پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : موسسه «مطالعات امنیت ملی» اسرائیل نوشت: گروه ۱+۵ در واکنش به انتقادات
عمومی از توافقنامه ژنو، اعلام کرده‌اند که شک و تردیدهای اسرائیل و دیگر
کشورهای خاورمیانه در مورد خلوص نیت ایران و محترم شمردن تعهداتش تحت
توافقنامه را درک می‌کنند. با این حال ادعا می‌کنند که این توافقنامه
موفقیت با هدف ایجاد یک فضای بهتر برای بحث‌های مهم در مورد یک راه‌حل برای
توافق دائم با ایران بر سر معضل فعالیت‌های هسته‌ای آن، ارزشمند است.
به
گزارش سرویس بین الملل تیک Tik.ir، بنابراین، درک شور و شوق و محبتی که
رهبران گروه ۱+۵ پس از امضای توافقنامه نسبت به ایرانیان نشان دادند، مشکل
است. باور کردن این که نمایندگان گروه ۱+۵ متوجه نباشند این کارشان حاوی
این پیام است که توافقنامه منجر به یک تغییر چشمگیر در شرایط کنونی با
ایران شده، دشوار است. شاید قصد نمایندگان گروه ۱+۵ این نبوده باشد، اما از
کارهایشان چنین برداشت می‌شود که ایران اکنون کشوری است که به شکلی
فزاینده با جامعه بین‌الملل ادغام شده و عنصری است که به حل و فصل بحران
کمک خواهد کرد، حتی بیشتر از آن که در وهله اول مسئول بحران بوده باشد.
اهمیت استراتژیک این تصویر از ایران در این است که تهران توانسته خود را به
شکلی فزاینده از جایگاهی که به عنوان یک کشور تندرو و منزوی که تحت شرایط
خاص ممکن بود مورد حمله نظامی قرار گیرد، دور بسازد.
از زمان امضای
توافقنامه ژنو، رهبران گروه 5+1، به ویژه رئیس جمهور «اوباما»، بیانیه‌های
متعددی صادر کرده‌اند که واقع‌بینانه بودن نظریه گزینه نظامی علیه ایران را
به چالش می‌کشد. علاوه بر این، «اوباما» تقریباً در تمامی سخنرانی‌هایش،
به شدت، البته به طور ضمنی، از نخست‌وزیر «نتانیاهو»، انتقاد کرده است. این
سخنان به وضوح نشان می‌دهند که گروه 5+1 پیام منتقدان توافقنامه، به ویژه
«نتانیاهو»، را رد می‌کنند؛ این منتقدان مدعی هستند ایران پروژه هسته‌ای
خود را یک منفعت ملی عالی می‌داند و تنها در صورتی حاضر به تسلیم ساختن آن
خواهد شد که شمشیر تیزی به سمت گردنش نشانه رود، یعنی یک گزینه نظامی معتبر
وجود دارد و دولت آمریکا مصمم است اگر ایران تعهداتش را انجام ندهد، از آن
استفاده نماید. اما نظرات ارائه شده توسط رهبران گروه 5+1 قاطعانه نشان
می‌دهد که چنین طرز فکری ندارند.
حتی پیش از آن که توافقنامه امضا
شود، رئیس جمهور «اوباما» نظرش در مورد گزینه نظامی را به وضوح بیان کرده
بود و نشان داده بود که رسیدن به یک راه‌حل صلح‌آمیز برایش به شدت ارجحیت
دارد. وی در 14 نوامبر 2013، نشان داد که ایالات متحده ترجیح می‌دهد ایران
را وادار کند تصمیم بگیرد سلاح هسته‌ای نسازد و خود نیز این تصمیم را بررسی
و تأیید نماید. رئیس جمهور بر خطرات بدیهی موجود در حمله نظامی تأکید کرد و
گفت، «فرقی نمی‌کند ارتش ما تا چه حد آماده و نیرومند باشد، عملیات نظامی
همیشه آشفتگی به بار می‌آورند، همیشه دشوار هستند، و همیشه پیامدهایی
ناخواسته به دنبال دارند.»
رئیس جمهور علاوه بر این ، انتظارات از
حمله نظامی علیه ایران را زیر سؤال برد. وی استدلال کرد، به هیچ وجه معلوم
نیست که این گزینه بتواند فعالیت هسته‌ای ایران را متوقف سازد، و حتی ممکن
است باعث شود که ایران فعالیت‌های خود در این راستا را «با شدت بیشتری»
دنبال نماید. این سخنان حاوی پیامی روشن هستند: حتی اگر حمله نظامی «با
موفقیت» پایان یابد، معلوم نیست بتواند ایران را از ادامه فعالیت‌های
هسته‌ای خود با تمام قوا بازدارد.
این سخنان همچنین حاوی یک پیام
ضمنی برای اسرائیل هستند: اگر ایالات متحده، که قابلیت‌های نظامی‌اش بسیار
برتر از اسرائیل است، در مورد انتظارات از حمله نظامی علیه ایران مردّد
است، پس اسرائیل باید خیلی بیشتر از این‌ها شک و تردید داشته باشد.
روز
23 نوامبر 2013، بلافاصله پس از آن که توافقنامه حاصل شد، رئیس جمهور
اعلام کرد: «در نهایت، دیپلماسی ما می‌تواند یک راه‌حل پایدار برای چالش
ناشی از برنامه هسته‌ای ایران بیابد. من به عنوان رئیس جمهور و فرمانده کل
قوا، هر کاری لازم باشد انجام خواهم داد تا جلوی دست یافتن ایران به یک
سلاح هسته‌ای را بگیرم.» «اوباما» در بیانیه‌ای که نشان می‌دهد می‌خواسته
خود را از دیگر رهبران (احتمالاً نتانیاهو) متمایز سازد، اضافه کرد:
«مسئولیت سنگین تلاش برای حل مسالمت‌آمیز اختلافات، به جای عجله برای آغاز
جنگ و درگیری، بر دوش من است.»
روز 25 نوامبر 2013، «اوباما» پیامی
را تکرار ساخت که مجدداً به نظر می‌رسد خطاب به نخست‌وزیر «نتانیاهو» است:
«ما نمی‌توانیم درها را به روی دیپلماسی ببندیم [که با تشویق حضار همراه
شد] و نمی‌توانیم تلاش برای یافتن راه‌حل صلح‌آمیز برای مشکلات جهان را غیر
محتمل شماریم. ما نمی‌توانیم خود را به یک چرخه بی‌پایان از جنگ و درگیری
متعهد سازیم؛ و اگرچه ممکن است گزافه‌گویی و گفتن سخنان تند و تیز از لحاظ
سیاسی کار ساده‌ای باشد، اما به نفع امنیت ما نخواهد بود.»
فردای آن
روز، رئیس جمهور تعهدات امریکا برای جلوگیری از دست یافتن ایران به قابلیت
هسته‌ای را تصریح کرد. در همان حین، بر بازدیدهایش از مرکز پزشکی نظامی
ملی والتر رید تأکید کرد، جایی که با سربازان جوانی ملاقات کرده بود که
برای مبارزه برای کشورشان فرستاده شده و بهای بسیار سنگینی را پرداخت کرده
بودند، و بنابراین خاطرنشان شد که «هر کاری که از دستم بربیاید انجام خواهم
داد تا تلاش کنم این معضلات را بدون استفاده از حملات نظامی حل و فصل
نمایم.» رئیس جمهور اضافه کرد که برای ایالات متحده «این‌ها سیاست نیست؛
این‌ها بازی نیست؛ و خطرات این کار فوق‌العاده زیاد است؛ و ما [شاید بر
خلاف دیگر کشورها] تصمیم‌هایی این‌چنینی اتخاذ می‌کنیم، ما تصمیماتمان را
بر اساس تجربیات سیاسی نمی‌گیریم؛ ما تصمیماتمان را بر اساس آن چه ممکن است
یک تیتر خبری جالب برای امروز یا فردا بسازد نمی‌گیریم.»
«ویلیام
هیگ» وزیر امور خارجه بریتانیا، هنگام هشدار در مورد این که حمله نظامی
علیه ایران می‌تواند به توافقنامه کنونی صدمه بزند بسیار رک‌تر (و حتی
تهدیدآمیز) صحبت کرد. او تأکید کرد که بریتانیا «هیچ کشوری در جهان را
تشویق نمی‌کند کوچک‌ترین گامی بردارد که موجب تضعیف و بی‌اعتبار شدن این
توافقنامه شود»، و اضافه کرد «امیدواریم همه به خوبی متوجه منظورمان شده
باشند.»
«لوران فابیوس» وزیر امور خارجه فرانسه نیز در مورد استفاده
از گزینه نظامی هشدار داد. او در یک مصاحبه رسانه‌ای در 25 نوامبر، اعلام
کرد باور دارد که این توافقنامه با ایران در نهایت می‌تواند امنیت کشورهای
منطقه را بهبود بخشد. هنگامی که از او در این مورد سؤال شد که آیا خطر حمله
پیشگیرانه اسرائیل طی شش ماه آینده محتمل هست یا خیر، وی پاسخ داد، «در
این مرحله، خیر، چون هیچ کس چنین اقدامی را درک نخواهد کرد.»
بنابراین
به نظر می‌رسد که اظهارات مکرر نخست‌وزیر «نتانیاهو» مبنی بر این که
اسرائیل خود را محدود به توافقنامه ایران نمی‌داند و انتقادات تند و تیز وی
از قرارداد تصویب شده، نگرانی‌هایی را در میان کشورهای گروه 5+1 در مورد
حمله نظامی اسرائیل علیه ایران طی شش ماه آینده به وجود آورده است. آن‌ها
حق دارند در هراس باشند، چرا که چنین حمله‌ای منجر به از بین رفتن
توافقنامه‌ای خواهد شد که تلاش‌های قابل توجهی در آن سرمایه‌گذاری شده است.
شاید
به همین دلیل است که به نظر می‌رسد رهبران گروه ۱+۵، برای سلب مشروعیت از
گزینه نظامی تلاش می‌کنند. احتمالاً می‌رود این تلاش‌ها در این مرحله، بر
جلوگیری از حمله نظامی اسرائیل تا وقتی که توافقنامه کنونی منقضی نشده،
متمرکز باشد. رئیس جمهور «اوباما» بیش از همه در مورد این موضوع صریح و
شفاف عمل کرده است.
