زمان كوتاه و مسير طولاني!

دور ديگري از مذاكره ايران و آمريكا و ديگر اعضاء گروه موسوم به 1+5 در ژنو انجام گرفت. دو وزير خارجه ايران و آمريكا در پايان همگوني گفتار از نتيجه آن داشتند و گفتند، اين دور از مذاكره خوب و داراي پيشرفت بود اما همچنان مشكلات و اختلاف‌هايي باقي مانده است كه نيازمند ادامه گفتگوها است. قرار شد هفته آينده گفتگوها در سطح كارشناسي و معاونين در ژنو ادامه پيدا كند و برخي از خبرگزاري‌ها اطلاع داده‌اند كه آقايان ظريف و لاوروف وزراء خارجه ايران و روسيه در كنار شركت در كنفرانس حقوق بشر در ژنو در هفته آينده با يكديگر ملاقات خواهند داشت و درباره ادامه مذاكره براي پرسش‌هاي باقي مانده در پرونده هسته‌اي ايران گفتگو خواهند كرد.

وزير خارجه آمريكا گفت تا تاريخ 10 فروردين بايد به توافق كلي دست پيدا كنيم، اگر نمي‌خواهيم مذاكرات به بن‌بست بخورد هم آمريكا و هم ايران به طور رسمي تمديد تاريخ مذاكرات را كه پايان آن تا تيرماه آينده ديده شده است رد كرده‌اند و گفته‌اند به تمديد مجدد مذاكرات فكر نمي‌‌كنند و با آن موافق نيستند.

بسياري از تحليلگران سياسي اين دور از گفتگوها در ژنو را به اعتبار پيوستن اعضاي جديد از مديران ارشد ايراني و آمريكايي با اهميت و كم سابقه خوانده‌اند. حضور وزير خارجه و وزير انرژي از دولت اوباما و وزير خارجه ايران و رئيس سازمان انرژي اتمي (معاون رئيس جمهور) در اين دور از مذاكرات در ژنو خبرساز شد، بسياري از آن به نمايش اراده دو طرف در سطوح بالاي مسئوليت‌ها براي رسيدن به توافق ياد كرده‌اند. ژنو مركز گفتگوها است در حالي كه در گروه 1+5 روسيه، چين، آلمان، فرانسه و انگليس بسيار اميدوارند در نهايت اين مسير طولاني توافق جامع دست يافتني است. رفتار دولت‌ها در اروپا و از سوي روسيه و چين در تنظيم روابط گسترده‌تر با تهران، گوياي نگاه مثبت آنها به پايان موفق مذاكرات است. آمريكا اما تا اينجاي كار موفقيت را به طور رسمي 50 درصد مي‌داند كه در زماني كوتاه بايد مسير طولاني براي حل تمامي اختلاف نظرها طي گردد.

مخالف سرسخت ادامه گفتگوهاي ايران و گروه 1+5 «نتانياهو» است كه هفته آينده در كنگره آمريكا دعوت به سخنراني درباره پرونده هسته‌اي ايران شده است. نتانياهو در انتخابات اواخر اسفند ماه جاري در اسرائيل براي انتخاب نخست‌وزير جديد از سوي حزب ليكود نامزد شده است و مي‌خواهد تا طيف راست‌گرايان افراطي را در اسرائيل با شعار قطع هرگونه مذاكره ايران و آمريكا متحد سازد. شعار او «ايران خطر بزرگ براي اسرائيل، خاورميانه و جهان است.» همين شعار را محور سخنراني خود در كنگره آمريكا قرار داده است. در آمريكا بسياري از نمايندگان و سناتورها در كنگره دعوت از نتانياهو از سوي رئيس كنگره را نامناسب مي‌دانند و در يك نظرسنجي در آمريكا بيش از 65 درصد از مردم مخالفت خود را با آن اظهار كرده و دعوت از نخست‌وزير اسرائيل را به بهانه نقد دولت و رئيس جمهور (اوباما) خلاف مصالح ملي دانسته‌اند. اختلاف‌هاي اوباما و دولت او با سياست‌هاي افراط‌گرايي نتانياهو چنان آشكار شده است كه موضوع روز در رسانه‌ها و محافل سياسي در اسرائيل، اروپا و آمريكا شده است. به نظر نمي‌رسد كه نتانياهو،‌ عليرغم تمامي تلاش‌هاي خود، بتواند موج گسترده منفي با سخنراني در كنگره آمريكا ايجاد كند و مانع از ادامه مذاكره ايران و غرب گردد. از سوي ديگر دولت اوباما و دولت روحاني مي‌خواهند تا با ادامه فشرده گفتگوها زمان را براي حصول توافق كوتاه سازند، اگرچه مي‌دانند هنوز مسير طولاني را در پيش رو دارند. همه گزارش‌هاي رسانه‌ها نشان مي‌دهد تا دهم فروردين ماه آينده، نتيجه‌اي هرچند هم كلي اما موفق اعلام خواهد شد.

اوباما در مصاحبه خبري ـ تلويزيوني خود گفت: اختلاف‌هاي فني حل شده است و در مذاكرات دوطرف چندان مشكل فني و حقوقي باقي نمانده است. از اين اعلام نظر رئيس جمهور آمريكا بسياري از محافل سياسي نتيجه گرفته‌اند كه فشردگي گفتگوها به‌طور عمده بخش‌هاي سياسي و چگونگي نگارش متن نهايي مورد توافق دو طرف را دربر دارد.

بر اين اساس در پايان اين دوره از گفتگوها و تلاش براي اعلام نتيجه تا 10 فروردين ماه آينده،‌ زمان كوتاه و مسير طولاني، نشان از پيچيدگي و حساسيت مرحله نهايي در مذاكرات را دارد. اگر تمامي گزارش‌هاي خبري و سياسي را در پايان و اعلام ادامه گفتگوها در هفته‌هاي آينده رصد كنيد، دور نماي اميد به حصول توافق بسيار بيشتر از شكست مذاكرات است. همه محافل سياسي در غرب گفته‌اند، اراده سياسي براي دستيابي به نتيجه از سوي هر دو طرف، آن هم در سطح مسئولين ارشد دولت‌ها ديده مي‌شود و گام‌ به گام مذاكرات ايران با گروه 1+5 كه امروز محور و مركزيت اصلي آن گفتگوهاي ايران و آمريكا شده است، به پايان نزديك مي‌گردد و هيچكدام از دو طرف به بازگشت به نقطه صفر نمي‌انديشند.