روزشمار مذاکرات هسته‌ای در سال ۹۳

سال ۱۳۹۳ را می توان سال پرکاری تیم دیپلماتیک ایران دانست. سالی که بعد از توافق ابتدایی در دو دور مذاکرات برای رسیدن به توافق جامع در بهمن و اسفند ۱۳۹۲ در وین آغاز شده بود.

این مذاکرات با اختلاف‌های فنی، سیاسی و حقوقی و  اما و اگرهای فراوانی که طرف های مذاکره کننده آن ها را روی کاغذ با عنوان «پرانتزها» بیان می‌کردند همراه بود.

به برخی از رویدادهای مذاکرات در سال 1393 اشاره می کنیم.

فروردین 1393:

اولین دور مذاکرات، «وین 3»، 18 فروردین در اتریش برگزار شد. این دور از مذاکرات در حالی برگزار شد که بعد از وین 2 ،گمانه‌زنی‌ها برای شروع نگارش پیش‌نویس توافق جامع مطرح شده بود. مذاکرات به سرپرستی وزیر امورخارجه ایران، محمدجواد ظریف و کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجه اتحادیه اروپا و با حضور معاونان وزیران خارجه ایران و 1+5 برگزار شد و سه روز  طول کشید. پس از پایان این دور از مذاکرات، ظریف در جمع خبرنگاران ایرانی حاضر در وین، از رسیدن به تفاهم 50 تا 60 درصدی خبر داد، اما گمانه زنی رسانه ها هنوز از چشم اندازی روشن برای رسیدن به توافق خبر نمی داد.

اردیبهشت ماه 1393:

15 اردیبهشت ایران در رایزنی با رئیس بازرسان آژانس، پادمان راکتور اراک را بررسی کرد. در17 اردیبهشت ایران هفت گام همکاری با آژانس را اجرا کرد و بازرسان آژانس از معدن ساغند و کارخانه اردکان یزد بازدید کردند و در 22 اردیبهشت هم نشست ایران و آژانس برای ادامه گفت‌وگوها با عنوان«چارچوبی برای همکاری»برگزار شد.

برگزاری «وین 4» در 23 اردیبهشت مهم ترین رویداد این ماه بود. در این دور از مذاکرات انتظار می‌رفت که نگارش متن توافق آغاز شود، اما به علت اختلاف‌های زیاد این کار صورت نگرفت. طرف های مذاکره کننده با ایران، دوباره زیاده خواهی کردندو  طرح مسائل دیگر از جمله موضوع موشکی ایران از زبان مقامات اروپایی و آمریکایی، مذاکرات را از روال عادی دورکرد و حاصلش مذاکرات مستقیم در قالب گفت‌وگوهای دو و چند جانبه در سطوح بالا بود.

31 اردیبهشت، ایران و آژانس در نشستی در تهران در خصوص 5 اقدام عملی دیگر که باید تا 25 اوت،  سوم شهریور  به اجرا درمی‌آمد، توافق کردند.

خرداد  1393:

در اوایل این ماه، ظریف و اشتون در دیداری غیر رسمی در استانبول درباره گام نهایی توافقنامه ژنو با یکدیگر گفت‌وگو کردند.

در 19 خرداد، ژنو  اولین بار میزبان هیئت های مذاکره کننده ایران و آمریکا به سرپرستی معاونان وزیران خارجه دو کشور، بود.

در این مذاکرات که دو روز طول کشید، هلگا اشمید معاون رئیس سیاست خارجی وقت اتحادیه اروپا نیز حضور داشت و مقدمات  برای برگزاری «وین 5» آماده شد.

26 خرداد «وین 5» برگزار شد و ظریف در کنفرانس خبری پایانی این نشست از آغاز نگارش متن توافق با سرعت کم خبر داد.

در 30 خرداد، صالحی در گفت‌وگو با اینترفکس از پایان تحقیقات آژانس درباره یکی از مهم‌ترین سوالات این نهاد بین المللی،  یعنی چاشنی‌های انفجاری خبر داد. زمزمه‌های تمدید مذاکرات بعد از تیرماه، در این دور از مذاکرات بود که شنیده شد.

تیر 1393:

در تیر 93 روند مذاکرات دستخوش اتفاقات اساسی شد. 11 تیر دور ششم مذاکرات در وین آغاز شد و تا 28 تیر ادامه یافت.

این دور از مذاکرات نیز با دیدار دو جانبه اشتون و ظریف و سپس دیدار دو جانبه معاونان وزیران خارجه ایران و آمریکا مانند مذاکرات قبلی آغاز شد. در ششمین دور مذاکرات که مذاکرات پایانی و در چارچوب مهلت اولیه تعیین شده برای مذاکرات، یعنی شش ماه اولیه بود نگارش متن توافق ادامه یافت.

16 تیر درخلال مذاکرات، مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان نظام، نیاز قطعی کشور به غنی‌سازی را 190 هزار سو اعلام کردند.

در 26 تیر، همان‌طور که پیش بینی می شد، تمدید توافق ژنو و مذاکرات جامع هسته‌ای در دستور کار مذاکرات در وین قرار گرفت و این دور از مذاکرات پس از 18 روز به پایان رسید و مذاکرات هسته‌ای برای چهار ماه دیگر تا 3 آذر 93 تمدید شد.

سیدعباس عراقچی، عضو تیم مذاکره کننده هسته ای در پایان مذاکرات «وین 6» گفت: 2.8 میلیارد دلار دیگر از دارایی‌های ایران در مهلت تمدید آزاد می‌شود. همچنین قرار شد در مقابل ایران 25 کیلوگرم اکسید اورانیوم 20 درصدی را به سوخت و  سه تن اورانیوم غنی شده (دورریز) را به اورانیوم طبیعی تبدیل کندکه این میزان بعدا به 4100 کیلوگرم رسید.

29 تیرماه اعلام شد‌که کاترین اشتون در دوره چهارماهه تمدید مذاکرات، هم‌چنان سرپرست مذاکرات و هماهنگ‌کننده 1+5 است.

در آخرین روز اولین ماه تابستان نیز خبر تمدید کاهش تحریم‌های آمریکا و تعلیق تحریم‌های اروپا علیه ایران منتشر شد که در طی سال این تحریم ها با اما و اگرهایی روبه رو شد.

مرداد 1393:

گرم‌ترین ماه سال روزهای نسبتا آرامی بود. در 16 مرداد گفت‌وگوهای دوجانبه معاونان وزیران خارجه ایران و آمریکا در ژنو برگزار شد.

25 مرداد، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب تلاش‌ها برای پیشبرد گفت‌وگو و همکاری‌ها بین ایران و آژانس وارد تهران شد و با ظریف، وزیرخارجه، صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و روحانی، رئیس جمهور ایران دیدار کرد.

آمانو در کنفرانس خبری با صالحی توضیحات ایران درباره چاشنی‌های انفجاری را "ناهمخوان "با رویه‌های صنعتی ندانست.

شهریور ماه1393:

20شهریور، معاونان وزیر خارجه ایران با نمایندگان سه کشور اروپایی (انگلیس،‌ فرانسه و آلمان) در گروه 1+5 در مقر سازمان ملل در وین دیدار کردند و پیش از آن هم گفت‌وگوهای دوجانبه میان معاونان وزیران امور خارجه ایران و آمریکا در ژنو پیش از مذاکرات نیویورک برگزار شد.

اولین دور مذاکرات هسته‌ای، برای دوره چهارماهه تمدید شد و در نیویورک، پیش از نشست مجمع عمومی سازمان ملل، در 25 شهریور دیدارهای دو جانبه ایران و آمریکا در سطح وزیران خارجه، معاونان و کارشناسان برگزار شد و بدون نتیجه مشخص پایان یافت. محمدجواد ظریف در گفت‌وگوهای مختلف بعد از مذاکرات وین 6 بر مقاومت ایران در برابر خواست‌های تحمیلی تاکید کرده است.

مهر 1393:

در22 مهر هشتمین دور مذاکرات ایران و 1+5 در وین برگزار شد. این دور از مذاکرات قرار بود صرفا به مذاکرات دو جانبه و سه جانبه معطوف شود، اما یک‌باره تصمیم تغییر کرد و تمامی معاونان 1+5 چند روز بعد به مذاکرات ملحق شدند. نشست سه جانبه کری، ظریف و اشتون در وین از دیگر تحولات این دور از مذاکرات بود. ادامه مذاکرات بعد از سوم آذر، از دیگر موضوعاتی بود که این بار مذاکرات را تحت‌الشعاع قرار داد.

آبان 1393:

در دهمین روز آبان، اتحادیه اروپا از برگزاری دور بعدی مذاکرات ایران و 1+5،  در 27  آبان (18 نوامبر) در وین خبر داد و یک روز بعد سیدعباس عراقچی، عضو تیم مذاکره کننده هسته ای، از تغییر زمان و مکان مذاکرات ایران و 1+5 خبر داد. به گفته عراقچی قرارشده بود مذاکرات ایران و 1+5 به سرپرستی محمدجواد ظریف و کاترین اشتون 20 آبان در مسقط پایتخت عمان و پس از مذاکرات سه‌جانبه وزیران خارجه ایران و آمریکا با کاترین اشتون برگزار ‌شود.

مذاکرات کری، ظریف و اشتون با حضور وزیر خارجه عمان در 18 آبان در مسقط برگزار شد و یک روز بعد از این مذاکرات، اولین اظهارنظرها درباره رسیدن به تفاهم حداقل در کلیت مسئله و موضوعات اساسی و نه مذاکرات جامع را سیدعباس عراقچی در عمان مطرح کرد.

گمانه زنی رسانه ها از این نشست ها روشن و یا به عبارتی خوش بینانه بود و حصول توافق در این دور را ممکن تر از گذشته می دانست اما آمریکایی ها با زیاده خواهی خود باز هم مانع از رسیدن به توافق در این دور از مذاکرات شدند.

با نزدیک شدن به مهلت یکساله تعیین شده برای مذاکرات، یعنی سوم آذر 93، مذاکرات به مرحله حساس تر و البته جدی تری رسید.

دهمین دور گفت و گوها در 27 آبان در وین برگزار شد. دو روز بعد، وزیر خارجه آمریکا به مذاکرات پیوست و دیدار سه جانبه ظریف، کری و اشتون برگزارشد و یک روز بعد با ورود وزرای خارجه سه کشور اروپایی، زمزمه هایی از احتمال بازگشت غیرمنتظره ظریف به تهران برای مشورت با مسوولان ارشد نظام شنیده شد، اما هنوز ساعتی از این خبر نگذشته بود که یک منبع دیگر نزدیک به تیم مذاکرات ایران اعلام کرد، ظریف به تهران بازنمی‌گردد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در جمع خبرنگاران درباره خبر بازگشتش به تهران، گفت: پیشنهاد جدید و قابل توجهی که بخواهم با خود به تهران ببرم، مطرح نشد، از این رو، سفرم به تهران را لغو کردم.

آذر 1393:

هتل کوبورگ بی تردید کانون توجه بیشتر خبرنگاران و رسانه ها بود. در دوم آذر ظریف، کری و اشتون، پنجمین بار دیدار کردند و اولین دیدار دوجانبه وزیران خارجه ایران و آمریکا در چارچوب مذاکرات هسته‌ای برگزارشد. روز سوم آذر، ظریف پر کار بود و با وزیر خارجه چین و همچنین دوباره با کری دیدار کرد. همه منتظر برخاستن دود سفید از دودکش های کوبورگ بودند که رسانه ها از سفر فوری سعود الفیصل،‌ وزیر خارجه عربستان به اروپا و تماس نتانیاهو باکری خبر دادند و هوا سردترشد.

در پایان این دور از مذاکرات و دیدارها، دو طرف با گرفتن عکس یادگاری پایان مذاکرات را اعلام کردند. نتیجه مذاکرات،تمدید هفت ماه و هفت روزه مذاکرات بود.

ظریف در کنفرانس خبری گفت: مذاکرات کمک کرده راه دشواری را به پیش ببریم و اگر مذاکرات تمدید شد برای این بودکه یک فرصت کوتاه را برای توافق فراهم کنیم. تلاش می کنیم در کوتاه‌ترین زمان به "تفاهم سیاسی" و بعد از آن به "تدوین تفاهم" برسیم.

ظریف در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که اگر ظرف چهار ماه به نتیجه نرسیدید چه خواهد شد؟ گفت: من فکر می‌کنم برای رسیدن به چارچوب "توافق" یا "تفاهم سیاسی" حتما چهار ماه وقت خوبی است.

24 آذر، مذاکرات ایران و 1+5 با رایزنی معاونان وزیران خارجه ایران و آمریکا در ژنو بار دیگر آغاز شد.

دی  1393:

سوم دی، ظریف با ارسال نامه ای به همتایانش در گروه 1+5 گفت : ایران با آنها در تعامل است. ظریف در این نامه بر رفع تمام تحریم‌ها به عنوان جزء اساسی هر توافقی تاکید کرد.

در 24 دی بار دیگر ظریف با یک عکس تیتر رسانه ها شد، عکسی از پیاده روی اش با جان کری در ژنو در حاشیه مذاکرات وزیران خارجه ایران و آمریکا با حضور معاونانشان در ژنو.

بهمن 1393:

ابتدای بهمن با مذاکرات معاونان وزیران خارجه ایران و آمریکا در زوریخ، مذاکرات معاونان وزیران خارجه ایران و سه کشور اروپایی در استانبول، دیدار ظریف و کری در مونیخ در حاشیه کنفرانس امنیتی سالانه، دیدار وزیران خارجه ایران و آلمان، دیدار ظریف با آمانو و لاوروف در مونیخ و دیدار وی با وزیر خارجه چین در تهران همراه بود. همه این دیدار ها یک پیام داشت و آن اینکه ایران بر سر حقوق اساسی خود ایستاده است.

در این ماه نمایندگان مجلس شورای اسلامی یک فوریت طرح الزام دولت به حفظ دستاوردها و حقوق هسته‌ای ملت ایران را تصویب کردند.

اسفند 1393:

دراولین روز اسفند مذاکرات هیئت‌های ایران و آمریکا به سرپرستی سیدعباس عراقچی و وندی شرمن در ژنو آغاز شد.

ترکیب مذاکره کنندگان در این دور تغییر کرد و مذاکرات وارد مرحله جدیدی شد، حسین فریدون دستیار ویژه رئیس جمهور، علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا به این مذاکرات پیوستند و گفت وگوها تخصصی‌تر دنبال شد.

نشست عمومی معاونان وزیران خارجه ایران و 1+5 در مقر اتحادیه اروپا در ژنو در سوم اسفند برگزار شد. در 5 اسفند عراقچی با آمانو در وین دیدار کرد. در یازدهم این ماه مذاکرات معاونان وزیران خارجه ایران و آمریکا با حضور هلگا اشمید در مونترو سوئیس ادامه یافت.

همزمان با آغاز مذاکرات ایران و آمریکا در مونترو، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به آمریکا رفت و در آیپک علیه مذاکرات هسته‌ای و توافق احتمالی جامع با ایران سخنرانی کرد. سخنان وی در کنگره آمریکا واکنش‌های جدی رئیس‌جمهور، وزیر خارجه و نمایندگان دموکرات این کشور را درپی داشت.

در روزهای سرد اسفند نشست های مختلف تیم مذاکره کننده برگزار شد: نشست عمومی معاونان وزیران خارجه ایران و 1+ 5، دیدار معاونان ظریف با همتایان چینی، روس و آلمانی. در پایان این دور ازمذاکرات مونترو  ،عراقچی از افزایش پیشرفت‌ها در مذاکرات خبر داد.

در 16 اسفند  فابیوس بعد از دیدار با کری که برای جلب بیشتر حمایت اروپا از توافق هسته‌ای احتمالی با ایران به پاریس سفر کرده بود، تعهدات تهران در چارچوب توافق جامع را ناکافی دانست.

به گفته کارشناسان، فرانسه امتیازات بیشتری در مقایسه با آمریکا و روسیه برای مشارکت در برنامه هسته‌ای آینده ایران خواستار است.

از طرفی صالحی در همان روز (16 اسفند) از رفع بن‌بست‌های فنی در مذاکرات هسته‌ای خبر داد.

در 18 اسفند اوباما در گفت‌وگو با شبکه سی. بی. اس آمریکا گفت: باید به قدرت‌های غربی اجازه داد تا درباره تلاش نکردن ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای تحقیق کنند، چون در صورت پایبند نبودن ایران، آمریکا و دیگر کشورها، فرصت کافی برای اقدامات را خواهند داشت.

از طرفی47 سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در نامه‌ای به مقامات ایران هشدار دادند که هرگونه توافق هسته‌ای میان آمریکا و ایران فقط تا پایان دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما دوام خواهد داشت. اوباما از این نامه به عنوان «اتفاقی شرم آور» یاد کرد.

مقام معظم رهبری 22 اسفند در دیدار با رئیس و اعضای مجلس خبرگان نامه اخیر سناتورهای جمهوری خواه به ایران را حاوی نشانه‌های متعدد از فروپاشی اخلاق سیاسی در نظام سیاسی برشمردند.

ایشان تیم مذاکره کننده هسته ای ایران را امین و دلسوز خواندند و تاکید کردند تیم هسته ای که رئیس جمهور انتخاب کرده در حال کار و تلاشند اما با وجود این من نگرانم چون طرف مقابل حیله گر، ‌اهل خدعه و نیرنگ است و از پشت خنجر می زند.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در موضع گیری ای نامه 47 سناتور آمریکایی را فاقد ارزش حقوقی دانست و آن را ترفند تبلیغاتی خواند.

در هفته های آخر اسفند مذاکرات با جدیت بیشتری در لوزان پیگیری شد.

بعد از وین حالا رسانه ها از احتمال رسیدن به یک توافق ابتدایی در لوزان خبر می دهند.

سید عباس عراقچی می گوید: زمانی که توافق های به دست آمده روی کاغذ جمع و امضاء شود، می توان گفت که به توافق رسیده ایم.

آغاز بهار است، ‌در لوزان همچنان باد سرد می وزد و در تهران بارندگی ها ادامه دارد باید منتظر ماند و دید که جبهه هوای گرم به میز مذاکرات می‌رسد یا نه؟ هوایی که با توافق خوب برای ایران همراه باشد.

*واحد مرکزی خبر