سود واقعي شرکت هاي اينترنتي از فروش پهناي باند چقدر است؟

امروزه فناوری اطلاعات وارتباطات محور بسیاری از تحولات عظیم جهانی نظیر جهانی سازی از طریق گسترش، تسهیل و تسریع در حرکت جریان، افکار، عقاید، سرمایه‌ها، افراد و تولیدات گردیده است. محصول این فناوری در دنیا با گذشت مدت زمان نه چندان طولانی در قالب اشکال جدید تجارت و بازار، نظام‌سازمانهای جدید آموزش و تحصیلات مدرن، اشتراک دانش، شهروندان متفکر و مطلع پدیدار شده است. مجموعه تمامی این تحولات، شکوفایی و رشد اقتصادی بالایی را درکوتاه مدت برای بسیاری از کشورها به ارمغان آورده است که می‌توان آنرا قوی‌ترین و مستدلترین دلیل برای رویکرد کشورهای در حال توسعه به این فناوری دانست. در اين ميان بسترهاي فناوري اطلاعات در جوامع مختلف يکي از نشانه هاي پيشرفت و رشد اقتصادي آن جامعه مي باشد.

به گزارش «انتخاب»، در ايران سرعت، کيفيت و قيمت پهناي باند اينترنت يکي از مواردي است که همواره مورد توجه بوده است. پايين بودن کيفيت، سرعت و بالا بودن قيمت از جمله نکاتي است که همواره به آن اشاره مي شود و اين در حالي است که حقيقت چيز ديگري است.

مقايسه هزينه و سرعت اينترنت در ايران و ساير کشورها:

براي روشن شدن بحث در ابتدا ساختار فني و اداري ارائه اينترنت معرفي مي شود. شبکه توزيع اينترنت از سه بخش اساسي تشکيل شده است:

لايه core که متولي آن شرکت زيرساخت مي باشد و نقش حاکميتي در توزيع اينترنت دارد. لايه دوم edge مي باشد که وظيفه دريافت اينترنت از زيرساخت و تحويل به شرکت هاي توزيع اينترنت و وايمکس را به عهده دارد و لايه سوم که access مي باشد شامل يازده شرکت اينترنتي (pap) و چند شرکت وايمکس است که توزيع اينترنت بين کاربران را به عهده دارد.

در حال حاضر شرکت هاي توزيع کننده اينترنت(access) از درآمدهاي پايين خود گله دارند و مقصر اصلي را لايه edge که در حال حاضر در اختيار شرکت مخابرات است مي دانند. براي بررسي دقيق اين ادعا مي توان به نحوه توزيع هزينه ها در چند کشور در بين لايه هاي مختلف اشاره کرد:

همانطور که در جدول بالا قابل مشاهده است به طور متوسط هزينه اي که از شرکت هاي اينترنتي (شامل اینترنت و انتقال) براي هر Mb دريافت مي شود در ايران 370/000 تومان، در ترکيه 6/000 تومان و در امريکا 140/1 تومان مي باشد. يعني اينترنت در ايران 61 برابر گرانتر از ترکيه و 324 برابر گرانتر از امريکا به شرکت هاي توزيع کننده مي رسد. اين در حالي است که قيمت مصرف کننده اينترنت در ايران از ساير کشورها پايين تر است. در حال حاضر ارزانترين سرويس اينترنت در امريکا 19.99 دلار (60/000 تومان) و در ترکيه 15 دلار (45/000تومان) مي باشد. اما در ايران اينترنت از 15/000 تومان به مشترک ارائه مي شود. يعني در امريکا شرکت هاي خصوصي اينترنت را 324 برابر ارزانتر از ايران خريداري مي کنند و 4 برابر گرانتر از ايران به مشتري ارائه مي دهند و در ترکيه نيز 61 برابر ارزانتر خريداري مي کنند و 3 برابر گرانتر به مشتري ارائه مي کنند.

کاملا مشخص است که گران بودن خدمات ارائه شده به شرکت هاي خصوصي باعث کاهش شديد سود اين گروه شرکت ها مي شود و عملا تجارت فناوري اطلاعات که به عنوان دومين تجارت پرسود در دنيا مي باشد در ايران به يک تجارت زيان ده و يا حداقل با سود بسيار پايين تبديل شده است. همين عوامل باعث شده که در حال حاضر شرکت هاي خصوصي با ظرفيت محدود فعاليت کنند و تعدادي از اين شرکت ها نيز ورشکست شوند.

همچنين اين تفاوت قيمت ها و سود پايين باعث افت کيفيت و کاهش رضايت مشتريان مي شود که در نهايت يک چرخه معيوب و ناقص در فروش اينترنت و پهناي باند به مشتريان ايجاد مي شود.

دلايل گراني اينترنت ارائه شده به شرکت هاي خصوصي:

پس از مقايسه قيمت ها در کشورهاي مختلف اکنون به بررسي علت گراني آن در اينترنت مي پردازيم:

هزينه هاي مربوط به اينترنت شامل دو هزينه ثابت و متغير است. هزينه ثابت شامل برق، فضاي فيزيکي، پرسنل اداري و ... و هزينه متغير شامل پهناي باند و پرسنل پشتيباني مي باشد. بديهي است که هر چقدر تعداد مشترکين بيشتر باشد هزينه واحد هر يک از مشترکين کمتر خواهد شد و بنابراين قيمت اينترنت کمتر مي شود. در واقع بيشتر بودن تعداد مشترکين صرفه به مقياس در پي خواهد داشت که نتيجه آن پايين آمدن قيمت براي هر يک از کاربران خواهد بود.

از ديگر نکات مهم در قيمت بالاي اينترنت تعرفه هاي قديمي مربوط به شرکت زيرساخت است که با وجود پيشرفت تکنولوژي و کاهش هزينه ها هنوز برخي اقلام هزينه اي براساس سرفصل هاي قديمي مصاحبه مي شود که نتيجه آن افزايش قيمت است که بايد در اين تعرفه ها نيز بازبيني صورت گيرد. سود بالاي شرکت زيرساخت نيز از جمله عوامل ديگر گراني خدمات است که درصورتي که سود حاصله توسط نماينده حکومت در همين حوزه سرمايه گذاري شود جاي نگراني ندارد، اما در حال حاضر اين درآمد که سال گذشته در حدود 12 هزار ميليارد تومان بوده به حساب دولت واريز مي شود و جزء درآمدهاي دولت به حساب مي آيد. البته تحريم هم در اين موضوع اثرگذار است. هزينه بالاي خريد تجهيزات و نگهداري آن در شرايط تحريم فضاي ناعادلانه اي را بين ايران و ساير کشورها ايجاد کرده است که هزينه هاي اضافي را براي شرکت زيرساخت ايجاد مي کند. اما اين هزينه ها تنها بخش کوچکي از گراني خدمات زيرساخت مي باشد.

از اصلي ترين دلايل ديگر اين گراني شرکت مخابرات مي باشد که به عنوان يک شرکت نيمه خصوصي بيشترين سود را دريافت مي کند. در حال حاضر مخابرات براي واسطه گري بين زيرساخت و شرکت هاي خصوصي رقمي را دريافت مي کند که 80 برابر کشور ترکيه و 210 برابر کشور ترکيه است.

چه بايد کرد؟

پس از بررسي دلايل گراني اينترنت و کيفيت پايين آن راهکارهايي در جهت بهتر شدن کيفيت و کاهش هزينه ها ارائه مي شود.

در قدم اول مي بايست که تعداد مشترکين و حجم پهناي باند اينترنت بيشتر شود. در حال حاضر در ايران کمتر از 4 ميليون مشترک اينترنت وجود دارد و کل پهنای باند کشور حدود 120 گيگا بیت است و اين در حالي است که در کشور ترکيه با جمعيت برابر و شرايط نسبتا مشابه بيش از 10 ميليون مشترک و پهناي باند 700 گيگ وجود دارد. طبيعي است که اين حجم مشترک باعث پايين آمدن هزينه هاي ثابت و سربار و در نتيجه قيمت کلي اينترنت مي شود و همچنين سود شرکت هاي خصوصي را بالاتر مي برد که خروجي اين موضوع کيفيت بهتر خدمات اينترنت خواهد بود.

مخابرات به عنوان واسط بين حکومت و شرکت هاي خصوصي راسا به مشترکين خرد نيز اينترنت ارائه مي کند که علاوه بر از بين بردن فضاي رقابتي سهم بازار زيادي را تصاحب کرده است. از آنجا که بيش از 75 درصد سهم بازار ريالي و 60 درصد سهم بازار مشتريان در حال حاضر در اختيار مخابرات مي باشد و مخابرات نيز امکان توسعه خدمات خود را ندارد. به همين دليل در مقابل افزايش حجم پهناي باند کشور مقاومت مي کند تا بتواند به مرور زمان شرايط را براي حفظ اين سهم بازار از دست ندهد.

تا جايي كه اخيراَ محمد سلیمانی، وزیر سابق ارتباطات و نماینده فعلي مجلس در خصوص اظهارات رئيس مخابرات می‌گوید: به نظر من، اینها می‌خواهند همه را سر کار بگذارند. باید دید مشکل چیست و آن را حل کنیم. با تبلیغات و هیاهو و اینکه پهنای باند ما کمتر یا بیشتر است و با جنگ و جدل به جایی نمی‌رسیم. رسانه‌ها در این زمینه کم‌کاری می‌کنند. مشکل اساسی در این زمینه، قیمت و پول است.

سلیمانی گفت: موضوع این است که تقاضا کم است. چرا ADSL فروش ندارد؟ مخابرات برای فروش ADSL مشکل دارد. چرا فروش WIMAX کم است؟

وی افزود: کسانی که در این زمینه اظهار‌نظر می‌کنند، راه انحرافی می‌روند. مشکلات زیرساختی وجود ندارد. اگر بخواهیم پهنای باند کشور را پنج برابر کنیم،‌‌ دو هفته زمان نیاز است‌. با خرید تجهیزات و نصب آن در Gateway‌ها این کار انجام می‌شود. زیر‌ساخت کشور پیشرفته است و چند هزار کیلومتر فیبر نوری در کشور وجود دارد که هیچ کشوری در منطقه چنین امکاناتی ‌ندارد و خلاصه آنکه از نظر توانمندی و تخصص و هوش استعداد چیزی کم ندارم.

قدم بعدي بازبيني در هزينه هاي مربوط به شرکت زيرساخت و هزينه هاي واسطه گري مخابرات است. در اين راستا زيرساخت مي بايست تعرفه هاي خود را بازبيني کند و همچنين نسبت به کاهش سرفصل هاي هزينه اي اقدام کند و درآمد حاصله را در همين حوزه سرمايه گذاري کند. از طرف ديگر نيز نهادهاي نظارتي مي بايست نسبت به درآمد مخابرات از اين سرفصل بازنگري کنند تا هزينه هاي انتقال نيز به صورت منطقي تبديل شود.

نکته پاياني اينکه دلسوزي بيشتر مسئولين وزارت ارتباطات و فناوري و اطلاعات و شرکت زيرساخت و تمرکز بر منطقي سازي و ایجاد شرایط رقابتی در لایه Edge از جمله مواردي است که براي بقاي انتقال اينترنت در کشور و شرکت هاي خصوصي نياز مي باشد. همچنين تمرکز جدي بر عملکرد مالي و کاري شرکت مخابرات در جهت جلوگيري از زياده خواهي آن نيز بسيار ضروري و مهم مي باشد.