چین در شرایط تحریم نه‌تنها بازار خودرو ایران را با محصولات بی‌کیفیت خود اشباع کرد، بلکه آنچه به ایران وارد کرد، بسیار گران‌تر از صادرات خودرو به کشورهای دیگر بود. حال که زمزمه‌هایی از ورود کشورهای غربی به بازار جذاب ایران و مشارکت با این کشورها به وجود آمده، تولیدکنندگان داخل کم‌کم دست به انتقاد از محصولات چینی زده و به ‌گران واردکردن محصولات چینی به کشور اعتراف کرده‌اند؛ امری که باید آن را از یاد نبرد و برای همکاری‌های بعدی با چین آن را مدنظر قرار داد.

واردات خودرو چینی ٢٠درصد گران‌تر

دبیر و عضو هیأت‌مدیره انجمن قطعه‌سازان ایران در این رابطه به «شرق» گفت: با توجه به محدودیت‌های تحریم برای ایران، نه‌فقط صنعت خودرو بلکه قیمت تمام مصنوعات و تولیداتی که از کشور چین به‌ناگزیر وارد کشور شد، بالاتر از قیمتی بود که چینی‌ها به دیگر کشورها می‌فروختند. حال پس از توافق هسته‌ای و ورود خودروسازان جهانی، بقای خودروسازان چینی در بازار ایران منوط به کاهش قیمت میانگین ٢٠‌درصدی محصولات آنها خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه این مابه‌التفاوت قیمت به علت هزینه مالی انتقال پول از این کشور بود که سبب شد تا چینی‌ها بخشی از قیمت محصولات را افزایش دهند، افزود: «این مسئله موجب افزایش میانگین قیمت‌ها در حدود ٢٠درصد از این کشور شد». این گفته در حالی مطرح می‌شود که در کشور چین به‌عنوان یکی از شش کشور خریدار نفت ایران در زمان تحریم‌ها، صندوقی برای ذخیره ارزهای بلوکه‌شده قرار داشت که ایران به‌جای دریافت پول نفت برای دریافت این ارزها مجبور به واردات از این کشور بود. در این صورت قاعدتا هر میزان واردات به نسبت میزان پول ذخیره‌شده در این صندوق بوده و نباید قیمت محصولات واردشده به کشور بالاتر از میزان واقعی آن باشد. بنابراین آنچه به نظر می‌رسد سوءاستفاده کشور چین از شرایط ایران در زمان تحریم‌ها از طریق افزایش قیمت محصولات خود و صادرات محصولات بی‌کیفیت با قیمت بالاتر به کشور بود.

سخنگوی شورای سیاست‌گذاری خودرو تصریح کرد: افزایش هزینه بالاسری برای واردات کالاهای چینی به دلیل تحریم‌ها، سبب شد تا علاوه بر آنکه کالایی وارد کشور شود که از نظر کیفی قابل‌رقابت نیست، بلکه باعث شد از لحاظ قیمت نیز از این شرایط نهایت استفاده را ببرد و به قیمت بالاتر در بازار ایران حضور داشته باشد و این افزایش هزینه را هم مردم بپردازند نه واردکننده‌ها، چرا که واردکننده هرچقدر گران‌تر بخرد، گران‌تر نیز به مردم می‌فروشد که در این صورت تنها مردم متضرر خواهند شد.
وی افزود: چین بداند که با برداشتن تحریم‌ها، کشورهای پیشرفته به‌خاطر بازار جذاب ایران برای سرمایه‌گذاری به اینجا خواهند آمد و در این صورت اگر چین قصد دارد در آینده نیز این بازار را همچنان در دست داشته باشد باید با این کشورها وارد رقابت شود. دبیر و عضو هیأت‌مدیره انجمن قطعه‌سازان ایران در پاسخ به این پرسش که چرا پیش از این به ‌گران‌فروختن محصولات چینی به ایرانی‌ها اشاره نمی‌شد، گفت: با توجه به اینکه تحریم، محدودیت‌هایی را برای کشور به وجود آورده و اهداف ملی نیز مقاومت در برابر تحریم‌های ناجوانمردانه غرب بود، مجبور به عبور از موانع به هر طریقی بودیم. با تغییر شرایط، چین اگر عاقل باشد برای حفظ بازار ایران، خود را با شرایط جدید وفق خواهد داد و قیمت‌ها را کاهش می‌دهد.

قربانی با تأکید بر اینکه بازار ایران بازار مهمی است که در جهان زبانزد است و پتانسیل تولید در کشور وجود دارد، بیان کرد: کشورهای مختلف جهان منتظر هستند تا با برداشتن تحریم‌ها وارد بازار خودرو کشور شوند. در چنین شرایطی باید هوشیار باشیم تا پس از رفع تحریم‌ها، روی تولید در داخل تمرکز و از واردات از کشورهای غربی خودداری کنیم و کشورهایی که برای حضور در ایران آماده شده‌اند را ملزم به ایجاد پایگاه ساخت در کشور کنیم تا از این طریق از دانش فنی این کشورها بهره بگیریم و در کنار آن اشتغال‌زایی نیز اتفاق بیفتد. در غیراین‌صورت با واردات محصولات همانند کشورهای حوزه خلیج‌فارس مواجه خواهیم شد.

عضو هیأت‌مدیره انجمن قطعه‌سازان ایران پیش از این نیز گفته بود: خودروسازان چینی صاحب تکنولوژی طراحی و تولید خودرو نبوده و محصولاتشان کپی‌شده خودروهای کره‌ای، ژاپنی، اروپایی و آمریکایی است.

وی با بیان اینکه البته خودروهای چینی از ظاهر به‌روزتری نسبت به برخی از خودروهای داخلی برخوردار هستند، خاطرنشان کرد: همین موضوع باعث اقبال برخی از مصرف‌کنندگان ایرانی به این محصولات در چندسال اخیر شده است. بااین‌حال اگر خودروسازان جهانی به ایران آمده و در صنعت خودرو سرمایه‌گذاری کنند، به‌سرعت شاهد تولید خودروهای روز جهان با قیمت مناسب در ایران خواهیم بود. سخنگوی شورای سیاست‌گذاری خودرو افزود: در آن صورت خودروسازان چینی حاضر در ایران مزیت رقابتی ظاهر به‌روزتر نسبت به خودروهای داخلی را از دست خواهند داد و باید برای جبران این اتفاق، در جهت کاهش قیمت میانگین ٢٠ درصدی محصولاتشان حرکت کنند.

قربانی با بیان اینکه مونتاژکاران خودروهای چینی ‌می‌توانند به‌جای کاهش قیمت، کیفیت محصولاتشان را افزایش دهند، تصریح کرد: به‌عنوان‌مثال این شرکت‌ها می‌توانند از یک سو کیفیت محصولاتشان را افزایش داده و از سوی دیگر قیمت‌ها را ١٠ درصد کاهش دهند به‌گونه‌ای که مزیت رقابتی خود را بازیابند. وی خاطرنشان کرد: اگر چینی‌سازان بتوانند با افزایش کیفیت و کاهش قیمت با خودروسازان بزرگ جهانی در ایران رقابت کنند، امر مفیدی خواهد بود در غیراین‌صورت چاره‌ای جز خداحافظی از بازار ایران ندارند.

واردات خودروهای چینی گران‌تر از ٢٠درصد اعلام‌شده

بهرام شهریاری، عضو سابق انجمن قطعه‌سازان نیز در در گفت‌وگو با «شرق» با تأکید بر ‌گران‌بودن محصولات چینی گفت: قیمت در بازار برای هر مسئولی براساس رقابت، قیمت تمام‌شده یا قیمت هدف تعیین می‌شود. قیمت هدف نیز کیفیت و کلاس محصول را مشخص می‌کند. باید ببینیم چرا خودرو داخل را‌ گران تولید می‌کنیم که باعث می‌شود بازار را به‌نفع خودرو چینی از دست بدهیم و قصد کنیم قیمت محصولات چینی را به صورت دستوری کاهش دهیم. البته باید در نظر داشت که ‌گران‌بودن قیمت خودروهای چینی بیش از ٢٠درصد است و تنها این میزان اعلام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه تا خودروسازان داخلی خود را اصلاح نکنند، روال بر همین روند کنونی باقی خواهد ماند، خاطرنشان کرد‌: قیمت بالای تولید داخل به سبب مواد اولیه‌ای است که اغلب از سوی دولتی‌ها تأمین می‌شود و با وجود استفاده از منابع داخلی با قیمت‌های جهانی مورد قیاس قرار می‌گیرد. از سویی بالابودن قیمت تمام‌شده محصولات داخلی به‌خاطر دستمزدهایی است که به دلیل استخدام دولتی نیروها و بهره‌وری پایین آنها اتفاق می‌افتد. همچنین هزینه‌های مالی و بهره‌های بالای بانکی که بر تولیدکننده داخلی تحمیل می‌شود، با شرایط تولید در کشوری مانند چین همسو نبوده و بسیار بالاتر از آن است.

شهریاری با انتقاد از اینکه بازار کشور را دودستی به کشوری بدتر از خودمان داده‌ایم، اظهار کرد: باید با خودروسازان باکیفیت جهان وارد مشارکت شویم تا مقیاس تولید در کشور مقرون‌به‌صرفه شود و در زمینه طراحی نیز پیشرفت کنیم. اکنون قطعه‌سازان با وجود اینکه از بخش خصوصی هستند، به‌خاطر داشتن مشتری در میان خودروسازان داخلی مجبور به تولید قطعات بی‌کیفیت هستند.

وی با بیان اینکه دوران طلایی صنعت خودرو به پایان رسیده است، گفت: صنعت خودرو با وجود تعرفه‌های بالای صددرصد در گذشته، زمان خود را برای اصلاح خود از دست داده و درحال‌حاضر تعرفه‌ها به ٤٠درصد کاهش یافته که شرایط را برای صنعت خودرو کمی سخت کرده است. بااین‌حال خودروسازان باید خود را اصلاح کرده تا بتوانند با رقبای خارجی خود پس از تحریم‌ها رقابت کنند.
بر این اساس به نظر می‌رسد تولیدکننده‌های داخلی باید شرایط را برای چین شفاف‌تر کرده و درعین‌حال برای مشارکت با خودروسازان خارجی قدم‌های جدی‌تری بردارند.