سریع‌القلم: سیاه و سفید بودن ذهن ما ایرانی‌ها بسیار به ما لطمه می‌زند/تربیت عقلی در ایران بسیار ضعیف است

 هفتمین نشست اندیشه و عمل با موضوع امام موسی صدر ستیز با پوپولیسم با سخنرانی دکتر محمود سریع‌القلم برگزار شد.

در این نشست که در محل موسسه فرهنگی – تحقیقاتی امام موسی صدر برگزار شد، سریع‌القلم خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم مجموعه ویژگی‌های امام موسی صدر را در یک واژه خلاصه کنیم، آن واژه «تغییر» است. امام موسی صدر به دنبال تغییر بود و برای تغییر صرفا به سخنرانی اکتفا نمی‌کرد و سعی می‌کرد ساختارسازی کند.

این استاد دانشگاه در این نشست با تشریح مفهوم واژه پوپولیسم گفت: پوپولیسم با استدلال و مطالعه کاری ندارد، بلکه نوعی عوام‌فریبی برای راضی کردن مردم یک جامعه در زمان کوتاه است. اما آینده آن ها را تخریب می‌کند و باعث می‌شود آن‌ها از پیش‌بینی‌های منطقی فاصله بگیرند و وارد فضاسازی‌هایی شوند که برگشت‌ناپذیر است.

او با تشریح مفهوم واژه پوپولیسم با بیان این که در فرهنگ ایرانی لایه خفته و بعضا فعال پوپولیسم وجود دارد، ادامه داد: این منبع و ریشه حضور در فقر تاریخی و فقر فکری است. کمونیسم در ایران با پوپولیسم همگام شد و کمونیسم‌های ایرانی به این مفهوم روی آوردند زیرا د ایران همیشه دغدغه توزیع نابرابر وجود داشته است.

سریع‌القلم با بیان این که ما ایرانی‌ها برای تعامل با یکدیگر مشکل داریم، توضیح داد: مشکل ما این نیست که افکار متفاوت داریم، بلکه مساله شخصی و به دلیل متکی بودن به آن چیز که خودشان می‌خواهند است. فقدان تعامل فکری ریشه شخصیتی و خلقی در ایرانی‌ها دارد. در فرهنگ ما به محض این که با هم اطلاعات فکری یا تفاوت‌های خلقی پیدا می‌کنیم از هم فاصله می‌گیریم و این باعث می‌شود نتوانیم حزب تشکیل بدهیم یا اجماع ملی ایجاد کنیم. به همین دلیل تاریخ انشعاب در هرجا که در ایران تحذب بوده، بسیار جدی است.

این استاد دانشگاه با بیان این که امام موسی صدر 16 سال کار فکری، تربیتی، عقیدتی و اجتماعی کرد، ادامه داد: این فعالیت‌ها نشان‌دهنده یک منظومه فکری است و ما هزاران ایرانی در کشور داریم که ظاهر دینی و باطن ضد دینی دارند اما عملکرد امام موسی صدر نشان می‌دهد ایشان برای باورها و اعتقادات وقت گذاشت نه برای ظاهر. ایشان علاوه بر خط فکری برنامه عملی و اجرایی داشت و برای اهداف خود به دنبال کادرسازی بود.

وی افزود: امام موسی صدر تلاش کرد افراد را به هم نزدیک کند، می‌گفت تحمل نخواهم کرد در پای مخالفم خاری باشد.

سریع‌القلم انصاف را از دیگر ویژگی‌های امام موسی صدر دانست و افزود: سیاه و سفید بودن ذهن ما ایرانی‌ها بسیار به ما لطمه می‌زند به همین دلیل شناخت ما از پدیده‌ها شناخت کاملی نیست. امام موسی صدر تفاوت‌ها را بسیار خوب می‌دید.

وی اضافه کرد: پوپولیسم به معنی این است که ما در زندگی قاعده ندارم و با قاعده کار نمی‌کنیم. در عالم دین و دینداری امام موسی صدر از کسانی است که کمتر می‌توان جامعیتی در بین علمای دیگر مانند ایشان دید. اینها نشان می‌دهد که امام موسی صدر بر خود فکر و عملش تسلط دارد. پوپولیسم ضد قاعده است اما امام موسی صدر نقش درازمدتی در ذهن داشت.

سریع‌القلم با بیان این که تربیت عقلی در ایران بسیار ضعیف است خاطرنشان کرد: طبیعتا افراد در این شرایط احساسی غریزی و پوپولیستی بار می‌آیند. ما در واقع جایی آموزش نمی‌بینیم که انسانی منطقی و عقلانی شویم. هوش اجتماعی ما ایرانی‌ها پوپولیستی است. این است که در بین ما فاصله‌ای میان عمل و فکر افراد بسیار زیاد است. امام موسی صدر معتقد بود افراد نه تنها باید در صحنه اجتماعی وارد شوند بلکه باید دستکم عمل کنند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: یکی از ویژگی‌های پوپولیسم نپذیرفتن تفاوت‌ها است، انسان‌ها را در چارچوب مشترک یکسان می‌بیند اما در منظومه فکری امام موسی صدر هر فردی جایگاه خاص و ویژه خود را دارد.

او با بیان این که پوپولیسم به روش اعتقاد ندارد، گفت: امام موسی صدر برای مشکلات مردم برنامه‌ریزی می‌کرد و در عین حال برای هر تصمیمی مشورت می‌کرد و موضوعات را در ذهن خود نگه می‌داشت تا به جمع‌بندی برسد و براساس آن عمل کند. امام موسی صدر واقع‌بین و واقع‌گرا بود و نمونه عقلانیت نه تنها عرفی بلکه دینی است.