پشت پرده انتخاب رئیس اتاق بازرگانی

اولين زورآزمايي رئيس دفتر و معاون اول رئيس جمهور به نفع اولي پايان يافت.شايد پيروزي نهاونديان، رئيس دفتر رئيس‌جمهور بر جهانگيري، معاون اول را بايد در شيوه لابي‌گري اين دو يافت. ديروز اتاق بازرگاني ايران شاهد برگزاري انتخاباتي پشت درهاي بسته بود. خبرنگاران اجازه ورود به اين نشست را نيافتند و در غياب رسانه‌ها رياست اتاق بازرگاني، به نایب رئيس فعلي اتاق، يعني غلامحسين شافعي رسيد‌.

اهالي اتاق ايران مي‌گويند ايده برگزاري انتخابات در غياب خبرنگاران متعلق به رئيس سابق بود‌. نهاونديان كه حالا رئيس دفتر رئيس جمهور است ترجيح داد انتقادهایی كه از سوي مخالفان شافعي و البته خود وی مطرح مي‌شود رسانه‌اي نشود. اما اصل ماجرا چه بود؟

 بيعت با رئيس تازه
ماجرا از جلسات حل و عقد آغاز شد.جلسات حل و عقد پيش از اين‌ها با ابتكار نهاونديان برگزار مي‌شد و در آن از هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران، روسای کمیسیون‌های اقتصادی و ریش سفیدان اتاق بازرگانی برای تصمیم گیری و مشورت پیرامون موضوعات خاص دعوت مي‌شد‌. در يكي از همين جلسات بود كه رئيس اتاق بازرگاني ايران لب به سخن باز كرد و موضوعي جديد را پيش كشيد و از سنگيني كارش گفت و ضرورت رسيدگي به هر دو شغل‌. وي مي‌گفت قرار بود براي مدت كوتاهي راهي دولت شود اما فعلا با شرايط موجود آنجا را براي خدمت مناسب‌تر يافته وي مي‌خواهد از اين سمت استعفا دهد و كار را به ديگري واگذار كند‌.

 خبر به صورت رسمي از سوي خود نهاونديان در جلسه هيات نمايندگان اتاق اعلام شد و زمزمه‌ها براي تعيين جانشين بالا گرفت‌. نهاونديان كار را در همان جلسات حل و عقد دنبال كرد. كم كم پاي ديگر دولتي‌ها به ميدان رقابت باز شد. دوشنبه هفته قبل بود كه آخرين جلسه حل و عقد با حضور نهاونديان برگزار شد. در همان جلسه برخي از لابي‌ها براي رياست شافعي انتقاد داشتند‌. نهاونديان رسما خوانساري را برادرش خواند و گفت بنا ندارد از كسي حمايت كند اما قرارهاي از قبل گذاشته شده كار خود را كرد‌. درست يك هفته بعد، پشت درهاي بسته كانديداي مورد حمايت نهاونديان، شافعي، توانست بر صندلي رياست اتاق تكيه زند و كانديداي مورد حمايت جهانگيري با تنها 16 راي اختلاف از رسيدن به اتاق رياست جا ماند‌.

 ترقي تحول‌خواهان
 خوانساري جمعيتي را نمايندگي مي‌كرد كه به تحول‌خواهان در اتاق بازرگاني مشهورند‌. آنها معتقدند بايد فضاي اتاق‌هاي بازرگاني باز شود‌. بايد رفت و آمد هيات‌هاي تجاري خارجي به كشور رونق گيرد و اتاق‌هاي مشترك تنها در اختيار محافظه‌كاران نباشد‌.  نمي‌توان تحول‌خواهان اتاق بازرگاني را، در كل مدافعان مدرنيزاسيون در اتاق بازرگاني ناميد اما مي‌توان برنامه‌ها و طيف فكري اين گروه را متفاوت از سنتي‌هاي محافظه‌كار ارزيابي كرد.

جدا از جهانگيري، مردي ديگر از ميان دولتي‌ها نيز موضوع انتخابات اتاق را با حساسيت پيگيري مي‌كرد‌. نعمت زاده، وزير صنعت، معدن و تجارت حامي خسروتاج، شريك كاري قديمي‌اش بود اما در آخرين ساعات خسروتاج ترجيح داد با كناره‌گيري به نفع خوانساري مانع از شكسته شدن آرا شود‌. كاري كه نتوانست تاثير چنداني بر روند قضايا بگذارد‌. يكي از مهم‌ترين ايراداتي كه تحول خواهان بر آن تكيه مي‌كردند‌، دولتي بودن روساي اتاق ايران بود اما در انتخاب كانديدای خود همان راهي را رفتند كه پيش از اين بدان انتقاد داشتند.خوانساري كانديداي مورد حمايت تحول‌خواهان سابقه بیش از دو دهه حضور به عنوان معاون وزير و‌... را در بدنه دولت دارا بود‌.  حال با توجه به وجود 16 راي اختلاف ميان نماينده تحول‌خواهان و نماينده راست‌هاي محافظه‌كار مي‌توان چنين ارزيابي كرد كه تحول‌خواهان از سويه قوي‌تري نسبت به گذشته براي تاثيرگذاري بر فعاليت‌هاي اتاق بازرگاني برخوردار شده‌اند و به نظر مي‌رسد سال‌هاي پيش رو‌، سال‌هاي فعاليت جدي آنها در پارلمان خصوصي باشد‌.

 از تجارت انار تا رياست اتاق
 غلامحسين شافعي كه حالا رياست اتاق بازرگاني ايران را عهده دار است چهره سرشناسي نيست. در ناشناس بودن وي همين بس كه برخي از خبرگزاري‌ها و سايت‌هاي خبري‌، در مواجهه اوليه با اين خبر به جاي تصوير وي، تصوير غلامرضا شافعي، مديرعامل ايدرو را روي خروجي‌هاي خود قرار دادند و در جست‌وجو‌هاي اينترنتي نيز معرفي از وي يافت نمي‌شود‌. شافعي مردي غيرسياسي است كه به طيف محافظه‌كار اتاق ايران نزديكي بيشتري دارد اما در عين حال هيچ گاه وارد دسته‌بندي‌هاي سياسي نشده است.

او سابقه فعالیت در هیچ دستگاه دولتي ندارد.خرق عادت در این انتخابات تنها در این نکته خلاصه نمی‌شود. غالبا اين رئيس اتاق بازرگاني تهران است كه در انتخابات، اكثريت آرا براي رياست اتاق ايران را از آن خود مي‌كند اما اين بار در غياب آل اسحاق كه ترجيح داد در تهران بماند و به ايران نيايد رئيس اتاقي از شهرستان بر صندلي ايران تكيه زد. روساي اتاق بازرگاني ايران، چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب همگي سابقه‌اي در دولت داشته‌اند‌. هر چند 34 سال از انقلاب ايران مي‌گذرد و دولت يازدهم آماده مي‌شود تا جشن 35 سالگي انقلاب را برگزار كند، اتاق بازرگاني ايران دو رئيس به خود ديده كه مدت رياست يكي 26 سال بود و ديگري 6 سال‌.

 هر دو وابسته به تشكيلات محافظه‌كار بودند و وقتي نهاونديان بر آن شد تا ساختمان خيابان طالقاني را به مقصد پاستور ترك كند، رئيس اتاق بازرگاني مشهد، را به عنوان نایب رئيس خود برگزيد تا كارها سامان يايد.حالا شافعي رئيس اتاق بازرگاني است وي تجارت‌خانه‌اي در مشهد دارد و با شيوه سنتي و مالوفش فعاليت‌هاي خود را در اين عرصه سامان مي‌دهد.هر چند دستي در تجارت «زعفران» و «زيره» دارد و رئيس شوراي ملي زعفران بوده است اما گفته می‌شودهمكارانش وي را به تجارت انار مي‌شناسند. می‌گویند انبوهي انار هر ساله از باغ‌هاي خراسان توسط وي خريداري مي‌شود‌.

انارهاي صادراتي از مجموع انارهاي خريداري شده جدا مي‌شود و راهي بازارهاي جهاني مي‌شود و انارهاي غير صادراتي به بازار داخل مي‌رود‌. اين شيوه سنتي تجارت را عسگراولادي نيز در تجارت پسته و‌... به كار مي‌گيرد‌. تاجران مدرن‌تر كالاي مورد نيازشان را سفارش مي‌دهند‌. مي‌گويند فلان كالا را با فلان مشخصات مي‌خواهند اما سنتي‌ها همچنان با شيوه شناخته شده خود پيش مي‌روند.حالا در شرایط تازه شافعی، رئیس تازه اتاق بازرگانی را حالا خیلی ها تداوم نهاوندیان می‌خوانند، چیزی که باید در گذر روزهای ریاست وی مورد تحلیل قرار داد.
  قانون