پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
ابتکار نوشت: این باور که پرستاران در صف مقدم پاسخگویی به همراهان بیماران بستری در بیمارستان‌ها قرار دارند ما را برد سراغ خانه پرستار و با محمد شریفی مقدم، دبیر کل خانه پرستار و عضو شورای عالی نظام پرستاری در مورد مشکلات نظام بهداشت و درمان کشور به گفتگو نشستیم.
مدتی است که وضعیت شغلی و معیشتی پرستاران کشور سوژه بسیاری از گزارش‌های خبری است. می‌خواهیم گفت و گو را با تکیه بر همین موضوع آغاز کنیم و در ابتدا توضیحات شما در رابطه با وضعیت کاری پرستاران را شنوا باشیم.
در مجموع باید به این واقعیت باور قلبی پیدا کنیم که پرستاری از مشاغل پرزحمت است که توان زیادی را از انسان می‌گیرد؛ البته این باور باید در نزد سیاست‌گذاران حوزه سلامت ایجاد شود. پرستار در فضایی کار می‌کند که پر از تنش، استرس و همراه با شیون، ناله و درد و دغدغه است که همه این‌ها بر روح آدمی تاثیر می‌گذارد. روزانه چند مرتبه به دلایل مختلف باید مواجهه مستقیم و مستمر با عوامل بیماری‌زا و خطرناک نظیر ایدز و هپاتیت داشته باشد که ازلحاظ کیفی و کمی منطقاً این مواجهه با احتمال خطر همراه است. نیدل استیک شدن پرستاران یکی از دغدغه‌های جدی است. بیمار تصادفی در بخش اورژانس مشخص نیست که حامل یا ناقل ویروس ایدز و هپاتیت هست یا نه و پرستار به جهت تسریع در ارائه مراقبت درمانی، فرصت چک کردن این مسئله را ندارد. از طرف دیگر بی‌برنامگی در موقعیت‌های پیش‌بینی‌نشده یا تعامل با بیمار، محیط پرفشار، کمبود کنترل روی تعـداد مراقبـت پرستاران و چهارچوب زمانی محدود برای ارزیابی تاثیر مداخلات درمانی، از مسائل تنش‌زا برای پرستاران اورژانس بیمارستانی است. ممکن است با توجه به کمبود نیروی پرستار در بیمارستان‌های کشور فشار کاری چند برابری بر پرستاران وارد شود، چون هر پرستار می‌بایست از تعداد بیمار بیشتری مراقبت نماید و وقتی نوبت‌کاری‌اش تمام می‌شود دیگر رمق و نایی برایش باقی نمی‌ماند. پرستاری مثل بقیه مشاغل نیست، چراکه در نوبت شب و روزهای تعطیل نیز باید از بیماران مراقبت کند که همین کار کردن در ساعات نامناسب عوارض و صدماتی را در سلامت پرستار به وجود می‌آورد. پرستار در صف اول پاسخگویی به مریض و همراهان وی قرار دارد. برای دریافت پاسخ به هر کمبودی بیمار و همراهان بیمار سراغ اولین شخصی که می‌روند، پرستار است. درزمانی که بیمارستان‌ها با کمبود دارو و تجهیزات مواجه بودند، این پرستاران بودند که زیر بار فشار روحی روانی خانواده بیماران قرار داشتند. بااینکه در این خصوص تقصیری متوجه ایشان نیست، ولی توهین‌های کلامی و تعرض‌های فیزیکی گاهی محیط کاری آن‌ها را پرتنش‌تر می‌کند.
مدت‌هاست راجع به مهاجرت پرستارها هشدار داده می‌شود و امروز خبرها از کمبود پرستار حکایت دارند. چرا با همه هشدارهایی که چند سال است داده می‌شود، این مشکل نه‌تنها حل‌نشده بلکه شدیدتر هم شده است؟
متاسفانه در مدیریت‌های مختلف، نسبت به مقوله پرستاری غفلت شده و کم‌توجهی به نیروی انسانی باعث به وجود آمدن این شرایط بحرانی شده است. کمبود نیروی انسانی در حوزه پرستاری سال‌هاست احساس می‌شود اما توجه نکردن به این موضوع موجب کاهش انگیزه پرستاران به ادامه فعالیت شده است. این اولین بار نیست که خطر مهاجرت پرستاران هشدار داده می‌شود. متاسفانه این افراد برای بهبود وضعیت اقتصادی و پیدا کردن موقعیت اجتماعی مناسب، به کشورهای اروپایی، آمریکایی و حتی کشورهای آسیایی و منطقه‌ای مهاجرت می‌کنند که این موضوع باعث تاسف است. مجدداً تاکید می‌کنم جدا از مشکلات مالی پرستاران و سختی‌های این حرفه که می‌توان گفت در مورد آن اتفاق‌نظر وجود دارد، یکی دیگر از عوامل مهم در مهاجرت پرستاران را می‌توان منزلت و شان اجتماعی این حرفه در کشورهای مقصد دانست.
این کمبود نیرو چه عواقبی دارد؟
از مهم‌ترین تبعات این بی‌توجهی‌ها به خطر افتادن جان مردم و خود پرستاران است. از کنار مرگ‌های پنهان که به دلیل کمبود پرستار در مراکز درمانی رخ می‌دهد، نمی‌توان بی‌اعتنا گذشت؛ موضوع نیدل استیک شدن پرستاران موضوع کوچکی نیست. به‌عنوان‌مثال شستن دست ساده‌ترین راه جلوگیری از عفونت بیمارستانی است، اما گاهی این کار به دلیل ارائه خدمات همزمان به چند بیمار و کبود وقت پرستاران، ممکن نیست و از این طریق خطراتی متوجه کارکنان پزشکی و بیماران می‌شود. کار زیاد، خستگی مفرط، اضافه‌کاری اجباری و... از عوامل بالا رفتن خطای پرستاران است که به دلیل کمبود نیروی انسانی در مراکز درمانی اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات یک پرستار 48 ساعت در محل کار حضور دارد و همین خستگی و تحلیل قوا باعث می‌شود دچار خطا شود و درنتیجه بیمار خسارت ببیند. طبیعی است پرستاری که حتی فرصت غذا خوردن نداشته باشد، نمی‌تواند برای بیمار و همراهش وقت کافی بگذارد. گاهی دیده می‌شود پرستاران مجبورند اضافه‌کار اجباری داشته باشند درحالی‌که شرایط جسمانی آن‌ها توان حضور در سه نوبت متوالی را نمی‌دهد اما آن‌ها به‌ناچار در محل کار حاضر می‌شوند. واقعیت رنج‌آور این است که پرستاران با حداکثر تلاش خود، می‌توانند حداقل خدمات پرستاری را برای مردم ارائه کنند. این موضوع نیاز به ریشه‌یابی دقیق دارد.
برای حل مشکل کمبود پرستار چه باید کرد؟
برای اینکه به‌اندازه کافی پرستار داشته باشیم، لازم است شرایط کاری آن‌ها را بهبود بدهیم و این به بودجه و برنامه‌ریزی در این زمینه بستگی دارد. در نظام بودجه کشور، بهداشت و درمان به اولویت‌های بالاتری ارتقا پیداکرده است. این تصمیم بسیار خوبی بوده و باعث شده بودجه بیشتری به این امر اختصاص پیدا کند اما نظام بهداشت و درمان نباید پرستاران را فراموش کند.
در رابطه با موضوع نیدل استیک شدن پرستاران، به‌عنوان یک آسیب شغلی جدی که متوجه پرستاران است توضیح دیگری وجود دارد؟
ببینید یک محاسبه منطقی و مروری بر علت و معلول‌های آسیب‌های شغلی نشان می‌دهد که پرستاران ما بیش از آنچه استانداردهای جهانی پیش‌بینی کرده است در معرض نیدل استیک شدن هستند. بیمارستان‌های ما با کمبود نیروی پرستاری مواجه است، پس فشار کاری روی پرستاران فعال در بیمارستان‌ها بیش از آن چیزی است که استاندارد باشد. خستگی و کاهش تمرکز به دنبال فشار کاری و خستگی موضوع اجتناب ناپذیری نیست. دقت و تمرکز که کم شود نتیجه‌ای جز افزایش خطاهای شغلی نخواهد شد.
آینده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در مجموع مشکلات مطرح‌شده مربوط به دولت خاصی نبوده و در تمام دوره‌ها بی‌توجهی به مشکلات پرستاران وجود داشته است. امیدواریم نگاه مسئولان به حوزه پرستاری هم طوری باشد که بتواند گره‌هایی را از مشکلات جامعه پرستاری و درنهایت نظام سلامت باز کند. اگر سلامت مردم در اولویت است، پس یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه شود وضعیت پرستارها است چون به‌طور مستقیم با بیماران در ارتباط‌اند و بهبود وضعیت آن‌ها می‌تواند وضعیت رسیدگی به بیماران را هم بهتر کند. جامعه پرستاری کشور از رئیس‌جمهور دولت تدبیر و امید، انتظار دارد در هفتمین سالگرد قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری، اجرای این قانون را به پرستاران هدیه دهد.
