پس از آغاز چرخش سیاسی اروپا و آمریکا در قبال سوریه که رئیس جمهوری سوریه آن را «کُند» توصیف کرد، منابع مطلع از آغاز تعدیل سیاست ترکیه در قبال دمشق خبر دادند.

  طی دو ماه گذشته اخبار رسیده از محافل دیپلماتیک در آمریکا و اروپا، حکایت از آن دارد که مسئولان غربی اندک اندک در حال تعدیل سیاست خود در قبال سوریه هستند. آمریکا و اروپا و متحدان منطقه‌ای آنان مانند ترکیه، تا قبل از این «کناره‌گیری بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه از قدرت را پیش‌شرط هر راهکاری سیاسی برای حل بحران سوریه مطرح می‌کردند.

اما پس از آنکه وبگاه خبری تحلیلی «دبکا» نزدیک به محافل اطلاعاتی اسرائیل از آغاز احتمال تغییر سیاست دولت آمریکا در برابر شخص اسد خبر داد، روزنامه الاخبار نیز چندی پیش از جلسه 11 دسامبر وزرای خارجه اتحادیه اروپا خبر داد که در آن تصریح شده بود که سیاست اروپا برای براندازی اسد اشتباه بوده است و باید این سیاست تعدیل شود.

سرانجام بشار اسد در سخنانی که روزنامه الاخبار به او منسوب کرد که در جمع جمعی از جوانان عضو حزب بعث سوریه بیان شده بود، گفته بود که چرخش سیاسی اروپا و آمریکا در قبال سوریه آغاز شده است اما این چرخش کند است و برای اصلاح نیازمند گذر بیشتر زمان است.

آغاز تعدیل سیاست ترکیه مقابل سوریه

اکنون روزنامه الاخبار در شماره امروز (دوشنبه) از آغاز چرخش سیاست ترکیه در قبال سوریه خبر داد و نوشت که کناره‌گیری بشار اسد دیگر پیش‌شرط ترکیه برای مشارکت در راهکار سیاسی برای حل بحران سوریه نیست.

الاخبار نوشت: «از میان همه کشورهایی که با بحران سوریه مرتبطند، امروز فقط سوریه است که راهبردی روشن و تعیین‌کننده ندارد. بلکه هر روز که می‌گذرد، تغییر مواضعی طبق متغیرها(ی سیاسی) دیده می‌شود. البته منطقی نیست که تصور کنیم اردوغان بزودی به دمشق می‌رود. بلکه کاملا روشن شده است که ترکیه سیاست جدیدی در پیش گرفته که در ارتباط با متغیرها(ی سیاسی) اخیر در منطقه است. دشواری اصلی مقابل ترکیه این است که تک‌روی کرد و خطی مخصوص به خود را در پیش گرفت که پس از آغاز عملیات ناتون علیه داعش و پس از جنگ آشکار ایران با داعش (در عراق) دیگر قابل اجرا (و ادامه دادن) نیست.

مشکلات ترکیه برای بازگشت از سیاست قبل

الاخبار در ادامه با اشاره به مشکلات ترکیه برای بازگشت از سیاست قبل خود در قبال دمشق، مسئله عضویت آنکارا در اتحادیه اروپا و موانع آن را ذکر کرد و در کنار آن به مشکلات داخلی ترکیه اشاره کرد و نوشت که «وضعیت داخلی هر روز پیچیده‌تر می‌شود بخصوص در سایه رشد جریان افراطی حامی تفکر و اقدامات داعش در مقابل رشد تفکری که در ترکیه و عربستان الحادی نامیده می‌شود زیرا دین را سبب مشکلات منطقه می‌داند».

طبق این گزارش، «اما ترکیه امروز یک دغدغه دیگر نیز دارد و گویا در میدانی مغناطیسی بسیار قوی قرار دارد. از یک طرف سعودی‌ها و آمریکایی‌ها تلاش دارند ترکیه را قانع کنند تا به راهبرد آنها در سوریه، مصر و عراق و ادراک (پیامدهای) رابطه با ایران بکشانند؛ آمریکایی‌ها و سعودی‌ها در این زمینه مقدمات بسیاری برای گسترش نقش ترکیه انجام داده‌اند که از جمله آنها می‌توان به تلاش برای آشتی ترکیه با مصر و تسویه حساب‌های قبلی اشاره کرد. غرب و عربستان عملا از ترکیه می‌خواهند از راهبرد تک‌روی خود در پرونده‌ها و موضوعات مهم دست بردارد.

«از طرفی دیگر، روس‌ها و ایرانی‌ها سعی در اجرای طرح‌های عملیاتی در خصوص ترکیه دارند. روس‌ها اعلام کرده‌اند که آماده‌اند ترکیه را به گذرگاه اصلی گاز تبدیل کنند و از سوی یگر اعلام آمادگی کرده‌اند تا تفاهمی راهبردی منعقد شود که به واسطه آن نقش ترکیه در آسیای میانه گسترش می‌یابد و نیز نقش مهم آن در منطقه عربی حفظ می‌شود».

بر اساس این گزارش، «اما ایران به صراحت به رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرده است که مانعی برای اتحاد دوگانه ترکی-ایرانی نمی‌بیند. اتحادی که بر اساس تفاهم در موضوعات اساسی و مسأله عراق و سوریه بنا شود و به صورتی باشد که غرب و شرق را ناگزیر از توجه به این اتحاد به عنوان یک "نیروی برتر" کند».

اتحاد ترکیه با اسرائیل به سود ترکیه نیست

الاخبار افزود: «ایرانی‌ها به صراحت به اردوغان گفتند که او نمی‌تواند یک اتحاد با اسرائیل تشکیل دهد زیرا در پی آن (همراهی) تمام جهان عرب و بخشی از جهان اسلام را از دست خواهد داد. همچنین ایرانی‌ها بی‌پرده به اردوغان گفتند حتی فکر کردن به اتحاد ترکیه با عربستان نیز عبور از موانع بسیاری است که بارزترین آن این است که عربستان رقیب اصلی ترکیه در مسائل حیاتی است و موضوع "عقاید" در حالت درگیری، حتمی است».

پیشنهاد تهران به آنکارا: ائتلاف ایران و ترکیه با تکیه بر عراق و سوریه

این گزارش می‌افزاید: «ایران به صورت عملی از ترکیه خواسته است به اتحاد بنا شده بر پایه دو قدرت مرکزی در ایران و ترکیه بپیوندد، قدرتی که به دو نیروی برتر در مرکز ثِقل جهان عرب یعنی سوریه و عراق متکی است و به این ترتیب ترکیه نیز در قلب جنبش مقاومت که در لبنان و فلسطین تشکیل شده، قرار خواهد گرفت. اما مشکل اردوغان با طرف ایرانی آن است که او هنوز در همان نقطه قبلی خود ایستاده است. اردوغان گفت: همه چیز قابل بحث است اما پس از کناره‌گیری "بشار اسد" رئیس‌جمهوری سوریه».
الاخبار تصریح کرد: خبری به تواتر نقل شده و آن حاکی از آن است که ایران از طریق یک دیپلمات عالی رتبه به ترکیه پاسخ داده است: خواه اسد بماند یا نماند، اگرچه او حتما باقی خواهد ماند، این پیشنهاد (تهران) برای همیشه باقی نخواهد ماند.

طبق این گزارش، «مسائل بسیاری باعث شد ترکیه را به بحث و چالش در مورد موضعش بکشاند. اولین موضوع تلاش این کشور برای برکناری بشار اسد بود که اشارات دیپلماتیک از کشورهای عربی و غربی به ترکیه اعلام کرد که اسد ماندنی است. ترکیه سپس با انقلابی سخت‌تر در عراق روبرو شد. داعش بر بخش‌های وسیعی از عراق مسلط شد و دولت خلافت اعلام کرد. مسأله‌ای که باعث آزار ترکیه است اگر چه جنگ با داعش را فعلا صلاح نمی‌بیند. همه اینها با شکست‌های پی در پی "اخوان المسلمین" در مصر، تونس، لیبی و سوریه همراه شد».

الاخبار ادامه داد: «هنوز ایرانی‌ها و متحدان آن در عراق مرحله محکم‌سازی بغداد را انجام نداده بودند که ترک‌ها به فکر جمع و جور کردن اوضاع به شیوه دیگری شدند. "احمد داود اوغلو" نخست‌وزیر ترکیه پس از انتهای دوره نخست‌وزیر نوری المالکی به عراق سفر کرد و با استفاده از نبود مالکی، "حیدر عبادی" نخست‌وزیر جدید را به شیوه‌ای متفاوت از برخورد و صحبت با مالکی (نخست وزیر سابق) خطاب قرار داد».

الاخبار نوشت: «طبق شنیده‌ها او حرف‌های مهمی زد. او گفت: ما به مرحله تغییرات راهبردی وارد شده‌ایم و دشمن اول ما تفکر وهابیت و حاملان آن است. وهابیت فقط قصد نابود کردن مسلمانان را ندارد بلکه می‌‌خواهد همه را از سر راه بردارد و مبارزه با تفکر اولویت اول ماست. داود اغلو افزود: در سطح نخست‌وزیری تغییراتی اساسی می‌بینیم (در اشاره به درخواست ترکیه برای باز کردن صفحه جدید از روابط با عراق). ما با عراق جز از خلال حکومت مرکزی گفت‌وگو نمی‌کنیم حتی اگر قرار بود با اقلیم‌ها تماسی داشته باشیم اول با حکومت مرکزی هماهنگ می‌کنیم. نخست‌وزیر ترکیه افزود: برای گسترش سطح همکاری اقتصادی با عراق آماده‌ایم و ما در صدد وضع دیدگاهی جدید برای رابطه با منطقه به ویژه ایران و عراق هستیم».

اما داوود اغلو در مورد سوریه چه گفت؟

الاخبار نوشت: بر اساس گفته منابع آگاه، داود اوغلو، عبادی را با سخنش درباره مسأله سوریه شگفت زده کرد. وی گفت: ترکیه به این امر بر اساس واقعیت رفتار می‌کند. داود اوغلو بر خلاف همیشه نگفت که سقوط بشار اسد شرط اصلی گفت‌وگوی سوری-سوری یا گفت‌وگوی ترکیه و عراق و ایران است. اما داوود اوغلو در ادامه سخنش افزود: خوب است بر سر این یک طرح به تفاهم برسیم که فعلا مانع از باقی ماندن بشار اسد در منصبش شود.