وضعیت ایران در ادوار جام جهانی چگونه بود؟

ما همچنان در مورد جام جهانی با شما صحبت می کنیم و پرواضح است که قبل از شروع سال جدید، ذهن مان گرفتار جام جهانی است.

بخش اول: می خواهیم از زوایای مختلف به این تورنمنت بزرگ و قابل احترام نگاه کنیم اما این مطلب را از دست ندهید. آنچه پیش روی شماست، گزارشی از وضعیت ایران در ادوار جام جهانی است. همان طور که می دانید این تورنمنت از سال 1930 استارت خورد و حالا کنکاش کرده ایم که هر دوره جام جهانی، در ایران چه می گذشت. با ما بیایید به دل تاریخ...

جام جهانی 1930 (24 تیر تا 24 مرداد 1309): اولین اتفاق بزرگ بین کشورهای جهان برای رسیدن به یک صلح پایدار پس از جنگ جهانی اول را همین جام جهانی فوتبال سال 1930 میلادی در اروگوئه رقم زد. اوروگوئه قهرمان این جام شد و کشورهای مختلف در کنار هم شاهد آشتی جهانی بودند اما در آن سال، ایران آبستن اتفاقات عجیبی بود. رضا شاه که به تازگی قدرت را از قاجار گرفته بود(سال 1305) بعد از 4 سال، وقت تسویه حساب با مخالفانش را پیدا کرد و تاریخ نویسان معتقدند در سال 1309، دیکتاتوری رضاشاه شکل گرفت. او مخالفانش را به زندان انداخت، روزنامه ها را تعطیل کرد، آزادی های انقلاب مشروطه را از بین برد و در پی اداره کشور به شکل نظامی افتاد. در سال 1309، بزرگانی چون غلامرضا تختی، محمدعلی فردین، محمدعلی کشاورز، ناصر ملک مطیعی و همایون خرم چشم به جهان گشودند.

 

جام جهانی 1934(6 تا 20 خرداد 1313): دومین دوره جام جهانی در ایتالیا برگزار شد و در آن سال ها، راه آهن سراسری ایران در حال گسترش بود. ایران از زیر فشار حکومت نظامی خارج نشده بود اما آمادگی قبول انقلاب یا کودتای دیگری را نیز نداشت. رضا شاه اولین سفر خود به ترکیه را پشت سر گذاشت، سفری که بر روی تفکراتش تاثیر بسزایی داشت و او را با دموکراسی، بیشتر آشنا کرد. بعد از این سفر، رضا شاه شمشیر  جواهر نشان، میراث قاجاریه را از کاخ سعدآباد خارج کرد و برای مصطفی پاشا(آتاتورک) هدیه فرستاد. در این سال بزرگانی چون فروغ فرخزاد، فاطمه شریعت رضوی(همسر دکتر شریعتی)، جمشید مشایخی، علی نصیریان، کاظم معتمدنژاد(پدر علم ارتباطات در ایران) و البته آیت الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی زاده شدند.

 

جام جهانی 1938 (14 تا 29 خرداد 1317):  شاید اواسط جام جهانی 1938 فرانسه بود که کم کم قدرت رضا شاه به افول گذاشت. مهم ترین اتفاق در این سال، افزایش درآمدهای نفتی ایران بود و البته به رسمیت شناخته شدن سن 15 سالگی دختران برای ازدواج. مردان نیز باید قبل از ازدواج، گواهی سلامت پزشکی ارائه می کردند. در جام جهانی 38، ایتالیا قهرمان شد و در همان سال ، چهره های برجسته ای چون بهرام بیضایی، آیدا سرکیسیان(همسر احمد شاملو) و کامبیز جمالی(جزو نسل اول فوتبالیست های ایران) به دنیا آمدند.

 

جام جهانی 1942 به علت درگیری جهان در جنگ جهانی دوم (1939) برگزار نشد. آلمان میزبان جام جهانی بود اما کشورهای دیگر حاضر نشدند راهی برلین شوند و جام جهانی لغو شد. در سال 1946 که یک سال از اتمام جنگ جهانی می گذشت نیز به خاطر خرابی های حاصل از این جنگ خانمان سوز (گفته می شود بیش از 27 میلیون نفر در کشورهای مختلف به خاطر جنگ جهانی اول و صدمات ناشی از آن -بیماری های جدید، خشکسالی، خرابکاری، از بین رفتن مراتع و زمین های کشاورزی، آلودگی آب و... از بین رفتند) جام جهانی برگزار نشد.

 

جام جهانی 1950 (3 تا 25 تیر 1329): کشور قهوه یعنی برزیل میزبان بود اما قهرمان نشد چون اروگوئه ای ها به قهرمانی رسیدند. در ایران، محمدرضا شاه سال دهم از حکومت خود را سپری می کرد. چندماه قبل از شروع این جام جهانی، در دانشگاه تهران ترور شد اما آسیب جدی ندید. در آن تابستان، فقر در روستاهای شرقی و غربی ایران بیداد می کرد اما شهرنشینی رواج یافت. مجید مظفری، مصطفی رحماندوست(شاعر کودکان)، شهیدمحمدجواد تندگویان و سیروس الوند(کارگردان سینما) در این سال به دنیا آمدند.

 

جام جهانی 1954 (26 خرداد تا 13 تیر 1333): یک سال قبل از شروع جام جهانی 1954 در کشور سوئیس که با قهرمانی آلمان غربی همراه بود، یک اتفاق بسیار بزرگ سیاسی در ایران رخ داد. کودتای 28 مرداد سال 1332. شاه بعد از بازگرداندن مصدق به قدرت، همیشه منتظر زمانی برای خلع او بود اما نفوذ مصدق باعث اولین فرار شاه از ایران به عراق و سپس ایتالیا شد اما پس از کودتای 28 مرداد، شاه برگشت و مصدق را خلع کرد تا قدرت را از دست ندهد. سال 1333 مصادف با سرکوب معترضان و قدرت یافتن دوباره شاه به لحاظ سیاسی و اقتصادی بود. شهید باکری، شهید جهان آرا، رخشان بنی اعتماد، سعید حجاریان، علی کفاشیان، محمد دادکان، محسن رضایی و سیروس مقدم(کارگردان سریال -سه گانه- پایتخت) در این سال متولد شدند.

 

جام جهانی 1958 (18خرداد تا 8 تیر 1337): تکنیک برزیلی ها در فینال این جام، مهم ترین نکته بود. آنها قهرمان جام جهانی شدند و کاپ را از سوئد به آمریکای جنوبی بردند. در این سال، نظام های سلطنتی چون مصر و عراق سقوط کرد تا موجبات نگرانی شاه ایران را فراهم کند. او برای جلوگیری از این اتفاق، فشارهای سیاسی- اقتصادی داخلی را افزایش داد و کار به جایی رسید که آمریکایی ها در نامه ای سری به شاه، او را از نارضایتی طبقه متوسط جامعه ترساندند. علیرضا افتخاری(خواننده)، علی فتح الله زاده، حمید جبلی، داود میرباقری و سهیلا جلودارزاده متولدین این سال از ادوار جام های جهانی هستند.