پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : روزنامه رای الیوم چاپ لندن نوشت: علایم نزدیکی ایران به آمریکا دلیل
قانع‌کننده‌ای برای عربستان سعودی شده تا در جست‌وجوی پیمان جدیدی در منطقه
باشد و از این طریق جایگاه خود را در جهان عرب و منطقه حفظ کند. این پیمان
می‌تواند به‌عنوان برگه‌ی بازی سعودی برای مقابله با تهدید علیه منافع‌اش
به حساب آید، بنابراین نخبگان سیاسی عرب، منتظر گام‌های جدید سعودی برای
یافتن گزینه‌هایی به جای آمریکا هستند.
به گزارش سرویس بین الملل
سایت خبری تیک Tik.ir، علی‌رغم نقاط مشترکی که موجب پیوند واشنگتن و ریاض
شده است، هفته گذشته سعودی از پذیرش کرسی غیردایمی شورای امنیت خودداری
کرد. از دیدگاه دیپلمات‌های بین‌المللی سعودی این اقدام را، نه آن‌طور که
خود گفته در انتقاد از شورای امنیت به دلیل عدم انجام وظایف‌اش، بلکه در
اصل در اعتراض مستقیم به نزدیکی واشنگتن-تهران انجام داد.
این منابع
دیپلماتیک معتقدند سعودی در حال حاضر در حال بررسی چگونگی راه‌های برخورد
با نزدیکی ایران-آمریکا است. صحنه‌ی سیاسی، شبیه تحریم نفتی غرب و آمریکا
توسط کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در سال ۱۹۷۳ در اعتراض به حمایت آن‌ها
از اسراییل در جنگ علیه اعراب است.
از دیدگاه ناظران نشانه‌های
آشکار نزدیکی ایران-آمریکا در حاشیه اجلاس شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان
ملل متحد بروز پیدا کرد. حسن روحانی در سخنرانی رسمی خود موضع نرمی در قبال
پرونده هسته‌ای کشورش از خود نشان داد. این امر باعث شد تا همه منتظر
توافق تهران با جامعه بین‌المللی به‌ویژه گروه ۵+۱ شوند.
سعد
الحديثی، کارشناس عراقی و استاد علوم سیاسی دانشگاه بغداد معتقد است سعودی
احساس می‌کند آرزوهای‌اش رنگ باخته است. این کشور به غرب و رهبری آمریکا
به‌خصوص در قضیه‌ی سوریه متکی بود و تلاش کرد واشنگتن را وادار به حمله
نظامی به رژیم بشار اسد کند، اما این اتفاق رخ نداد، بلکه رابطه‌ی واشنگتن و
تهران بهبود یافت. این رخداد موجب نگرانی سعودی شده و آن را به ضرر منافع
خود می‌داند.
الحديثی طی گفت‌وگوی تلفنی و اختصاصی خود با خبرگزاری
آناتولی گفت: «علی‌رغم این‌که مجموعه کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس، به‌ویژه
سعودی با اعتماد به آمریکا تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد این کشور
گذاشته‌اند تا از آن‌ها مقابل تهدیدهای خارجی و همچنین منافع‌شان حمایت
کند، اما این امر باعث نمی‌شود تا در صورت تغییر سیاست آمریکا از جانب‌داری
از ریاض به بی‌طرفی در اختلاف ایران با کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس به ضرر
منافع ریاض رفتار نکند، بنابراین ریاض گام‌های جدید و جدیتری بر خواهد
برداشت تا محوری برای توازن در مقابل تهران تشکیل دهد. ترکیه می‌تواند این
نقش محوری را داشته باشد، به‌همین خاطر سعودی سعی کرده دوباره به ترکیه روی
باز نشان دهد.»
الحديثی ادامه می‌دهد: «سعودی خواهد کوشید تا در
زمینه‌ی سیاسی و تسلیحاتی با چین و روسیه ارتباط برقرار کند و چه بسا وادار
خواهد شد پیمان نظامی با این دو کشور ببندد. از سوی دیگر نگاهی به ترکیه
خواهد داشت تا به همراه مصر پیمان جدیدی تشکیل دهد تا برگه‌ای برای فشار به
آمریکا در اختیار داشته باشد.»
تحلیل‌گر سیاسی اردنی، جواد الحمد،
رییس موسسه پژوهش‌های خاورمیانه در امان معتقد است: «ریاض در سال‌های اخیر
نتوانسته از رابطه‌ی خود با جریان اسلامی در یمن یا از اخوان‌المسلمین مصر،
زمانی که قدرت در دست داشتند، استفاده کند. سعودی همچنین چشمان خود بر
روی پیشرفت روابط ترکیه با کشورهای عربی حاشیه‌ی خلیج فارس بست و خود را از
قضیه مقاومت فلسطین دور نگه داشت. در نتیجه دستش از برگه‌ی بازی خالی
مانده است. حال این کشور دو گزینه پیش رو دارد: یا پیمان منطقه‌ای جدیدی با
مصر و ترکیه تشکیل می‌دهد یا به فکر برگه‌ی دیگری خواهد بود که هرچند
سبک‌تر، اما جایگاه و تاثیر منطقه‌ای بیشتری به آن خواهد داد و آن این‌که
بین رهبران کنونی مصر و اخوان مصالحه ایجاد کند و در پی فرصتی برای حمایت
از مقاومت فلسطین و ارتباط مجدد با حماس باشد.»
الحمد به خبرگزاری
آناتول می‌گوید: «سعودی در نهایت تمام تلاش خود برای احیای جایگاه‌اش در
منطقه به قصد مقابله با نفوذ ایران که فراتر از اهداف نزدیکی ایران-آمریکا
است، به کار خواهد برد». در این راستا سعودی اقدام به ترمیم «برگه‌های عربی
و اسلامی» بنا به تعبیر الحمد، خواهد کرد.
الحمد و الحديثی هر دو
معتقدند رابطه ریاض با آنکارا و قاهره در آینده‌ی نزدیک شاهد جهش کیفی
خواهد بود و از هر راهی برای عمق بخشیدن به روابط خود، با ترکیه به‌ویژه،
استفاده خواهد کرد.
به اعتقاد محمدعباس ناجی، کارشناس امور ایران در
موسسه پژوهش‌های سیاسی و استراتژیک الاهرام مصر، ریاض از جانب آمریکا
احساس ناامنی می‌کند، به‌خصوص که اعتماد بین دو کشور به دلیل موضع آمریکا
در قبال اعتراضات مردم بحرین در سال گذشته دچار بحران شد. حال با نزدیکی
واشنگتن-تهران نیز این حس نگرانی و ناامنی افزده شده است.
ناجی
توضیح می‌دهد: «نزدیکی ایران به آمریکا منافع سعودی را در منطقه تامین
نمی‌کند، علاوه بر این سعودی اختلاف اساسی با ایران در قضایای مربوط به
عراق، یمن و، مهم‌تر از همه، سوریه دارد. سعودی، از گسترش نفوذ شیعه در
منطقه که روحانیون ایران از زمان انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ در پی آن هستند نیز
بیمناک است.»
در مورد واکنش سعودی به وضعیت کنونی، ناجی طی سخنان
تلفنی خود با خبرگزاری آناتول می‌گوید: «ریاض با بهبود کیفی روابط منطقه‌ای
و بین‌المللی خود آغاز خواهد کرد. در سطح منطقه به شرکای بزرگی چون ترکیه و
مصر متوسل خواهد شد و در سطح جهانی، علی‌رغم اختلاف با خرس روسی در قضیه
سوریه، تلاش خواهد کرد پیمان همکاری با روسیه و چین دو عضو دائم شورای
امنیت ببندد.»
ناجی با الحمد موافق است که ریاض در جست‌وجوی شرکای
جدید نظامی خواهد بود، اما او معتقد است که این امر باعث نخواهد شد ریاض و
واشنگتن را در زمینه قراردادهای تسلیحاتی بین خود دچار مشکل شوند.
در
مورد پیامدهای نزدیکی ایران به آمریکا الحدیثی می‌گوید: «باید منتظر بود
تا بفهمیم آیا موضع‌گیری ایران ناشی از تحول اساسی در سیاست خارجی ایران
است یا مجرد یک تاکتیک برای نجات از انزوایی است که این کشور به آن دچار
شده و همچنین آیا آغاز مرحله‌ی جدیدی از مماشات ایران با غرب است یا خیر؟»
در
مورد دیدگاه آمریکا نسبت به نزدیکی با ایران، الحمد اشاره می‌کند: «دستگاه
رهبری آمریکا متوجه شده که ایران تبدیل به بازیگر موثری در منطقه شده است
که عملا می‌تواند بر اوضاع سوریه، عراق، لبنان و عراق کنترل داشته باشد.»
