سالانه عده‌ای از متهمان و مجرمانی که تحت تعقیب پلیس یا دستگاه قضایی هستند با استفاده از خلأهایی که هوش منفی آنها بخوبی تشخیص‌ می‌دهد از کشورشان می‌گریزند و زندگی مخفیانه‌ای را با هویتی جدید و گاه با همان هویت پیشین در کشوری جدید آغاز می‌کنند.بسیاری، دیگر باز نمی‌گردند. برخی پس از اینکه به قول معروف آب‌ها از آسیاب افتاد چراغ خاموش برمی‌گردند و دوباره فعالیت‌های تبهکارانه‌شان را از سر می‌گیرند.

به گزارش ایران، اما سؤال اینجاست که آیا کلاهبرداران و دزدان و جنایتکاران و سوداگران مرگ براحتی از مخمصه فرار می‌کنند و تعقیب آنها پس از عبور از مرز متوقف می‌شود؟ حتی امکان دارد تعدادی از این افراد شاکی خصوصی داشته باشند و لزوماً در جرگه تبهکاران نگنجند اما به هر روی تحت تعقیب پلیس هستند و فرد شاکی نیز باید بتواند متهم را در هر کجای جهان مورد تعقیب قرار دهد. پلیس بین‌الملل که شامل پلیس ویژه 190 کشور است با ارتباط و تبادل اطلاعات و همکاری با یکدیگر سایه به سایه تبهکاران را در هر نقطه از کره خاکی تحت تعقیب قرار می‌دهند و پس از بازداشت، آنها را در اختیار مراجع قانونی می‌گذارند.

چگونگی شکل ‌گیری پلیس اینترپل

«سازمان بین‌المللی پلیس جنایی» در سال 1923 میلادی و طی اجلاسی جهانی که در کشور اتریش با حضور رؤسای پلیس 7 کشور برگزار شد، شکل گرفت و هدف از تشکیل آن ایجاد یک سیستم کنترل و مقابله بین‌المللی با جرایم و تبادل اطلاعات عنوان شد که پس از چندین سال تعداد عضوهایش به صورت چشمگیری افزایش یافت.

پلیس کشور ایران هم در سال 1938 میلادی برابر با 1316 هجری شمسی به عضویت این سازمان درآمد و از این جهت می‌توان گفت یکی از اعضای قدیمی پلیس اینترپل است.
پلیس اینترپل تهران یکی از مجموعه‌های تخصصی در نیروی انتظامی کشورمان است که متناسب با مأموریت‌های پلیس در بخش‌های مختلف اجرایی و عملیاتی به ایفای نقش می‌پردازد و حوزه مأموریت‌هایش برون مرزی و بین‌المللی است.

فعالیت‌های اینترپل کشورمان در دو بخش خلاصه می‌شود؛ اجرای دستورات و احکام قضایی بین‌المللی در ارتباط با مقابله با جرایم و پیگیری دستورات قضایی و هماهنگی با سایر کشورها مثل برخورد با جرایم سازمان یافته یا تعقیب و دستگیری مجرمان بین‌المللی و نیز برقراری و برنامه‌ریزی و ارتباط دیپلماتیک با سایر مراکز پلیس‌ها در کشورهای دیگر.

پلیس اینترپل تهران همه مأموریت‌های پلیس کشور را در خارج از مرزها هماهنگ و اجرا می‌کند مثل مبارزه با مواد مخدر، تروریسم، قاچاق کالا، قاچاق انسان و موضوعات مختلفی که بخشی از آنها در حوزه رسیدگی به ناجاست.

سردار مسعود رضوانی، رئیس پلیس اینترپل کشورمان درباره فعالیت این پلیس در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «با توجه به سیاست‌های ناجا، دیپلماسی فعال پلیسی ویژه‌ای در دستور کارمان است و حضور قدرتمندی در صحنه‌های برون مرزی داریم و از سویی با توجه به تحولات منطقه اشراف اطلاعاتی کاملی به جرایم  داریم و در این زمینه  تبادل اطلاعاتی کاملی با پلیس سایر کشورها همچون عراق، پاکستان، ترکیه، افغانستان، روسیه، کشورهای حوزه قفقاز و کشورهای عربی برقرار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشتر جرایم در مناطق برون مرزی با یکدیگر ارتباط دارند و تبهکاران با یکدیگر همکاری می‌کنند.>

فعالیت‌های اینترپل

پلیس اینترپل در سطح کلان پیگیری‌های پلیسی، مقابله با جرایم سازمان یافته و تعقیب و بازداشت مجرمان را در سطح دنیا برعهده دارد و در سطح پایین‌تر مبارزه با قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، پولشویی، تروریسم، جرایم رایانه‌ای، جرایم زیست محیطی و... را پیگیری می‌کند.
پلیس‌های برون مرزی به 4 زبان با هم ارتباط دارند؛ انگلیسی،عربی، اسپانیولی و فرانسوی و به صورت 24ساعته فعال هستند و اطلاعات خود را در یک شبکه ایمن که بسیار قابل اعتماد است و امکان هک کردن آن وجود ندارد مبادله می‌کنند. مثلاً وقتی متهمی به جرم کلاهبرداری از کشورمان به جای نامعلومی فرار کرده باشد افسر رابط مشخصات او را همراه با دستور قضایی و عکس متهم به پلیس کشورهای دیگر می‌فرستد تا در صورت ردیابی دستگیر و به کشور بازگردانده شود.

سردار رضوانی در این باره توضیحات بیشتری می‌دهد: «ردیابی، شناسایی، بازداشت و دستگیری در کشورهای دیگر از جمله فعالیت‌های پلیس بین‌الملل است و در هر حوزه جرایم را شامل می‌شود، وقتی پلیس یا دستگاه قضایی کسی را تحت تعقیب قرار می‌دهد تحت نظر گرفتن و هماهنگی‌های بین‌المللی آن برعهده اینترپل کشورمان است.

همه اطلاعات درباره فرد فراری برای پلیس‌های دیگر ارسال می‌شود و درخواست تحت تعقیب قرار گرفتن بنابر نوع جرم دسته‌بندی می‌شود، مثل اعلان قرمز، آبی، زرد، سبز و سیاه.»
به گفته سردار رضوانی اعلان قرمز ویژه متهمان تحت تعقیب در سطح بین‌المللی است که درخواست بازداشت او صادر و فرد پس از دستگیری به کشور درخواست کننده تحویل داده می‌شود، اعلان آبی برای کسب اطلاعات و سوابق جنایی تبهکاران و یافتن ردی از آنان در سایر نقاط جهان است. اعلان زرد مخصوص افراد گمشده‌ای است که سرنخی از آنان وجود ندارد. اعلان سبز هشداری است درباره افراد تبهکار سابقه دار و معرفی آنها برای پیشگیری از ارتکاب جرایم احتمالی. اعلان سیاه هم مربوط به اجساد مجهول الهویه‌ای است که احتمال دارد از اتباع کشور دیگری باشد و عکس و مشخصات او برای شناسایی اعلام می‌شود و در آخر اعلان ویژه شورای امنیت سازمان ملل - اینترپل که مربوط به مسدود کردن دارایی‌ها، ممنوع الخروج کردن و ممنوعیت خرید و فروش سلاح برای کسانی است که با گروه‌های تروریستی مثل القاعده و طالبان و داعش همکاری می‌کنند.

دهکده جهانی پلیس

با پیشرفت جوامع و همکاری‌های بین‌المللی، جهان به یک دهکده تبدیل شده است و پلیس نیز از آن مستثنی نیست و هر کجا قانون شکنی باشد پلیس بین‌الملل با آن برخورد می‌کند، به طور مثال تبانی در فوتبال یکی از موضوعات داغ ورزشی است که با درخواست فیفا، پلیس اینترپل رسیدگی به این جرم را در دستور کارش قرار داده است و با طرفین تبانی بشدت برخورد می‌کند البته باید به این نکته اشاره کرد هنگامی که کسی تحت تعقیب بین‌المللی قرار می‌گیرد در کمتر از چند ثانیه مشخصاتش به تمام نقاط دنیا مخابره می‌شود و دنیا برای فرد فراری بسیار کوچک خواهد شد و این یعنی دهکده جهانی پلیس.

رئیس پلیس اینترپل کشور از رسیدگی به جرایم ویژه می‌گوید: «قاچاقچیان و تبهکاران سعی می‌کنند در هر زمینه‌ای فعالیت‌های غیرقانونی خود را پیش ببرند، برخی قاچاقچیان در زمینه حیات وحش به‌عنوان مثال دست به تجارت عاج فیل می‌زنند، برخی حیوانات حیات وحش را برای فروش پوست یا تاکسیدرمی کردن شکار می‌کنند و عده‌ای هم آنها را به  طور زنده به کشورهای دیگر
قاچاق می‌کنند.

و اما یکی از مهمترین مسائلی که مورد توجه ویژه اینترپل است قاچاق انسان است که هم‌اکنون تبدیل به یک تجارت غیراخلاقی شده است و باندهای سازمان یافته‌ای در این زمینه فعالیت می‌کنند. این افراد به چند شیوه عمل می‌کنند؛ آنها را با گذرنامه‌های جعلی یا سرقتی به کشور مورد نظر می‌فرستند یا از مسیرهای آبی و خاکی سعی در انتقال مسافران دارند که کار بسیار خطرناکی است و بسیاری از آنها به خاطر گرسنگی و تشنگی یا بیماری و خطرات طبیعی مثل سیل به کام مرگ فرو می‌روند. بدین ترتیب پلیس اینترپل برخورد با باندهای قاچاق انسان را به طور جدی و ویژه دردستور کار خود قرار داده است.

بازداشت مجرمان و محاکمه آنها

با یک مثال ساده شروع می‌کنیم. خاوری متهم ردیف نخست اختلاس 3 هزار میلیاردی از کشور گریخت. پس از مدت کوتاهی که حکم بازداشت وی صادر شد شواهد نشان می‌داد این مدیر فاسد به کشور دیگری گریخته است. تحقیقات سرویس اطلاعاتی ادامه داشت و پلیس اینترپل کشورمان هم مشخصات خاوری و حکم قضایی را برای اینترپل مرکز در شهر لیون فرانسه ارسال کرد و اسم محمود رضا خاوری در اعلان قرمز این سازمان ثبت شد.

حالا اگر پلیس اینترپل کانادا او را دستگیر کند باید متهم را به کشورمان بازگرداند ولی....
سردار رضوانی با اشاره به اینکه با برخی از کشورها تفاهمنامه استرداد مجرمان امضا شده است و همکاری خوبی هم در این رابطه برقرار است ادامه می‌دهد: «قوانین قضایی هر کشور با کشور دیگر فرق می‌کند و گاهی در برخی از کشورها ملاحظات سیاسی نقش دارد از جمله کشور کانادا.

پلیس اوتاوای کانادا به ما اعلام کرد که مدارک ارسالی از سوی اینترپل به دست‌شان رسیده و خاوری در این کشور است، اما با توجه به اینکه قوانین آنها با قوانین ما متفاوت است، این موضوع باید از مبادی قضایی کشور کانادا پیگیری شود. پلیس بین‌الملل کانادا در آخرین پیام که چندماه پیش اعلام کردند، گفتند پیگیری‌ها باید از طریق مرجع قضایی خود کانادا انجام شود، اما هم‌اکنون اعلان قرمز برای خاوری صادر شده ولی متأسفانه نحوه برخورد کشورها با اعلان قرمز متفاوت است. در برخی از کشورها پس از صدور اعلان قرمز، متهم را دستگیر می‌کنند، اما در بعضی از کشورها پس از صدور اعلان تنها تأیید می‌کنند که متهم در این کشور است.»

آموزش‌های ویژه برای افسران بین‌المللی

فیلم‌های خارجی نشان می‌دهد افسر پلیس یک کشور برای بازداشت کردن متهم فراری به کشور دیگری می‌رود و گذشته از اینکه به زبان لاتین تسلط دارد از هفت تیرش برای تیراندازی بسوی متهم استفاده می‌کند. وقتی این گونه فیلم‌ها پخش می‌شود شاید خیلی‌ها دوست دارند که یک پلیس
بین‌المللی باشند!

آیا فعالیت‌های پلیس اینترپل همان چیزی است که در فیلم‌ها می‌بینیم؟ رضوانی با حساس دانستن عملیات‌های پلیسی در خارج از کشور عنوان می‌کند: «سالانه بین 50تا100کارگاه آموزشی برای افسران اینترپل کشورها برگزار می‌شود و کسانی که برای عملیات‌ها اعزام می‌شوند توانمندی‌های ویژه‌ای مثل تسلط به زبان و آمادگی جسمانی دارند ولی باید گفت نمی‌توانند در عملیات‌های دستگیری از سلاح خود استفاده کنند و تعقیب و گریز و بازداشت به عهده پلیس کشور میزبان است و این تفکر که پلیسی می‌رود به فلان کشور و برای خودش تیراندازی می‌کند و متهمش را دستگیر می‌کند فقط در فیلم‌ها وجود دارد و از نظر قانونی درست نیست.»

هشدارهای نادیده گرفته شده

همین چند ماه پیش بود که مردی به نام محمد حسن منطقی بروجردی معروف به هارون مونس که از سال 1376از ایران فرار کرده و در نهایت مقیم کشور استرالیا شده بود در اقدامی غیر انسانی 2 گروگان  خود را در کافه‌ای در شهر ملبورن به قتل رساند و سرانجام خود او نیز به دست پلیس کشته شد.

منطقی که به اتهام کلاهبرداری از کشور خارج شده بود تحت تعقیب پلیس اینترپل کشورمان قرار داشت و سال 2001 اسم و مشخصاتش در اعلان قرمز سازمان اینترپل ثبت شده بود ولی کشور استرالیا او را بازداشت نکرد تا اینکه به خاطر خلافکاری‌های جدید پرونده‌های قضایی دیگری هم به‌عنوان یک شهروند استرالیایی در همان کشور برای او گشوده شد و در نهایت دست به آن اقدام جنون آمیز زد. سردار رضوانی باز تأکید می‌کند که درخواست‌های بسیاری برای بازگرداندن این فرد شیاد انجام شد و اینکه متأسفانه مکاتبات با پلیس اینترپل استرالیا به جایی نرسید.

345 ایرانی تحت تعقیب اینترپل ایران

سردار رضوانی با اشاره به ایرانیانی که اعلان قرمزرنگ برایشان صادر شده، می‌گوید: «بیش از 50 نفر از این افراد در ترکیه، حدود 20 نفر در امارات، 12 نفر در عراق و تعدادی نیز در کشورهای انگلیس، آلمان، امریکا، آذربایجان، چین، کانادا، افغانستان و... هستند.»

وی همچنین با بیان اینکه بیشترین جرایمی که تحت تعقیب اینترپل قرار گرفته، مربوط به حوزه مالی است، می‌افزاید: «از مجموع افرادی که برایشان اعلان قرمز درست شده، 81 نفرشان شناسایی شده که از این تعداد 53 نفر دستگیر شده‌اند و 14 نفر از دستگیرشدگان نیز پرونده‌‌های‌شان منجر به مصالحه شده است. همچنین پنج نفر نیز از کشورهای امارات، ارمنستان، افغانستان و مالزی استرداد شده‌اند.

در ضمن یکی از این پنج نفر در ارتباط با پرونده 3000 میلیارد تومانی بوده، یکی دیگر نیز از یک شرکت خصوصی 12 میلیارد تومان اختلاس کرده که در کشور امارات دستگیر شد، یکی از این افراد هم متهم به قتل بود که از افغانستان به کشور بازگشت داده شد.

هشدار به بازرگانان

رئیس پلیس اینترپل ناجا  توصیه‌هایی هم به بازرگانان دارد. وی با بیان اینکه در سال 93 حدود 300 پرونده کلاهبرداری از اتباع خودمان داشتیم که مجرمان این پرونده‌ها در خارج از کشور بوده‌اند، می‌گوید: «بیشترین این مجرمان در کشورهای چین، هنگ‌کنگ و برخی از کشورهای آفریقایی هستند و دست به کلاهبرداری از تجار و بازرگانان ایرانی می‌زدند و شیوه آنان نیز به این صورت است که با ارسال یک ایمیل یا شماره تماس، شماره حسابی به این بازرگانان اعلام می‌کنند و از آنان می‌خواهند در ازای پرداخت پول، کالای خود را تحویل بگیرند، اما پس از واریز پول، مشخص می‌شود که آدرس ایمیل جعلی بوده و ارتباطی با شرکت  تجاری ندارند.

 یکی از مشکلاتی که در رسیدگی به این پرونده‌ها وجود دارد، قوانین مربوط به هر کشوری است. گاهی مبلغی از چند هزار تا چندصدهزار دلار از تجار ایرانی کلاهبرداری می‌شود، اما با توجه به اینکه جرم در کشوری دیگر رخ داده و مجرم نیز در آن کشور است، باید مطابق با قوانین آن کشور با این افراد برخورد شود، از این رو باید مالباخته حتماً به کشور مورد نظرمثلا به چین یا هنگ‌کنگ سفر کند و از طریق سیستم قضایی آن کشور شکایت‌اش پیگیری شود. همچنین در برخی از کشورها اصلاً درباره جرم اینترنتی، جرم‌انگاری صورت نگرفته و نمی‌توان با مجرمان برخورد کرد. از همین رو به بازرگانان و تجار هشدار می‌دهیم که در انجام کارهای تجاری تنها به یک آدرس ایمیل یا شماره تلفن اکتفا نکرده و موارد دیگر را نیز رعایت کنند.>