مجرمان شناسنامه‌دار می‌شوند

پابند الکترونیک، بانک ژنتیک و... در روزهای اخیر اخباری که در حوزه ورود مجرمان و کاهش اعمال مجرمانه منتشرمی‌شود، دیگر فقط اخبار پلیسی و مربوط به پاتک‌ها و طرح‌های ضربتی نیروی انتظامی نیست بلکه مسئولان درصدد این هستند که با استفاده از فناوری‌های نوین بستر ارتکاب اعمال مجرمانه را از بین ببرند.

به گزارش آرمان، تجربه نشان داده است که اگر حاشیه امن مجرمان از بین برود و آنها به این باور برسند که ردیابی و دستگیری آنها چندان هم سخت نیست، کمتر دست به اعمال مجرمانه می‌زنند. راه‌اندازی بانک ژنتیک که 56 کشور تجربه اجرای آن را دارند می‌تواند گام بلندی در راستای پیشگیری از جرم باشد اما آنطور که مسئولان می‌گویند راه‌اندازی آن در پیچ و خم تصمیمات و تخصیص اعتبارات گرفتار شده است.

بانک اطلاعات هویت ژنتیک تا حد قابل توجهی از تکرار عمل مجرمانه افراد جلوگیری کرده و به نوعی از ابزار پیشگیری از جرم محسوب می‌شود.

روز گذشته مدیرکل امور آزمایشگاهی سازمان پزشکی‌قانونی کشور با اشاره به تجربه موفق کشورهای دارنده بانک اطلاعات ژنتیک در کنترل و کاهش جرائم، گفت: مطالعات نشان می‌دهد، ارتکاب به جرم توسط مجرمان سابقه‌دار به مراتب بیش از افراد فاقد سابقه کیفری است؛ بنابراین بانک اطلاعات هویت ژنتیک تا حد قابل توجهی از تکرار عمل مجرمانه افراد جلوگیری کرده و به نوعی از ابزار پیشگیری از جرم محسوب می‌شود.

پیام بلوایه با تأکید بر اینکه ۱۲ درصد افراد مجرم پس از یکسال و ۴۸ درصد بعد از پنج سال عمل مجرمانه خود را تکرار می‌کنند، گفت: قطعاً اگر مجرمان بدانند اطلاعات ژنتیکی آنان در یک بانک ذخیره شده و احتمال دستگیری آنان در صورت ارتکاب جرم به مراتب بیشتر است از تکرار جرم خودداری خواهند کرد آنچنان که بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته آمار جرائم در کشور انگلستان پس از تأسیس بانک ژنتیک ۲۶ درصد کاهش یافت.

به گفته بلوایه درحال حاضر در ۵۶ کشور دنیا بانک اطلاعات ژنتیک راه‌اندازی شده در کشور ما نیز تمامی زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی بانک فراهم است و به محض اختصاص بودجه، کار بانک به شکل عملیاتی آغاز می‌شود.

مدیرکل امور آزمایشگاهی سازمان با اشاره به اینکه زیرساخت‌های لازم برای فعالیت بانک ژنتیک اعم از سخت‌افزاری و نرم‌افزاری فراهم شده، گفت: هم‌اکنون در ۹ استان کشور آزمایشگاه ژنتیک قانونی راه‌اندازی شده و تا پایان سال یک آزمایشگاه دیگر نیز در استان گیلان به بهره‌برداری می‌رسد. از سویی در جلسات هیات امنای بانک نیز اولویت‌های نمونه‌گیری برای ذخیره در بانک تعیین شده تا به محض اختصاص بودجه کار آغاز شود.

بلوایه با اظهار امیدواری درخصوص تخصیص اعتبار مورد نیاز برای آغاز فعالیت بانک ژنتیک گفت: بر اساس برآورد صورت گرفته تهیه هر پروفایل ژنتیکی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد بنابراین برای تهیه ۱۰ هزار پروفایل و ذخیره آن در بانک در فاز اول حداقل به پنج میلیارد تومان اعتبار نیازمند هستیم که امید است با رایزنی‌های صورت گرفته و نیز توجه به اهمیت بانک در کنترل جرائم و پیشگیری از تکرار جرم این مبلغ هرچه زود‌تر به سازمان اختصاص داده شود.

ایلنا نوشت؛ مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با هدف گردآوری، تعیین هویت، کنترل کیفی، طبقه‌بندی، ثبت، نگهداری، DNA و... در اسفندماه ۱۳۸۶ توسط جهاد دانشگاهی تأسیس شده است.

حقوق کیفری نوین و شیوه‌های جدید

یک حقوقدان معتقد است: در حقوق کیفری نوین همواره تلاش بر این است که از ابزارهای جدید در مبارزه با جرائم و کنترل مجرمان و متهمان استفاده شود.

حسین احمدی‌نیاز در گفت‌وگو با «آرمان» با اشاره به اینکه یکی از شیوه‌های اصلی جایگزینی حبس و کنترل محبوسان، مجرمان و متهمان در بیرون از زندان پابندها و دست‌بندهای الکترونیکی است، می‌گوید: همانطور که گسترش شبکه‌های اینترنتی و نوآوری‌ها نوین در جامعه موثر بوده استفاده ازاین فناوری جدید می‌تواند در کاهش جمعیت زندان‌ها موثر باشد از مفسده زندانیان نیز بکاهد.

او تاکید می‌کند: ما همیشه فریاد زده‌ایم که افراد را به‌دلیل جرمی کوچک یا اتهامی واهی به حبس نبرید چرا که هم به او و هم به جامعه ضربه وارد می‌شود و این فناوری می‌تواند مکانیسمی باشد که افراد را با جامعه آشتی دهد.

احمدی‌نیاز به بانک ژنتیک اشاره می‌کند و می‌گوید: بانک ژنتیک هم شکل جدیدی از فناوری است و می‌تواند در مسائل پزشکی وتشخیص و درمان و هویت شناسی موثر باشد و هم در بحث اصل و نسب و آزمایش‌هایی مانند DNA کاربری داشته باشد مانند بانک خون بند ناف که می‌تواند پشتوانه درمانی برای بیماری خود فرد و اعضای خانواده باشد و برای همین امر دولت مکلف است برای بهینه‌سازی جامعه و شناخت مفیدتر از افراد جامعه این امکان را فراهم کند کما اینکه در انگلستان این امکان را دارند و درجرم‌شناسی همه این ابزارها خیلی کمک‌کننده هستند.

او تاکید می‌کند: همانطورکه یک تارمو یا عرق بدن فرد می‌تواند به جرم‌شناسی کمک زیادی کند تکنولوژی‌های جدید هم می‌تواند راه جدید و خوبی برای کشف جرم باشد و همین ابزار کمک می‌کند تا جامعه تحت کنترل و نظارت باشد.

باید سنجیده و دقیق عمل کرد

در همین راستا بهروز بیرشک، روانشناس از مجرمان و زندانیان باسابقه به عنوان افرادی که دچار اختلال شخصیت هستند و یا افرادی که شخصیت اجتماعی محکمی ندارند یاد می‌کند و می‌گوید: معمولا برای کسانی که سابقه زندانی شدن دارند قبح کار خلاف از بین می‌رود و جنبه‌های اخلاقی جامعه را کمتررعایت می‌کنند.

بهروز بیرشک با اشاره به اینکه با این حال باید حریم افراد را محترم بشماریم و برای شخصیت افراد احترام قائل شویم به «آرمان» می‌گوید: باید مسئولان باعث ریخته شدن آبروی این افراد نشوند و به شیوه‌های مناسب شرایط افراد را در نظر گرفته و در زندان‌ها نگهداری شوند و درصورتی که تصمیم بر استفاده از پابند‌های الکترونیک و آزادی زندانیان گرفته شد باید خیلی مراقب باشیم و سنجیده عمل کنیم و درمورد همه زندانیان استفاده نشود.

او به اجرای این طرح انتقاد دارد و می‌گوید: به نظر من اشکال این سیستم این است که نباید همه زندانیان را با استفاده از این روش از زندان آزاد کنیم چراکه ممکن است تعدادی از آنها بیرون بیایند و کار و اعمال مجرمانه خود را تکرار کنند از این گذشته افراد در زندان از یکدیگر اعمال خلاف دیگر هم یاد می‌گیرند از طرفی در زمان آزادی فرصت انتقام هم فراهم است و ممکن است از کسی که باعث زندانی شدن او شده است بخواهند انتقام بگیرند پس روی آزادکردن تک‌تک زندانیان باید برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم و اشتباه نکنیم.

این روانشناس وجود بخشی از شخصیت افراد را ناشی از مسائل ژنتیکی می‌داند و می‌گوید: هر فرد با تولدش بخش از شخصیت و منش و رفتار پدر یا مادر و حتی نسل قبل را توسط ژن‌ها در یافت می‌کند و این ژن‌ها می‌تواند آنها را برای انجام خیلی از کارها (خوب و بد) مستعد کند و در جامعه کسانی که تحصیلات بالاتری دارند ترجیح می‌دهند برای ازدواج به مشاوران ژنتیک مراجعه کنند تا از اختلال‌هایی که ممکن است وجود داشته باشد جلوگیری کند اما داشتن اطلاعات در بانک ژنتیک می‌تواند در همه امور به جامعه کمک کند.