دستور کار حقوق بشری لهستان در ایران

 
ایران و لهستان 540سال است که با یکدیگر ارتباط دارند و این سابقه، کم‌نظیر است. نقطه اوج این رابطه به مهاجرت لهستانی‌ها به ایران در جریان جنگ‌جهانی‌دوم بازمی‌گردد. در سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۳ بیش از ۱۵۰هزارنفر از لهستانی‌ها از اتحاد جماهیر شوروی آن‌زمان، وارد خاک ایران شدند. همین امر موجب روابط گسترده ایران و لهستان شد، چه آنکه برخی لهستانی‌ها در ایران ماندگار شدند و برخی از آنها هنوز در شهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و بندر انزلی زندگی می‌کنند. این اتفاقات در فیلمی به‌نام «مرثیه گمشده» اثر خسرو سینایی نیز به تصویر کشیده شده‌ است.

در سال‌های اخیر روابط اقتصادی و تجاری لهستان و ایران، تحت‌تاثیر برخی مسایل سیاسی قرار گرفت اما دوطرف امروز با تلاش‌های دیپلماتیک قصد دارند، آن را بهبود بخشند. «رادوسلاو شیکورسکی» وزیر امور خارجه لهستان روز گذشته در اولین روز سفر به ایران، از شهر اصفهان بازدید کرد و از همان شهر در مورد جذابیت‌هایش در توییتر شخصی‌اش نوشت. او امروز (شنبه) با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، دیدار خواهد کرد و مذاکراتی در مورد روابط تجاری، سیاسی و فرهنگی دو کشور خواهند داشت.

  قرار است در سفر به ایران در مورد چه موضوعاتی گفت‌وگو کنید و چه برنامه‌ای در این سفر دارید؟ هیات همراه شما چند نفر و با چه ترکیبی است؟ آیا همه اعضا دولتی هستند یا آنکه بخش خصوصی هم شما را همراهی می‌کنند؟
من بسیار خوشحالم که یکی از نخستین سیاستمداران اروپایی هستم که بعد از یک وقفه طولانی از تهران دیدار می‌کنم. دیداری در این سطح بعد از یک وقفه 10ساله در ارتباط بین لهستان با ایران، صورت می‌گیرد. در طول این دیدار ما با مقامات ایرانی در مورد توافق درباره حل موضوع هسته‌ای که اواخر سال گذشته میلادی در ژنو آغاز شده ‌است، و نیز موضوعات دیگری که مساله جامعه بین‌الملل در روابط با تهران است و چالش‌های منطقه‌ای گفت‌وگو خواهیم کرد.

من در ایران گفت‌وگوهای حقوق‌بشری خواهم داشت. همچنین در مجموعه گفت‌وگوهای خود، اهمیت زیادی برای تقویت مناسبات اقتصادی دو طرفه قایل هستیم. ما قصد داریم از موقعیت‌های مطلوبی که با بازشدن درهای ایران به سمت غرب ایجاد شده استفاده کنیم تا بتوانیم روابط اقتصادی ایران و لهستان را با توجه به علایق مشترک دو کشور به سطح قابل‌قبول بازگردانیم. گواه این موضوع نیز این است که در میان اعضای هیات همراه در سفر من به ایران، مقامات رسمی از وزارت اقتصاد، وزارت صنعت، وزارت فرهنگ و میراث ملی به علاوه مسوولانی از انجمن‌های صنعتی و چند شرکت حضور دارند.

  آیا رابطه ایران و لهستان در شرایط جدید، تابعی از مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای 1+5 است که سه کشور آن عضو اتحادیه اروپا هستند؟ آیا نتیجه این مذاکرات، بر روابط دو کشور تاثیر می‌گذارد؟
ما از نزدیک فرآیند اجرای توافقنامه «ژنو» را توسط ایران دنبال می‌کنیم. ما معتقدیم که ایران نیاز دارد جامعه بین‌الملل را در مورد اراده‌اش برای تثبیت فضای جدید متقاعد کند. تهران در حال حاضر یک فرصت تاریخی برای عادی‌سازی روابطش با غرب دارد. در این زمینه گفت‌و‌گوی دوطرفه بین ایران و لهستان از مذاکرات ایران و کشورهای «3+3» جداشدنی نیست و یک جزو از ایجاد روابط حسنه بین دو کشور است.

  شما به‌عنوان یک ناظر بیرونیدیپلماسی دولت روحانی را چگونه می بینید؟
ما در تصمیمات اولیه‌ای که توسط حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران گرفته شده است تغییرات مثبتی می‌بینیم. گشودگی بی‌سابقه و اراده مذاکره‌کنندگان ایرانی که در ژنو به توافق اولیه رسیدند یک گام از مسیر درست است.لهستان انتظار دارد ایران در یک مسیر سازنده برای حل تعارضات در منطقه خاورمیانه سهیم باشد و حضور فعالانه‌ای در اجتماعات بین‌المللی در مورد ارزش‌های جهانی از جمله امید به زندگی، برابری و تساهل داشته باشد.  

  ایران و لهستان با توجه به سابقه تاریخی‌شان، ظرفیت‌های همکاری گسترده‌ای دارند. از دیدگاه دولت شما، کدام‌یک از ظرفیت‌های همکاری باید در اولویت قرار گیرد. تجار و سرمایه‌گذاران لهستانی به کدام بخش‌ها در بازار ایران برای سرمایه‌گذاری علاقه دارند؟
در سال 2014، لهستان و ایران پانصدوچهلمین‌سالگرد ارتباط دیپلماتیک خود را جشن می‌گیرند. با توجه به این رویکرد تاریخی، روابط دو کشور باید دوستانه و عاری از تنش باشد. در این زمینه سطح پایین تبادلات تجاری که در سال‌های اخیر پیوسته افت داشته، دلیل مهمی برای توجه ویژه ماست. ما این افت روابط تجاری را به‌عنوان بازتاب‌دهنده پتانسیل‌های دو کشور برای همکاری در نظر نمی‌گیریم.

برای تغییر این موقعیت، یک ماموریت بزرگ تجاری که توسط وزیر اقتصاد - که در ضمن معاون نخست‌وزیر نیز هست - هدایت می‌شود، برنامه‌ریزی کرده‌ایم. او در راستای این ماموریت در ماه‌های آینده از ایران دیدن خواهد کرد. تماس‌های مستقیم بین محافل اقتصادی ایران و لهستان یک فرصت خوب برای شناسایی راه‌های ارتقای اغلب حوزه‌ها و شکل‌های همکاری در اقتصاد است که تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار نمی‌گیرد.

  دو کشور سال‌ها با یکدیگر رابطه فرهنگی پویایی داشته‌اند. آیا می‌توان همکاری‌های دانشگاهی دو کشور را افزایش داد؟ برای این موضوع برنامه‌ خاصی دارید؟ به عنوان مثال، درنظرگرفتن بورسیه یا اختصاص کرسی خاص به دانشجویان ایرانی؟
در طول سال‌های اخیر، هر سال چهار تا شش‌دانشجوی لهستانی برای آموزش زبان به ایران فرستاده شده‌اند. در مقابل، هر ساله، بین 10 تا 20 دانشجوی ایرانی دوره فوق‌لیسانس خود را در لهستان گذرانده‌اند، در دو دانشگاه لهستان (دانشگاه وارساو و دانشگاه جاکیه لونیان در کراسکو).

در یک دانشگاه دیگر کرسی زبان فارسی وجود دارد و دانشکده‌های اختصاصی هم برای مطالعات ایران‌شناسی وجود دارد. همه این پروژه‌ها با بودجه لهستان انجام می‌شود، ما امیدواریم، طرف ایرانی نیز در یکی از دانشگاه‌های تهران، کرسی زبان لهستانی راه‌اندازی کند. نهایی‌کردن توافق‌های جدید در مورد همکاری‌های فرهنگی، علمی و آموزشی بین دو کشور، گام مهمی در این جهت است.

 موضوع نصب سپر دفاع موشکی در لهستان، به‌عنوان واکنش آمریکایی به خطر ایران توصیف شده است و تاثیر منفی بر روابط ایران و لهستان داشته است. این موضوع سوء‌ظنی را دامن زده که لهستان رابطه با ایران را مطابق با سطح روابط ایران و آمریکا، تنظیم می‌کند؟
لهستان از سوی ایران احساس تهدید نمی‌کند. موضوع سپر دفاع موشکی که در لهستان قرار گرفته است، باید در حیطه گسترده‌تری دیده شود که آن، عضویت لهستان در پیمان آتلانتیک شمالی است. با وجود این پیمان دفاعی، ناتو باید برای همه سناریوها به اندازه کافی، آماده باشد، از جمله تهدیداتی که ناشی از گسترش موشک‌های بالستیک است. استقرار سیستم دفاع ضد موشکی باید در این زمینه، دیده شود. در اجلاس ناتو در لیسبون، سپر موشکی یکی از عناصر کلیدی دفاع و امنیت مشترک معرفی شده است. از این‌رو این برنامه‌ای برای آن‌سوی اقیانوس اطلس است که در آن، همه اعضای ناتو، نقش بازی می‌کنند.

 لهستان به‌صورت سنتی، حامی اهداف اساسی ناتو است که ظرفیت دفاع مشترک، در بند پنجم معاهده واشنگتن، بخشی از این فرآیند است. در حال حاضر تهران فرصتی تاریخی برای عادی‌سازی روابطش با غرب دارد. در این زمینه گفت‌وگوی دوطرفه بین ایران و لهستان از مذاکرات ایران و کشورهای 3+3 جداشدنی نیست و جزئی از ایجاد روابط حسنه بین دو کشور است.

  لهستان بعد از پیوستن به اتحادیه اروپا، به مسایل منطقه خاورمیانه نیز توجه ویژه‌ای نشان می‌دهد. اکنون منطقه خاورمیانه، پیشرفت‌های مشهودی کسب کرده، مانند بهار عربی. شما ثمره آن را چگونه ارزیابی می‌کنید و در مورد موضوع سوریه و نقش ایران در این منطقه چه نظری دارید؟
بهار عربی نه‌تنها، جهان عرب را تغییر داد بلکه بر دیگر اعضای جامعه بین‌الملل نیز تاثیر گذاشت. اتحادیه اروپا متوجه شد که همسایه جنوبی‌اش پیشرفت‌هایی داشته که چالش بزرگی ایجاد کرده. اتحادیه اروپا نیاز دارد که در آینده نزدیک با این چالش‌ها روبه‌رو شود. دگرگونی‌ها همیشه دشوار هستند و فداکاری‌های بسیاری می‌خواهند. دگرگونی جوامع، ماهیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارد. لهستان تجربه اخیر این دگرگونی‌ها را در خود دارد، بنابراین از این دشواری‌ها آگاه است.

موفقیت در تغییرات دموکراتیک در جهان عرب برای ما به اندازه موضوع اوکراین مهم است، مردم لهستان، کمک زیادی به این منطقه کردند به‌خصوص تونسی‌ها از آنجا که آغازکننده بهار عرب بودند، از کمک‌های ما در ایجاد ساختارهای جامعه مدنی، سود بردند. البته همه جوامع در مسیر تغییرات به صورت مساوی پیشرفت نکردند. هنوز جامعه بین‌الملل نگرانی زیادی برای سوریه دارد. لهستان در بحران سوریه از راه‌حل توافقی که رسیدن به آرمان‌های دموکراتیک ملت سوریه را تضمین کند، حمایت می‌کند. از این منظر، ما ضرورت واردشدن کشورهای مختلف از جمله ایران به موضوع سوریه را تصدیق می‌کنیم.

  دولت لهستان در قبال موقعیت اخیر در اوکراین چه موضعی دارد؟ چه چیزی لهستان را برای ورود به دخالت در این موضوع واداشت. به‌نظر شما «تیموشنکو» در ادامه راه با چه بحران‌هایی مواجه است؟
لهستان از آرمان‌های اروپایی و دموکراتیک برای جامعه اوکراین حمایت می‌کند. مداخله ما در موضوع اوکراین نیز از آنجا که این کشور همسایه اتحادیه اروپا و شریکی فعال در همکاری‌های غربی است، قابل‌قبول است. سال‌های متمادی است که مذاکرات مرتبط با توافق بین اتحادیه اروپا و اوکراین، ادامه دارد.

البته همه تصمیمات در مورد این موضوع باید با توجه به تمامیت ارضی، استقلال، حق‌حاکمیت و امنیت مرزهای کشور، توسط خود اوکراینی‌ها گرفته شود. اتحادیه اروپا و لهستان آماده هستند که در اصلاحات به اوکراین، کمک کنند. تصمیماتی که در این مسیر اتخاذ می‌شود و پذیرش کمک‌های ما باید مشخصا در «کی‌یف» باشد و نه در هیچ جای دیگر.
منبع: روزنامه شرق