تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای این روزها از حال و هوای خاصی برخوردار است، حال و هوایی که تفاوت زیادی با اسفندماه سال گذشته دارد. بوی بهار و قشنگی بهار هم در این مذاکره رخنه کرده است. هر چه به پایان سال نزدیک می‌شویم، خبرهای خوبی از تیم مذاکره‌کننده شنیده می‌شود؛ نه‌تنها تیم ایران بلکه 1+5 هم خبرهای خوبی را از این مذاکرات انعکاس می‌دهند. یکی از موارد اساسی در این مذاکرات به تحریم‌ها مربوط است و تیم مذاکره‌کننده سعی دارد با حفظ آرمان‌های انقلاب و به دور از هرگونه حاشیه‌ای در لغو این تحریم‌ها موثر باشد.
در این راستا«آرمان» با مجید تخت‌روانچی، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و معاون اروپا و آمریکای وزارت امورخارجه به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
ارزیابی شما از روند مذاكرات هسته‌ای ایران و گروه ١+5 چیست؟
درحال حاضر در موقعیت بسیار حساسی در مذاکرات هستیم. بعد از یک سال و نیم که از مذاکرات می‌گذرد به مرحله‌ای رسیده‌ایم که از دید ما طرف مقابل باید تصمیمات سختی را در این‌باره بگیرند و البته زمانی که تا 10 تیرماه سال آینده تعیین شده، برای آن بود که زمان کافی وجود داشته باشد. ولی تلاش ایران در این راستاست که در این مدت زمانی و در چارچوب مواضع خودمان و خطوطی که در مذاکرات داریم، بتوانیم مذاکرات را هر چه زودتر به نتیجه برسانیم. حالا اینکه کار زودتر انجام خواهد شد یا نه، بستگی به روند مذاکرات دارد که ببینیم چطور پیش خواهد رفت اما موضوعی که درحال حاضر روشن است، در این راستاست که به همه مسائل و جزئیات پرداخته‌ایم و درحال حاضر طرف مقابل ما باید تصمیمات نهایی را بگیرد که بتواند راهگشا باشد و مسیر را باز کند.
تا به امروز هم به توافقاتی رسیده‌اید؟
اقدامات و رویکردی که از طرف ما در مذاکرات دنبال شده، کار را پیش برده و به یک مرحله‌ای رسانده است که درحال حاضر پیشرفت‌های خوبی را مشاهده می‌کنیم. ولی نهایتا برای رسیدن به توافق از دید ما، طرف مقابل باید تصمیماتی بگیرد که امیدواریم هرچه زودتر این تصمیمات را اتخاذ کنند.
منظورتان از طرف مقابل آمریکاست؟
ما با شش کشور مذاکره می‌کنیم. آمریکا در موضوعات مختلف در این مذاکرات فعال است.
آمریکا بیشتر در کدام موضوع فعال است؟
در بحث تحریم‌ها بیشتر فعال هستند. به‌دلیل اینکه علاوه بر تحریم‌های ملی آمریکا، تحریم‌های فرامرزی را هم داریم که این تحریم‌ها بر سایر کشورها هم تاثیر می‌گذارد. درباره این موضوع در مذاکرات تاکید کردیم که اگر ما بخواهیم به توافقی برسیم حتما باید این تحریم‌ها که از منظر ایران، تحریم‌های ظالمانه و تحریم‌های غیرقانونی هستند، لغو شود؛ ازجمله تحریم‌های ملی آمریکا که در موضوع هسته‌ای به‌شمار می‌‌آیند و همچنین تحریم‌های فرامرزی.
ولی نقش آمریکا در مذاکرات نسبت به سایر کشورها پررنگ تر دیده می‌شود.
با توجه به تحریم‌های ملی و فرامرزی که علیه ایران وضع کرده‌اند، همین ماجرا باعث می‌شود نقش آنها مهم‌تر شود. دلیل دیگری که ما بیشتر با کشور آمریکا مذاکره داریم، این است که بین دو دوره مذاکرات با بقیه کشورها می‌توانیم از طریق سفرایشان در تهران یا بقیه سفرا در بقیه کشورها ارتباط و تماس داشته باشیم و مسائلمان را مطرح کنیم. ولی درباره کشور آمریکا فقط از این مذاکره تا آن مذاکره در تماس هستیم یعنی در فاصله این مذاکرات ما هیچ تماسی نداریم که همین جلساتی که پیش می‌آید خودبه‌خود یک فرصت است که مطالبمان را با آنها مطرح کنیم..
فکر می‌کنید تحریم‌ها را یکجا برخواهند داشت یا به صورت پلکانی است؟
موضوعی که ایران در بحث تحریم‌ها در مذاکرات همیشه تاکید می‌کند این است که تحریم‌ها باید یکجا برداشته شود. این بر اساس متن توافقنامه موقت ژنو هم است که باید همه تحریم‌ها یکجا برداشته شود. نمی‌توانیم قبول کنیم که بخشی از این تحریم‌ها الان برداشته شود و بخش دیگر هم بعدا و حتما این موضوع را رد خواهیم کرد. خیلی صریح هم به طرف مقابلمان گفته‌ایم که ما قبول نداریم تحریم‌ها طبقه‌بندی بشود. تحریم‌ها قابل طبقه‌بندی نیستند که یک طبقه را شما بردارید یک طبقه را نگه دارید و بعدها بردارید .چیزی که در توافق ژنو آمده و خیلی روشن هم است؛ می‌گوید تحریم‌های آمریکا، تحریم‌های کنگره، تحریم‌هایی که در دستورات اجرایی رئیس‌جمهور است، تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌های شورای امنیت یعنی آنچه که در متن تحریم‌های ژنو است، باید همگی لغو شوند. ما لغو تحریم با فاصله و لغو تحریم بر اساس طبقه‌بندی را به هیچ عنوان نمی‌پذیریم.
اگر طرف مقابل درباره برداشتن تحریم‌ها خارج از توافقنامه عمل کند، ایران به میز مذاکره برمی‌گردد؟
اصلا؛ اگر اینگونه باشد به توافق نمی‌رسیم.
پس مبنای اصلی توافق بر روی تحریم‌هاست؟
یکی از مباحثی که در مذاکرات مطرح می‌کنیم بحث تحریم‌هاست. قطعا اینطور نیست که تنها موضوع تحریم‌ها باشد چون هفت یا هشت موضوع وجود دارد که همه این موضوعات هم از اهمیت خاصی برخوردار هستند. اینطور نیست که بگوییم یک موضوع مهم است و بقیه موضوعات اهمیت ندارد. همه موضوعات برای ایران مهم است و از این موضوعات هم تعریف‌های خودمان را داریم که چه نوع باید با این موضوع برخورد شود. در موضوع تحریم، ما تحریم‌ها را یکجا می‌بینیم و تحریم‌ها همگی باید لغو شوند. اینگونه نیست که بخواهیم یک‌سری از تحریم‌ها را نگه داریم و یک‌سری را لغو کنیم. درعین حال این به این معنا نیست که تنها موضوع مهم تحریم‌ها باشد.
در صورت عدم لغو تحریم‌ها، باز تمایل پیدا می‌کنید که مذاکرات را ادامه دهید؟
با حسن‌نیت وارد این مذاکرات شدیم و این مذاکرات را ادامه خواهیم داد و تسلیم زورگویی و زیاده‌خواهی هم نخواهیم شد.
چارچوب ترسیم شده برای تیم مذاکره کننده ایران چگونه است؟
چارچوب‌ها بسیار روشن است. با منطق مذاکره می‌کنیم و آن، طرف مقابل است که اگر می‌خواهد به تفاهم برسیم، باید در چارچوب مذاکره وارد شود، زیاده‌خواهی نکند و به نحوی عمل کند که وقتی لازم می‌شود، تصمیمات سخت بگیرد. یعنی نمی‌شود که این کشورها بخواهند توافق را داشته باشند و علاوه بر آن، هم تحریم‌ها بر سر جای خودش بماند چون این دو موضوع با یکدیگر تطبیق ندارد. نمی‌توانیم توافق داشته باشیم، درعین اینکه تحریم‌ها هنوز پابرجا باشد. این از دید ما مردود است.
درحال حاضر با کشورهای 1+5 در چه مواردی به توافق رسیده‌اید؟
به‌طور کلی می‌توان گفت که پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم و در همه مباحث نیز جلو رفته‌ایم. در بعضی از مباحث کارهایمان جلوتر رفته و مباحثمان خیلی روشن‌تر است. در بعضی از مباحث هنوز فاصله داریم.
این فاصله که اشاره کردید، بیشتر در کدام مباحث است؟
در بحث تحریم‌ها. من نمی‌خواهم بگویم این به‌عنوان تنها موضوع مورد اختلاف ماست یا نمی‌خواهم به این صورت به این موضوع نگاه کنم که بعضی از موضوعات که در مذاکره عنوان می‌شود، حل و تمام شده است ولی بعضی از موضوعات همچنان باقی مانده است. صحبتی که اکنون می‌توانم داشته باشم این است که در بعضی موضوعات جلو رفتیم و در بعضی از موضوعات همچنان فاصله داریم ولی درمجموع مسیرمان، مسیر درستی است. فکر می‌کنیم که اگر طرف مقابل بتواند تصمیماتی که لازم است را اخذ کند، می‌توانیم به تفاهم برسیم ولی اینکه به شما بخواهم زمان بدهم و بخواهم بگویم که چه زمانی این کار صورت می‌گیرد، سخت است. برای رسیدن به تفاهم نهایی هنوز راه پیش روی ما وجود دارد.
دلیل اصلی این فاصله که از آن یاد کردید را چه می‌دانید؟
قبل از پاسخ به این سوال لازم است تاکید کنم که ایران مشغول مذاکره با دولت‌هاست. ما کاری به این نداریم که در داخل کشورها چه می‌گذرد و آن، مشکل خودشان است یعنی اینکه هر کشوری داخلش چه می‌گذرد به ما ربطی پیدا نمی‌کند چون ما داریم با شش کشور و شش دولت مذاکره می‌کنیم حالا در داخل این کشورها چه می‌گذرد، تندرو هستند ،کندرو هستند و غیره ، به ما ارتباط ندارد. اگر کشوری تعهدی بدهد باید به تعهدش پایبند باشد و به آن تعهد عمل کند. بر این اساس از دید ما قابل قبول نیست که بگویند بیرون از مذاکرات یک سری اتفاقاتی می‌افتد که روی روند مذاکرات تاثیر بگذارد و این موضوع را نمی‌پذیریم. اگرچه می‌بینیم رژیم صهیونیستی تلاش‌هایی برای تخریب این کار انجام می‌دهد. همچنین توسط نومحافظه‌کاران در آمریکا و برخی از کشورهای دیگر، کارهایی در این زمینه انجام می‌شود ولی این برای ما ملاک نیست. نهایتا ما از طرف مقابلمان انتظار داریم وقتی امضایش را پای سندی انداخت مسئول اجرایش باشد و اینکه چه داخل خودشان خواهد گذشت، به ما ارتباطی ندارد.
دلیل اصلی سنگ‌اندازی فرانسه در دور قبل مذاکرات چه بود؟
بالاخره مباحث مختلفی مطرح می‌شود. بعضی‌ها احساس می‌کنند در بعضی از موضوعات در آن مقطع مورد مشورت قرار نگرفته‌اند یا کم مورد مشورت قرار گرفتند ولی بالاخره نظراتشان را ابراز کردند. ولی چیزی که مهم است اینکه بالاخره این پروژه باید از طریق یک کار مشترک و تصمیم جمعی به نتیجه برسد. اگر یک کشور یا دو کشور حس می‌کنند که از این طریق می‌توانند امتیازی بگیرند، اشتباه می‌کنند.
منظورتان کشورهای خاصی است؟
نه؛ صورت کلی می‌گویم و اسم کشور خاصی را نمی‌خواهم مطرح کنم یعنی اگر کشوری احساس کند که از طریق اتخاذ موضعی میتواند بهره‌برداری کند درحال حاضر و حتی در آینده اشتباه می‌کند. ما یک چارچوبی برای خودمان داریم و در راستای همین چارچوب عمل می‌کنیم. فکر هم می‌کنیم در این چارچوبی که داریم، می‌توانیم به نتیجه برسیم و واقعا هم فکر می‌کنیم این کار عملی و شدنی است. ایران تسلیم باج‌خواهی و زیاده‌خواهی‌ها نمی‌شود. باید برای طرف‌های مقابل ما کاملا روشن باشد که ما در این چارچوبی که داریم، عمل می‌کنیم. چارچوبمان منطق دارد و اینکه کسی بخواهد در این مقطع یا در آینده، خارج از قواعد بازی کند یا بخواهد حرف‌هایش را طوری مطرح کند که امتیازی بگیرد باید تا به حال برایش ثابت شده باشد که ایران این اقدامات را قبول نمی‌کند و از دید ما مردود است.
شواهد گویای آن است که عربستان تمایل به داشتن نقشی در این موضوع پرونده هسته‌ای ایران است. درست است؟
من درباره کشور خاصی نمی‌خواهم صحبت کنم ولی تلاش‌هایی در راستای به نتیجه نرسیدن مذاکرات در حال انجام است. اگر کشوری این کار را می‌کند در اشتباه است که فکر می‌کند اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، درجهت منافع آن کشور است. البته بحت رژیم‌صهیونیستی را کنار بگذاریم؛ من درباره این موضوع صحبت نمی‌کنم چون درباره این رژیم قبلا توضیحاتم را داده‌ام ولی درباره برخی کشورها اگر یک چنین تصوری باشد که حل این قضیه و حل موضوع هسته‌ای به ضرر آنها خواهد بود یا به هزینه آنها تمام می‌شود، این افراد و کشورها اشتباه می‌کنند. اگر ما این قضیه را حل کنیم طبیعتا همه منتفع می‌شوند از جمله کشورهای منطقه.
آمریکا تا چه اندازه تحت تاثیر این کشورها قرار دارد؟
به این سوال، باید مقامات آمریکایی پاسخ دهند که به چه میزان از آن کشورها تاثیرپذیر هستند ولی موضوعی که درمورد کشورهایی که توافق را امضا کنند، عرض کردم این است که باید خودشان مسئول کار و اوضاع داخلی کشورشان باشند. اینکه کشوری به آمریکا یا بعضی از اعضای دیگر فشار می‌آورد یا فشار نمی‌آورد، نه خیلی به آن اهمیت می‌دهیم و نه اجازه خواهیم داد تاثیری در مذاکرات داشته باشد و نه حتی زمانی که به تفاهم رسیدیم برایمان قابل قبول خواهد بود که بخواهد در آن زمان، تحت تاثیر قرار بگیرد. طرف مذاکراتمان کشورها هستند و آنها باید خودشان را متعهد به چیزی بدانند که امضا می‌کنند.
آیا به توافق می‌رسیم؟
ان‌شاءا... و امیدواریم. اینکه بخواهم پیش‌بینی کنم، سخت است ولی ما تلاشمان را می‌کنیم و توکلمان به خداوند متعال است، فکر می‌کنیم که این کار شدنی باشد به شرطی که طرف مقابل ما احساس نکند با گذر زمان آنها می‌توانند دست بالا را داشته باشند چون ما خیلی شفاف و روشن مذاکره می‌کنیم. مباحثمان خیلی روشن است و طرف مقابلمان در شک و تردید نیست که ما چه می‌گوییم. فکر می‌کنم اگر تصمیم سیاسی‌شان را بگیرند، این تصمیم را هم می‌توانند بگیرند و تفاهم خواهیم داشت. اگر نتوانند تصمیم سخت بگیرند ما زیر بار زور نمی‌رویم و اسیر شانتاژ نمی‌شویم که بخواهیم در اثر فشار امتیاز بدهیم. اینها را خودشان می‌دانند و فکر می‌کنند اگر بتوانند تصمیمی درجهت اینکه کار جلو برود، بگیرند این کار را می‌توانند انجام دهند؛ فکر می‌کنم این کار شدنی بشود.
فکر می‌کنید بعد از توافق رابطه با آمریکا چگونه خواهد شد؟
ما در حال حاضر درباره بحث هسته‌ای با آمریکا مذاکره می‌کنیم و بحث دیگری در مذاکرات دخالت ندارد. بارها هم اعلام کردیم که مذاکرات ما مختص بحث هسته‌ای است و اگر بحث هسته‌ای به نتیجه برسد و آمریکایی‌ها ثابت کنند که در این کار حسن‌نیت دارند و در عمل خود نیز نشان بدهند، فضا تغییر خواهد کرد. به هر حال در آن زمان، افراد می‌توانند صحبت کنند ولی فعلا پروژه در دستمان، بحث هسته‌ای است و این یک نوع تست و امتحان است برای آمریکایی‌ها که حسن‌نیت خودشان را نشان بدهند.
