفاوت است.»

واقعیتی دیگر که متأسفانه به آن توجه نشده و یا نمی خواهند توجه کنند، احکام کتبی و سخنان محکم و مستدل امام راحل(ره) درباره آیت الله هاشمی رفسنجانی در همان مقطع است که ثابت می کند آیت الله هاشمی رفسنجانی، تا آخر عمر بابرکت حضرت امام، امین ایشان در نقل سخنان بوده است.

به عنوان مصداق، اولین مورد، موضوعی است که آیت الله هاشمی رفسنجانی نقل می کند: «در سالهای آخر عمر شریف امام(ره) نامه ای را بدون اینکه تایپ نمایم به امام دادم، چون نمی خواستم کسی از محتوای آن خبر داشته باشد و در آن نامه، مواردی را یادآوری کردم که حضرت امام(ره) خودشان در زمان حیاتشان حل کنند.»

بسیاری از تریبون داران و صاحبان رسانه، وقتی چنین اظهارنظری را از آیت الله هاشمی رفسنجانی شنیدند، با کمال تعجب و به دور از اخلاق و ادب سیاسی که برگرفته از حقد و کینه دیرینه آنان است، گفتند: هاشمی حرف های خود را، به نامه ای استناد می کند که وجود خارجی ندارد. الحمدلله در فضای کنونی، در بیانیه دفتر نشر آثار امام مشخص شد که: «چنین نامه ای نوشته شده است. اصل دستخط این نامه خصوصی 4 صفحه ای که به تاریخ 4 فروردین 1366 می باشد، در بایگانی اسناد مؤسسه نگهداری می شود. موضوع این نامه درخواست آقای هاشمی از امام برای حل چهار مشکلی است که نوشته اند اگر حل نشود، در آینده مشکلات بزرگی برای انقلاب خواهد داشت: اول، دوگانگی نیروهای نظامی و چندگانگی نیروهای انتظامی. دوم، مشخص نبودن مرز سنت های شرعی با سنت ها و عادات عرفی. سوم، ابهامات در سیاست خارجی و رابطه با دولت های بزرگ خصوصاً آمریکا. چهارم، نواقص و ابهامات موجود در قانون اساسی. در ادامه همین مسئله چهارم، ایشان ده موضوع را به عنوان مشکلاتی که تجدیدنظر درباره آنها در قانون اساسی را پیشنهاد دارند، برشمرده اند.»

امام راحل که در طول عمر مبارک خویش، با هیچ کس رودربایستی نداشتند و با قائم مقام خویش به خاطر طرح مسائل داخلی، برخورد آن چنانی کردند، مطمئناً با آیت الله هاشمی رفسنجانی هم علی رغم همه علاقه ای که به ایشان داشتند و با عنوان «هاشمی عزیز» خطابش می کردند، رودربایستی نداشتند و اگر آن گونه که این روزها، بعضی از منتقدین و مخربین می گویند، امام از طرح موضوع «حذف شعار مرگ بر آمریکا در رسانه های دولتی» برآشفته می شدند، صراحتاً موضع می گرفتند، کمااینکه در موضوع بحث ولایت فقیه در نماز جمعه صراحتاً نظر خود را بیان فرمودند. منتقدین، به این واقعیت تاریخی توجه ندارند که اتفاقاً پس از تاریخ نقل این خاطرات است که امام در سخنرانی های متعدد و احکام گوناگون به ترفیع جایگاه آیت الله هاشمی رفسنجانی می پردازند.
تا قبل از آن، آیت الله هاشمی رفسنجانی به قول حضرت امام، همه مقام ها را از مردم داشت (کتاب امام و هاشمی رفسنجانی، صفحه 50) و پس از آن است که برای تثبیت بیشتر انقلاب و تداوم آرمان های آن در دفاع مقدس و مسائل سیاسی و فرهنگی، مطالبی در تأیید آیت الله هاشمی رفسنجانی بیان کردند که به بعضی از آنها در ذیل اشاره می شود:

1- منتقدین پاسخ دهند اگر امام راحل، تفکرات آیت الله هاشمی رفسنجانی در سیاست خارجی را باعث تضعیف روحیه رزمندگان در جبهه می دانست!! چرا در 30 بهمن سال 1362، یعنی
- به قول حضرات، به ویژه مستندسازان غیرمنصف رسانه ملی!!- چند ماه پس از آن نقل قول، ایشان را «به سمت فرماندهی ادامه عملیات والفجر یک منصوب فرمودند؟! (صحیفه امام، جلد 18، صفحه 355)

2- در تاریخ یازدهم آذر ماه سال 1363، یعنی تقریباً پنج ماه پس از تاریخ چهارمین نقل قول، علاوه بر شخصیت حقوقی آیت الله هاشمی رفسنجانی که رئیس قوه مقننه بود، با عبارت «علاوه بر کلیه افراد ستاد فرهنگی و رؤسای محترم قوه سه گانه» چرا امام راحل ایشان را به عنوان «عضو ستاد انقلاب فرهنگی» برمی گزینند؟! (صحیفه امام، جلد 19، صفحه 111)
3- در سالهای بعد و در فضای غبارآلود انحلال حزب جمهوری اسلامی که گروهی مانند بعضی از افراد و حتی چند نفر عیناً همان افراد که این روزها ادعای ذوب در امام را دارند و درصدد انتقام از یاران مخلص و دیرین امام هستند، امام راحل در تاریخ 11 خرداد 1366 در پاسخ به نامه مشترک آیت الله خامنه ای و آیت الله هاشمی رفسنجانی و پس از موافقت، تأکید می کنند «لازم است تذکر دهم که حضرات آقایان مؤسسین محترم حزب، مورد علاقه اینجانب می باشند.» (صحیفه امام، جلد 20، صفحه 276)

4- در 17 بهمن 1366 وقتی امام می خواهند فرمان تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام را صادر فرمایند، در کنار اسم شش شخصیت حقیقی، از آیت الله هاشمی رفسنجانی نام می برند. (صحیفه امام، جلد 20، صفحه 415)

5- در دوم خرداد 1367، بی نظیرترین حکم انتصابی امام(ره)، یعنی «جانشینی فرماندهی کل قوا» آن هم با قید «با تمام اختیارات» برای آیت الله هاشمی رفسنجانی صادر می شود و نکته جالب این حکم، جمله پیشنهادی آیت الله خامنه ای به امام است که «با توجه به همه جوانب، به نظر اینجانب، تنها فرد مناسب برای تصدی این مسئولیت مهم، جناب آقای هاشمی رفسنجانی است. (صحیفه امام، جلد 21، صفحه 56)

6- امام در آخرین ماه های حیات طیبه خویش، وقتی به فکر بازنگری قانون اساسی می افتند که اتفاقاً از موارد پیشنهاد آیت الله هاشمی رفسنجانی به ایشان در نامه دست نویس مورخ 4/1/1366 می باشد، با جمله «من نیز مدت ها قبل در فکر حل آن بودم» شخصیت حقیقی و حقوقی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام را به عنوان عضو آن هیأت برمی گزینند. (صحیفه امام، جلد 21، صفحه 364)
7- مگر بارها از زبان بزرگان نظام نقل نشده است که امام راحل در آخرین روزهای حیات مبارکشان دست آیت الله خامنه ای و آیت الله هاشمی رفسنجانی را در دست یکدیگر گذاشتند و فرمودند تا شما دو نفر با هم باشید انقلاب اسلامی نیز بیمه خواهد بود.
علاوه بر موارد فوق که نمونه های بسیار فراوان دیگری نیز وجود دارد، ولی در حوصله این مقال نیست، نظرات امام راحل(ره) درباره ویژگی های فراوان علمی، اخلاقی، سیاسی، فرهنگی آیت الله هاشمی رفسنجانی است که به عنوان نمونه در جملات ذیل مشهود است:

- این طور نبود که من باب اتفاق یک کسی مرحوم مطهری را ترور کند یا مرحوم مفتح را یا آقای هاشمی را یا آقای خامنه ای را یا مرحوم بهشتی را... مسئله یک مسئله تنظیم شده بود و هست. (صحیفه امام، جلد 15، صفحه 15)
- بدخواهان باید بدانند هاشمی زنده است، چون نهضت زنده است. (صحیفه امام، جلد 7، صفحه 495)
- اینان با این تلاش احمقانه، نمی توانند انقلاب اسلامی را ترور کنند، نمی توانند شخصیت انسانی- اسلامی مطهری و هاشمی [رفسنجانی] را ترور کنند. (همان مآخذ)

- من به آقای هاشمی [رفسنجانی] – فرزند برومند اسلام- تبریک می گویم که در راه هدف تا نزدیک شهادت پیش رفت. (همان مآخذ)
- سلامت و ادامه خدمت ایشان [حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی] را از خدای تعالی خواستارم. (همان مآخذ)
- خدا انصاف بدهد به آنهایی که انحصارطلب بودند و می خواستند [آیت الله] بهشتی و [آیت الله] خامنه ای و [هاشمی] رفسنجانی و امثال اینها را از صحنه خارج کنند. (صحیفه امام، جلد 14، صفحه 519)
- من آقای هاشمی [رفسنجانی] را بزرگ کردم. (صحیفه امام، جلد 15، صفحه 200)
و آیا رهبری معظم انقلاب در جریان انتخابات ریاست جمهوری در سال 76 در پای صندوق های رأی نفرمودند: «هیچ کس برای من هاشمی نمی شود؟» و یا در خطبه های نماز جمعه سال 88 آن تعابیر بلند و شیوا را در مورد شخصیت ایشان بکار نبردند؟
حال سؤال اساسی این است که منتقدان مخرب و افراطی های پرکینه و بغض را چه می شود که با بهانه و بی بهانه، شخصیت انقلابی، مبارزاتی، علمی و دینی آیت الله هاشمی رفسنجانی را به راحتی زیر سؤال می برند و در هیاهو و شانتاژهای سیاسی و مصونیت کامل، هر کس در هر جایگاه و با هر سن و سالی به خود اجازه می دهد به این شخصیت مورد اعتماد و اطمینان امام و رهبری توهین کند و در واقع انتقام رأی مردم در انتخابات اخیر را از آیت الله هاشمی رفسنجانی بگیرد؟!

حسن ختام این گفتار را سخنان آن پیر روشن ضمیر قرار می دهم که در تاریخ 8 شهریور 1365 در دیدار مسئولین کشوری فرمودند: «ما در حال محاصره هستیم، همه دنیا دست هاشان، قلم هاشان بر ضد ماست، حالا خود ما هم بنشینیم هی هر که هر چه دلش می خواهد بگوید، این صحیح است آیا؟ من امیدوارم که آقایان هم در گفتارشان مثل آقای خامنه ای و آقای رفسنجانی نصیحت کنند همه را که یک قدری در امور تجدیدنظر بکنند.» (صحیفه امام، جلد 20، صفحه 130)