آستانه تحمل مسوولان و اثرگذاری آن بر جامعه: مردم توقع دارند گروه های مرجع خشم خود را در مواقع لزوم کنترل کنند

در یک جامعه در حال گذار همواره چالش ها و موانع سیاسی اقتصادی و اجتماعی بر سر راه توسعه وجود داشته است. چرا که در چنین جوامعی به علت بالا رفتن سطح انتظارات و آشنا شدن مردم با حقوق اولیه خود از جمله بهره مندی از یک زندگی بدون تنش ناشی از احساس امنیت، سطح نسبتا مطلوب اقتصادی و بهره مندی از آزادی های مصرع و مشروع  و از طرفی عدم اقناع مردم در برآوردن این خواسته ها، یک نوع حرکتی سینوس وار از تحولات را شاهد هستیم. افت و خیزهایی که بعضا از لایه های سطوحی جامعه گرفته تا سطح کلان در مقاطع مختلف بروز می یابند. در جامعه ای که تضادهای فکری و سلیقه ای نیز به انحاء مختلف وجود داشته باشد گاه این تعدد دیدگاه ها و سلایق تا عرصه تصمیم سازی و تصممیم گیری هم قدم می گذارد و در برهه هایی اهم و مهم مسایل جای خود را به کنکاش در عقاید و سلیقه های مختلف می دهد.

اما در کشورهایی که چارچوب دموکراسی حاکم است از این منظر که همه امور بر طبق قانون و خرد جمعی پایه گذاری می شود هر مساله و هر سخن جای خود را دارد. منتقدان در چارچوب اصول صحیح انتقادی و به دور از هر گونه احساس ناامنی در بیان، صدایشان را به گوش مسولان و همگان می رسانند و از طرفی دیگر مسولان نیز سخنانشان را در شان و عرف یک ملت به گوش عموم می رسانند تا آنان را از حق دانستن و آگاهی از مسایل و مشکلات جاری محروم نکرده باشند.

در این میان فارغ از هرگونه موضع گیری های سیاسی و جناحی و به زعم بسیاری از روانشناسان، نحوه ادبیات مسولان یک کشور بسیار بر مردم آن کشور اثرگذار و حایز اهمیت است. به عنوان نمونه رفتار نامناسب روسای جمهور کشورهای آمریکا انگلیس و دانمارک در مراسم بزرگداشت ماندلا در گرفتن عکس یادگاری، تعجب و ناخرسندی افکار عمومی این کشورها را برانگیخت و حتی کار به جایی رسید که نخست وزیر انگلیس را مجبور به عذرخواهی کرد. لذا هم بایستی نحوه ادبیات و رفتار مسولان در یک مملکت مورد توجه و ذره بین افکار عمومی باشد و هم در هر کجا و هر مقطع زمانی، هر مسوولی که از ادبیات در خور شان و مطابق با عرف جامعه استفاده نکرد، مورد انتقاد قرار گیرد تا شائبه برخورد سیاسی و جناحی با چنین رویکرهایی برای مردمی که هم آگاهند و هم از درک بالایی برخوردارند، پیش نیاید. چرا که بر زبان راندن ادبیات نامناسب حتی نسبت به منتقدان و مخالفان زمینه ساز بروز ناهنجاری های دیگری خواهد شد.

[B]خشونت یا عصبانیت به معنای نوعی بهم ریختگی و بی سامانی است[/B]

در همین راستا خبرنگار شفقنا زندگی در گفت وگویی با دو جامعه شناس و استاد دانشگاه درباره نحوه ادبیات مسولان و تاثیر آن بر جامعه را مورد بررسی قرار داده است که در زیر اشاره می شود:

مجید کاشانی، جامعه شناس و رییس مرکز تحقیقات علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز با بیان اینکه ریشه واژه های "خشونت" و "عصبانیت" مترادف است، افزود:  از دیدگاه روان شناسی هر دو جزء این واکنش های منفی، شخصیتی محسوب می شوند. از دیدگاه جامعه شناسی خشونت یا عصبانیت به معنای نوعی بهم ریختگی و بی سامانی است. جامعه شناسان تلاش کردند ریشه های خشم و عصبانیت را بین گروه های اجتماعی و گروه های مرجع و الگوهای رفتاری شناسایی و تجزیه و تحلیل کنند.

او تصریح کرد: جامعه شناسان زیادی در این مورد نظریه پردازی کرده اند. برای مثال بنا به دیدگاه " دیویس " هرگاه بین انتظارات و مساله ای که در واقع وجود دارد فاصله ایجاد شود، افراد یک نوع عدم تعادل با پرخاشگری و عصبانیت از خود بروز می دهند.از دیدگاه "جانسون" فقدان مواردی که تعادل رفتار را ایجاد می کند می توان موجب بروز خشم و عصبانیت شود.

[B]افراد هر جامعه ای نوع رفتار های خود را  ازگروه های مرجع الگوبرداری می کنند[/B]

وی ادامه داد: افراد هر جامعه ای  نوع رفتار های خود را از نخبگان، رهبران سیاسی، رهبران فکری و در واقع گروه های مرجع الگوبرداری می کنند. گروه های مرجع اشخاصی هستند که مردم سعی می کنند در نکات مثبت از آن ها پیروی کرده و در نکات منفی از آن ها دوری کنند

[B]به میزانی که ارزش های اخلاقی در جامعه حفظ شود، گستره عصبانیت کاهش می یابد[/B][B] [/B][B][/B]

کاشانی با تاکید بر اینکه میزان خشونت در جوامع بنابر فشارهای سیاسی، اقتصادی و... افزایش پیدا می کند اظهار کرد: اما به میزانی که اصول و ارزش های اخلاقی در جامعه حفظ شود، گستره عصبانیت و خشونت کاهش می یابد. اگر این دامنه خشونت توسط رهبران فکری و سیاسی، دینی و مذهبی، والدین و... محدود نشود، ممکن است برای جامعه در طولانی مدت دارای عوارض سوء باشد. اما اگر جامعه بر ساختارهای دینی و اصول اخلاقی خود پایدار باشد، دامنه پرخشاگری و عصبانیت محدود می شود.

[B]مردم توقع دارند گروه های مرجع خشم خود را در مواقع ضروری کنترل کنند[/B]

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اگر رفتار رهبران و گروه های مرجع خشونت آمیز باشد، این خشونت به همه آحاد جامعه سرایت می کند، اظهار کرد: روایات و احادیث زیادی مبنی بر شباهت مردم با رهبرانشان وجود دارد. مردم عقیده دارند فردی که قدرت نگه داری خشم خود را در مواقع ضروری و در یک مسند مدیریتی ندارد، در شرایط حیاتی تر هم صلاحیت تصاحب مشاغل را ندارد.  مردم توقع دارندگروه های مرجع که شامل رهبران سیاسی و عقیدتی، افراد مشهور در عرصه هنر و.... هستند قادر باشند خشم خود را در مواقع ضروری کنترل کنند.

[B]مسئولان باید آستانه صبر خود را بالا برده و سخنان مخالف را بهتر بپذیرند[/B]

کاشانی در ادامه به آمارهای ارائه شده اشاره کرد و گفت: طبق آمار رسمی کشور، بعد از پدیده اعتیاد، مهم ترین عامل جنایت ها خشم های آنی است. این امر نشان می دهد آستانه تحمل اقشار در برابر مسائل کاهش پیدا کرده است. البته این می تواند ناشی از فشارهای اقتصادی، عدم امیدواری به آینده و... هم باشد.آستانه تحمل جوانان ما برای شنیدن پند و اندرز کاهش پیدا کرده است و به دلیل کم رنگ شدن جایگاه و نقش های اجتماعی کسانی که الگوهای مرجع در محیط خانواده هستند مانند پدر و مادر، بزرگ ترها، پیشکسوتان و...جوانان الگوهای رفتاری مناسب ندارند، بنابراین مسئولان ما باید بیش از پیش تلاش کنند آستانه صبر خود را بالا ببرند و سخنان مخالف را بهتر بپذیرند.

وی با تاکید بر اینکه قدرت درک جامعه بالا است و افراد جامعه متوجه عملکرد موفق یک فرد می شوند، افزود: بنابراین اگر رهبران سیاسی قادر باشند تحمل کنند تا حقانیت آن ها شناخته شود،  بین مردم محبوب تر خواهند شد.

[B]برخی دائم به دنبال بزرگ کردن مشکلات کوچک هستند[/B]

از طرفی امان الله قرائی مقدم، جامعه شناس معتقد است: هنگامی که گروهی از افراد دائما در اندیشه تخریب هستند، چه انتظاری می توان داشت. کاسه صبر برخی هم روزی لبریز می شود. اما شاهدیم عده ای به جای اینکه به مشکلات حوزه خود بپردازند، دائم دنبال بزرگ کردن مشکلات کوچک هستند.

وی با اشاره به تجربه و سابقه خود در امور اجتماعی اظهار کرد: در سال 56 که عضو موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران بودم، با مطرح کردن 50 سوال به بررسی نحوه ورود نخبگان سیاسی به عرصه سیاست  پرداختیم که صلاحیت ورود به این عرصه را داشته یا با رابطه وارد شده اند. اما باید این بررسی بر روی افرادی که موجب خدشه به برخی ارکان نظام می شوند و صرفا منتقد هم نیستند، انجام شود. این افراد از لحاظ جامعه شناسی نفاق درون گروهی به وجود می آورند.

[B]نقد دولت، حق افراد است اما به شرطی که منطقی باشد[/B][B] [/B][B][/B]

این جامعه شناس با تاکید بر اینکه نقد دولت، حق افراد است، اظهار کرد: به شرطی که این نقد منطقی باشد. رئیس جمهور 18 میلیون رای آورد، اما برخی انتقادات به گونه ای است که مانند شمشیر از رو کشیدن است.

وی با اشاره به  سخن " فوکویاما" بیان کرد: این جامعه شناس اعتقاد دارد اصل، اعتماد است. چه در سطح افقی و چه در سطح عمودی. منظور از سطح افقی ارتباط مردم با یکدیگر و منظور از سطح عمودی ارتباط متقابل بین مردم و مسئولان است. وقتی مردم مشاهده می کنند مسئولان و نمایندگانشان را مورد هجمه قرار می دهند، چگونه اعتماد سازی افقی و عمودی  شکل بگیرد؟

[B]دنیای امروز عرصه تعاملات است نه کنکاش و فحاشی[/B]

وی با بیان اینکه اینگونه رفتار برخی افراد همانند جهان سوم است، گفت: جهان سوم، ویژگی خاص خود را دارد. یکی از شاخص های جامعه شناسی جهان سوم این است که مسولان آن احساسی صحبت می کنند نه ادراکی و بر مبنای منطق و آمار اما دنیای امروز، دنیای تعاملات است نه دنیای کنکاش و فحاشی.

قرائی مقدم ادامه داد: تعداد الفاظ نامناسبی که علیه رئیس جمهور به کار برده شده است هم کم نیست.

[B]جامعه در آرامش پیشرفت می کند[/B]

این جامعه شناس با اشاره به علم جامعه شناسی گفت: بر اساس علم جامعه شناسی، جامعه در آرامش پیشرفت می کند نه در جنگ و نزاع. به نظر من به عنوان یک جامعه شناس، فضای جامعه در حال حاضر آرام است و ملت در حال اعتماد کردن به مسئولان، رئیس جمهور و ... هستند، اما برخی می خواهند به طرق مختلف آرامش جامعه را بر هم بزنند.

قرائی مقدم با بیان اینکه رئیس جمهور دشمن یک کشور نیست، اظهار کرد: این افراد منتخب مردم هستند که از هویت ملی، قدرت ملی، اقتصاد ملی، نظام کشور و... دفاع می کنند. چرا باید کاری کنند که یک مسول مودب ناچار شود از الفاظ نه چندان مناسب استفاده کند.

[B]همه باید به فکر منافع کشور باشند نه منافع شخصی[/B]

وی تاکید کرد: "من" باید به "ما" تبدیل شود و همه به فکر منافع کشور باشند نه منافع شخصی. ما باید به فکر بقای این کشور باشیم و منافع شخصی را در نظر نگیریم.