شیوه انتخاب رئیس بانک مرکزی و همچنین وظایف آن در کشورهای مختلف متفاوت است.
 
بانک های مرکزی در کشورهای مختلف جهان تاریخ و نحوه مدیریت و میزان استقلال متفاوتی دارند، اما آنچه در میان آن ها مشترک است وظایفی است که در مورد حفظ ثبات قیمت ها بر عهده آنان است. با نگاهی اجمالی به عملکرد و پیشینه بانک های مرکزی در نقاط مختلف جهان، بهتر می توان به تفاوت ها و شباهت های آنان پی برد.
 
آمریکا
فدرال رزرو ((Federal Reserve یا همان بانک مرکزی آمریکا بر اساس قانون کنگره این کشور در سال 1913 تاسیس شد. بعد از بحران بزرگ دهه 30 احساس شد که این نهاد کارایی لازم را ندارد و به همین دلیل ساختار فدرال رزرو، اصلاحات زیادی را به خود دید. سیاست های فدرال رزرو توسط یک کمیته 12 نفره تعیین می شود که 7 تن از آن ها برای مدت 14 سال توسط رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا و بعد از تایید مجلس سنا برگزیده می شوند. 5 عضو دیگر را رئیس فدرال رزرو نیویورک و روسای فدرال رزروهای چهار منطقه دیگر آمریکا تشکیل می دهند. رئیس جمهور از میان 7 نفری که انتخاب کرده، یک نفر را به عنوان رئیس فدرال رزو انتخاب می کند.
 
انگلستان
بانک مرکزی انگلستان که بانک انگلستان نامیده می شود در سال 1694 بنا نهاده شد و به دلیل همین قدمت طولانی است که آن را "بانوی پیر خیابان تردنیدل" خطاب می کنند. این بانک در سال 1946 ملی شد و در سال 1997 هم به نهادی مستقل از دولت تبدیل شد. نقش و عملکرد این نهاد طی سه قرن حیات آن تغییرات زیادی را به خود دیده است. اما اکنون بانک انگلستان با قرار داشتن در مرکز مالی بریتانیا دو هدف اصلی دارد. ثبات پولی و ثبات مالی بریتانیا، همچنین از اوایل قرن بیستم بانک انگلستان عهده دار تصمیم گیری در مورد نرخ بهره انگلستان و ولز شده است. رئیس بانک انگلستان با پیشنهاد نخست وزیر و توسط ملکه انگلستان انتخاب می شود.
 
بانک مرکزی اروپا
ایجاد یک بانک مرکزی در یک اتحادیه پولی کاری سخت اما مهم بود که اتحادیه اروپا انجام داد. هیات اجرایی این بانک شامل رئیس، نایب رئیس و چهار عضو دیگر است که با اعضای اتحادیه اروپا تعیین می شوندو همچنین روسای بانک های مرکزی کشورهای عضو اتحادیه هم از اعضای اصلی بانک مرکزی اروپا محسوب می شوند. از زمان تاسیس یعنی سال 1998 میلادی تاکنون تاکید زیادی بر استقلال این نهاد شده است.

به همین دلیل بانک مرکزی اروپا در تصمیم گیری جهت حفظ ثبات پولی این اتحادیه تحت تاثیر هیچکدام از دولت های عضو قرار ندارد و به طور مستقل عمل می کند. نشست اعضای بانک مرکزی اروپا دو بار در ماه در مقر این نهاد، یعنی شهر فرانکفورت آلمان برگزار می شود که در نشست نخست تصمیماتی برای توسعه اقتصادی و پولی اخذ می شود و در نشست دوم موضوعات مربوط به دیگر وظایف این نهاد تحت بررسی قرار می گیرد.
 
ژاپن
بانک مرکزی ژاپن هم مانند بسیاری از دیگر نهادهای مدرن این کشور، بعد از دورهMeiji Restoration   (سقوط فئودال ها و بازشدن درهای رابطه با غرب) و در سال 1882 میلادی بنا نهاده شد. قانون این بانک در سال های 1942 و 1997 مورد بازنگری قرار گرفت که در آخرین اصلاحات  تاکید زیادی بر استقلال و شفافیت این نهاد شده است. اهداف اصلی بانک مرکزی ژاپن هم مانند دیگر بانک های مرکزی دنیا، ثبات قیمت ها و توسعه اقتصاد ملی است. رئیس بانک مرکزی ژاپن بعد از پیشنهاد رئیس جمهور و با تصویب مجلس انتخاب می شود.
 
چین
بانک مردمی چین که در دسامبر 1948 تاسیس شده است، نقش یک بانک مرکزی در کشور چین را ایفا می کند. مقر اصلی این بانک ابتدا در شهر شیجیاژونگ قرار داشت که یک سال بعد از تاسیس یعنی در سال 1949 مقر آن به پکن منتقل شد. بانک مردمی جمهوری چین قدرت کنترل سیاست های پولی و قانونگذاری برای نهادهای مالی را بر عهده دارد.

شایان ذکر است که دارایی های مالی این نهاد بیشتر از هر نهاد مالی عمومی در تاریخ جهان است. تا سال 1978 این بانک همه عملیات مربوط به بانک های تجاری را بر عهده داشت تا اینکه در دهه 1980 در اثر اصلاحاتی که در نظام مالی چین صورت پذیرفت، وظایف تجاری این بانک بر عهده چهار بانک دولتی دیگر قرار گرفت. بعد از آن در سال های 1995 و سال 2003 هم ساختار این بانک با اصلاحاتی مواجه شد که در آخرین آن ها در کنگره حزب کمونیست مقرر شد تا نقش و قدرت بیشتری به بانک مردمی چین جهت ایجاد ثبات مالی در این کشور بخشیده شود. نصب و عزل رئیس بانک مرکزی چین بر عهده رئیس جمهور چین است.
 
ترکیه
ایجاد یک بانک مرکزی در ترکیه به زمان امپراطوری عثمانی برمی گردد. در سال 1856 بانک عثمانی با سرمایه مشترک بریتانیا و فرانسه بنیان نهاده شد اما از سال 1863 بود که نام این بانک به "بانک امپراطوری عثمانی" تغییر یافت و از این زمان به بعد وظایفی شبیه به بانک های مرکزی را بر عهده گرفت. در زمان جمهوری ترکیه قانون بانک مرکزی در سال 1930 به تصویب رسید و این نهاد از سال 1932 کار خود را آغاز کرد. طبق قانون وظایفی مانند تعیین نرخ بهره، قانونمند کردن بازار پول و انجام اقداماتی به همراه دولت برای حفظ ارزش پول بر عهده بانک مرکزی ترکیه است.
 
هند
بانک مرکزی هند در سال 1935 و طبق قانونی که یک سال قبل از آن به تصویب شده بود، تاسیس شد. دفتر مرکزی این بانک که رئیس کل آن در آنجا حضور دارد و سیاست های بانک هم در آنجا تعیین می شود، ابتدا در کلکته قرار داشت که از سال 1937 به بمبئی منتقل شد. امور بانک مرکزی هند توسط یک هیات مرکزی اداره می شود که اعضای آن توسط دولت این کشور و برای یک دوره چهارساله انتخاب می شوند. این نهاد 26 شعبه در شهرهای دیگر هند از جمله کلکته و دهلی نو دارد. یکی از مهمترین تصمیمات بانک مرکزی هند، سپردن تعیین ارزش ارز این کشور در مکانیزم بازار بوده است، تصمیمی که در سال 1993 اخذ شد.
 
افغانستان
تاسیس بانک مرکزی افغانستان به سال 1939 میلادی باز می گردد. البته "دا افغانستان بانک" طی این سال ها تغییرات زیادی را به خود دیده است. دفتر مرکزی این بانک در حال حاضر در شهر کابل قرار دارد و طبق اساسنامه این بانک، وظیفه اصلی آن حفظ ثبات قیمت ها در افغانستان است. از دیگر وظایف این بانک می توان به تعیین سیاست های پولی کشور، حفظ ارزش پول ملی و چاپ پول و اسکناس اشاره کرد.

رئیس کل بانک مرکزی افغانستان توسط رئیس جمهور به مجلس نمایندگان پیشنهاد می شود و در صورت موافقت نمایندگان به ریاست دا افغانستان بانک منصوب می شود. اعضای هیات اجرایی بانک مرکزی افغانستان از هرگونه فعالیت سیاسی منع شده اند و همچنین طبق قانون کشور افغانستان، این نهاد در اتخاذ سیاست های پولی از استقلال کامل برخوردار است.

البته در صورتی که رئیس بانک مرکزی و یا هر کدام از اعضای اصلی هیات اجرایی از پس اجرای وظایف خود برنیایند، رئیس جمهور توانایی عزل آن ها را خواهد داشت. البته بر نیامدن از پس وظایف طبق قانون تعریف مشخصی دارد، از جمله اینکه دادگاه تشخیص دهد که این نهاد توانایی پرداخت بدهی هایش را ندارد.

منبع : خبرآنلاین