هم اکنون نزدیک به 80 درصد پسته کشور در باغهای گسترده استان کرمان تولید می شود و این استان نقش محوری در تولید پسته جهان دارد.
تنها یک دهه قبل بود که ایران به صورت انحصاری تولید پسته جهان را در دست داشت اما عدم حمایت از تولید در داخل کشور و از سوی دیگر حمایتهای بی نظیر از تولید پسته در آمریکا موجب شد استارت تولید این محصول توسط کشاورزان ایرانی در دشتهای کالیفرنیا زده شود و از همین زمان بود که برخی از تولید کنندگان ایرانی کشت محصول را در آن سوی دنیا آغاز کردند.
در همان زمان بود که خشکسالی، افزایش نهاده های تولید، عدم حمایتهای دولتی از تولید طلای سبز موجب شد در پی پیدا شدن حریفی قدر برای پسته ایران، رفته رفته بازار پسته جهانی از دست کشاورزان ایرانی خارج شود و فضای دو قطبی در زمینه تولید پسته بین کشاورزان کالیفرنیایی و استان کرمان ایجاد شود.
سال گذشته عملا تولید پسته کالیفرنیا از ایران بیشتر شد و گوی سبقت را در زمینه صادرات محصول از کشاورزان ایرانی ربود، این درحالیست که عوامل جوی و همچنین برخی محدودیتهای در سیاستگذاری ها عملا تولید پسته ایران را از 250 هزار تن در سال به 150 هزار تن رسانده است و در همین زمان تولید پسته در کالیفرنیا افزایش یافته است.
طبق آمار موجود در همین زمان تولید پسته در آمریکا به 270 هزار تن رسیده است در زمینه صادرات نیز باید به این آمار اشاره کرد که ایران سالانه 80 درصد و آمریکا 50 درصد محصول خود را صادر می کند و با یک حساب سرانگشتی می توان دریافت که بازار جهانی پسته در حال خارج شدن از دست ایران است.
به این نکته نیز باید اشاره کرد که سیاستهای اقتصادی یکجانبه غرب و همچنین سختگیریهای هدف مندی که در زمینه درصد آفلاتوکسین پسته ایران طی سالهای اخیر صورت گرفت عملا بازارهای اروپایی و آمریکا را نیز از دست کشاورزان ایرانی خارج کرد و بازار ایران به سمت کشورهای حاشیه خلیج فارس و در نهایت چین تغییر کرد.
واردات پسته به بازار داخلی و نگرانی تولید کنندگان
رئیس اتحادیه تعاونی‌های باغهای پسته کرمان در خصوص وضعیت کنونی تولید پسته می گوید: متاسفانه پسته آمریکا به بازارهای خارجی ایران فشار زیادی وارد کرده است و نگران حفظ بازارهای خارجی هستیم.
جلیل مظهری می گوید: در چنین شرایطی ما باید با خشکسالی بی سابقه دست و پنجه نرم کنیم که توان رقابت را از ما گرفته است و علیرغم انتقال این مشکل به مسئولان پس از گذشت سالها هنوز چاره ای برای حل مشکل تامین آب اندیشیده نشده است.
وی به واردات پسته نیز اشاره کرد و گفت: واردات پسته به ایران نتیجه ای جز ضربه زدن به پسته تولید داخل نخواهد داشت و مسئولان باید جلوی واردات پسته را به ایران بگیرند.
مظهری افزود: هم اکنون 80 درصد تولید پسته در ایران صادر می شود و تنها 20 درصد محصول برای تامین نیاز بازار مصرف می شود اما اینکه ما بگذاریم پسته آمریکا به رقیب داخلی تولید کشاورز ایرانی تبدیل شود می تواند موجب افت تولید در بازار شود.
وی با اشاره به لزوم حمایت دولت از تولید پسته گفت: در صورت افزایش تولید این محصول و حمایتهای داخلی می توانیم با افزایش صادرات نیاز به صادرات نفتی را کاهش دهیم در واقع این یک قابلیت بالقوه صادراتی است که متاسفانه تحت تاثیر سیاستهای غلط تاکنون از آن استفاده نشده است.
آمریکا رقیب پسته ایران
رئیس انجمن پسته ایران در نشست عمومی اعضای انجمن پسته ایران که در کرمان برگزار شد نیز از وضعیت کنونی بازار پسته ابراز نگرانی کرد و گفت: باید در زمینه تولید، صادرات و فروش پسته یک برنامه منسجم و مدون داشته باشیم و با توجه به شرایط موجود به نظر می رسد در سال جاری شرایط سال گذشته بار دیگر تکرار خواهد شد.
محسن جلال پور افزود: مشکلات پسته سال گذشته به دلیل عرضه دیر هنگام محصول به بازار ایجاد شد ضمن اینکه تصور می شد که قیمت پسته نیز از نوسانات دلار و ارز تبعیت خواهد کرد و به همین دلیل ما زمان طلایی برای حضور در بازارهای جهانی را از دست دادیم و هنوز هم بخشی از پسته در انبارها موجود است.
وی ادامه داد: پیش بینی می کنیم در سال جاری نزدیک به 200 هزار تن تولید محصول خواهیم داشت.
وی ظرفیت پسته جهانی را 500 هزار تن محصول عنوان کرد و گفت: باید به این نکته توجه کنیم که پسته آمریکا هم اکنون رقیب اصلی پسته داخلی است و باید با سیاستگذاری های مناسب و مدیریت عرضه سهم قابل توجهی از این ظرفیت را از آن پسته ایران کنیم.
وی گفت: 60 هزار تن پسته نیز از سال گذشته در انبارها وجود دارد که باید در سال جاری به بازار جهانی عرضه شود.
وی مجموع صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در سال گذشته میلادی را 10هزار تن اعلام کرد و گفت: در گذشته این آمار 90 هزار تن بوده که عملا 80 هزارتن بازار را از دست داده ایم.
کانتیرنتهای فروش نرفته پسته ایران در چین
جلال پور اتکای اصلی بازار پسته ایران را به بازارهای خاور دور دانست و گفت: با این وجود نزدیک 100 کانتینر پسته ایران همچنان در چین فروش نرفته است و این درحالی است که تجار پسته آمریکا در حال برنامه ریزی برای تصاحب این بازار نیز هستند و به رقیب پسته ایران در چین تبدیل شده اند.
رئیس اتاق بازرگانی کرمان افزود: یکی از مهمترین مشکلات پسته ایران خشکسالی و کمبود آب است در واقع عدم پیش بینی برای تامین آب باغهای پسته موجب شده به برداشت آب از منابع زیر زمینی روی بیاوریم و برداشت بی رویه موجب شور شدن آبهای زیر زمینی شده است اگر چاره ای برای این مسئله نشود وضع از شرایط کنونی نیز بدتر خواهد شد.
وی ادامه داد: باید طرح جامع آب در ایران بررسی شود و اقدامات لازم در این زمینه انجام شود.
یکی دیگر از مشکلات موجود در زمینه پسته در کنار حساسیتهای بازارهای خارجی در خصوص آفلاتوکسین پسته ایران درصد بالای استفاده از سموم در باغهای پسته ایران است.
استفاده بی رویه از سمهای چینی در سالهای اخیر در غیاب کارخانه های معتبر تولید سم در ایران موجب شده است استفاده از سموم افزایش یابد و سمهای بی کیفیت چینی باعث چالشهای جدید در بازار پسته ایران شود.
به خطر افتادن بازار پسته ایران در اروپا
مدیربخش علمی و روابط بین الملل انجمن پسته ایران گفت: استفاده بی رویه سم در باغهای پسته می تواند سهم اندک پسته ایران در بازارهای اروپایی را با خطر مواجه کند.
نوید ارجمند افزود: اتحادیه اروپا در این خصوص قوانین سخت گیرانه ای دارد و اگر این بازار را از دست بدهیم پسته آمریکا در زمان کوتاهی بازار ایران در اروپا را تصاحب می کند.
وی ادامه داد: باید در زمینه وجود آفلاتکسین نیز در محصول پسته صادراتی توجه شود زیرا استانداردهای جهانی در این خصوص بسیار حساس شده است.
در کنار این چالشها در بازار پسته باید به تغییرات اقلیمی استان کرمان در سال جاری نیز توجه کرد.
افزایش زمان سرمای هوا در استان کرمان و بارش بارف به صورت طولانی در دشتهای پسته کرمان خسارتهایی را به باغهای پسته وارد کرده است.
این خسارتها در اکثر باغهای پسته استان کرمان گزارش شده است و نگرانیها در خصوص کاهش پسته تولیدی در سال جاری در کرمان افزایش یافته است.
کاهش تولید پسته در رفسنجان/ خسارت سرمازدگی به 30 هزار هکتار باغ
مدیرجهاد کشاورزی رفسنجان در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: طبق بررسیهای صورت گرفته نیمی از باغهای پسته با کیفیت رفسنجان دچار خسارت سرمازدگی شده اند.
رضا بمانی افزود: بارندگیها در سال جاری پس از سالها موجب خوشحالی کشاورزان شد بطوریکه در برخی از دشتهای استان کرمان پس از سالها باران و برف بارید اما سرمای اواخر سال گذشته و اوایل سال جاری موجب بروز مشکلاتی شده است.
وی افزود: پسته کله قوچی، احد آقایی بیشترین میزان خسارت را دیده اند.
بمانی از خسارت 30 هزار هکتار باغ پسته خبر داد و گفت: در نوق و کشکوئیه بیشترین خسارت به جای مانده است.
وی خشکسالی و کمبود آب را از مهمترین مشکلات کشاورزان دانست و گفت: آبدهی چاههای کشاورزی کاهش یافته است و مسئولان باید برای رفع مشکل کم آبی چاره اندیشی کنند.
30 تا 50 درصد باغهای پسته زرند دچار خسارت شده اند
مدیر جهاد کشاورزی زرند نیز که یکی از مهمترین تولید کنندگان پسته ایران است از کاهش تولید در این شهرستان به دلیل تغییرات اقلیمی خبر داد.
علی زراعی به خبرنگار مهر گفت: 30 تا 50 درصد محصول پسته زرند نیز دچار خسارت شده است که در قالب سرمازدگی نمود پیدا کرده است.
وی ادامه داد: ارقام احمد آقایی و بادامی بیشترین خسارت را در این شهرستان دیده اند و شاهد ریزش جوانه، نارسی و خشک شدن خوشه ها هستیم.
وی از وجود 45 هزار هکتار باغ مثمر پسته در زرند خبر داد.
همچنین 15 درصد باغهای پسته در سیرجان نیز دچار خسارت شده اند و باغهای پسته شهرستان انار نیز که از جمله اصلی ترین کانونهای تولید محصول به شمار می رود نیز با خسارت شدید مواجه شده اند.
تبدیل درختان خشک شده پسته به زغال
محمدگرجی، رئیس اداره جهاد کشاورزی انار به خبرنگار مهر در این خصوص گفت: خشکسالی، شوری آب و خشک شدن مزارع برخی از کشاورزان این شهرستان را مجبور کرده است درختان خشک شده را قطع و تبدیل به زغال کنند.
وی افزود: 25 هزار هکتار باغ پسته در این شهرستان در استان کرمان وجود دارد که هزار هکتار خشک شده اند.
وی ادامه داد: خشکسالی و کم آبی و سرمازدگی از جمله مشکلات باغهای پسته شهرستان انار هستند.
