تغییرات گسترده در "داعش"

مخالفت برخی سرکردگان «داعش» از بیعت با جانشین موقت «ابوبکر بغدادی» این گروه تکفیری را در معرض موج جدیدی از اختلافات درون گروهی قرار داده است.
 
به گزارش فارس، براساس اعلام منابع خبری پس از زخمی شدن «ابوبکر البغدادی»، سرکرده گروه تروریستی تکفیری «داعش» در حمله هواپیماهای ائتلاف بین المللی ضد داعش در 18 مارس گذشته، «ابو علاء العفری» با نام حقیقی «عبد الرحمن مصطفی» به صورت موقت به جانشینی البغدادی منصوب شد و سرکردگی این گروه تکفیری را در دست گرفت.
 
جانشین موقت ابو بکر البغدادی کیست
«عبد الرحمن مصطفى» ملقب به «ابو العلاء العفری» که در میان عناصر مسلح داعش به «ابو سجى» نیز معروف است، عراقی الاصل و پیشتر معلم فیزیک بود که در یکی از مدارس متوسطه منطقه «الحضر» در جنوب غربی شهر «موصل» تدریس می‌کرد، منطقه‌ای که به دربرگرفتن آثار تاریخی و تمدنی عربی معروف است و در قرن دوم و سوم میلادی به مملکت «عربایا» معروف بود و نکته جالب آنکه العفری از ساکنان این منطقه، هنگامی‌که داعش به منطقه الحضر حمله کرد و اماکن تاریخی آن را تخریب و آثار باستانی آن را غارت کرد و به سرقت برد، معاون البغدادی در این منطقه بود.
 
العفری و القاعده
العفری از جمله اولین کسانی‌ است که به گروه تروریستی تکفیری القاعده ملحق شد و در سال 1998 برای آنچه آن را «جهاد» می‌نامیدند، راهی افغانستان شد و در آنجا با «اسامه بن لادن» بنیانگذار القاعده و رهبر آن دیدار کرد. وی از جمله کسانی بود که پس از کشته شدن «ابو مصعب الزرقاوی» و «ابو ایوب المصری»، سرکردهای القاعده در عراق، از سوی بن لادن برای در دست گرفتن رهبری القاعده در نظر گرفته شد، به این ترتیب وی دارای سابقه بیشتری از البغدادی در القاعده است.
 
العفری نزدیک‌ترین به البغدادی
ویژگی‌های شخصیتی و خصوصیات اخلاقی وی موجب شد تا بعدها ابو بکر البغدادی خواستار ملحق شدنش به وی شود وپس از تشکیل آنچه «امارت اسلامی عراق و شام» یا همان «داعش» خوانده می‌شد، او را به عنوان جانشین و معاون اول خود منصوب کرد.
 
از آن پس العفری مناصب و پست‌های متعدد و بارزی را در داعش تصدی کرد که از جمله آنها می‌توان به ریاست مجلس شورای داعش که به معنای مفتی شرعی این گروه بشمار می‌آید و جانشین خلیفه به این جهت که براساس ساختار قدرت در داعش نزدیکترین فرد به البغدادی از حیث شرعی است، اشاره کرد.
 
تصدی این مناصب توس العفری موجب شد تا وی بیش از پیش معروفیت و شهرت یابد و حتی به شخصیتی در داعش تبدیل شد که اهمیت بیشتری از البغدادی داشت.
 
این موضوعی است که گزار‌ش‌های اطلاعاتی نیز به آن اشاره و تاکید می‌کنند، ابو علاء العفری در ماه‌های اخیر و بخصوص پس از شکست‌های داعش در سوریه و عراق و زخمی شدن البغدادی تبدیل به یکی از شخصیت‌های بسیار مهم در این گروه شده بود.
 
این گزارش‌های اطلاعاتی العفری را فردی بسیار باهوش و ذکاوت می‌دانند که نسبت به البغدادی دارای روابط بهتری در گروه است و شخصیت کاریزما و فن بیان قوی دارد که موجب شده است، به خطیبی قدرتمند و تاثیر گذار  در مخاطبان خود تبدیل شود و این جدای از قدرت و توانایی بسیار بالای وی در رهبری و اداره امور است.
 
آیا العفری سرکردگی داعش را می‌تواند در دست گیرد
با تمام این توصیفات العفری با موانع مهمی برای خلیفه شدن در داعش و انتخاب به عنوان جانشین البغدادی مواجه است و همین موجب شده تا وی درحال حاضر به عنوان جانشین موقت البغدادی در داعش معرفی شود.
 
شرایطی که داعش برای خلیفه در نظر گرفته است، تاکید می‌کند که چنین فردی باید عرب، قریشی، هاشمی و سنی باشد، در حالی‌که العفری ترکمن است و همین موضوع موجب شده تا امکان انتخاب وی به عنوان خلیفه آینده داعش امری غیر ممکن شود، حتی درحال حاضر نیز اعلام خلافت موقت وی با اعتراض‌های شدیدی از سوی اعراب سنی گروه مواجه شده و آنها از بیعت با وی خودداری کرده‌اند.
 
این امتناع و مخالفت در جای خود موجب بروز اختلافاتی جدید در این گروه میان هواداران العفری و این مخالفان شده است، در حالی‌که از وضعیت جسمانی البغدادی نیز اخبار دقیقی وجود ندارد. اما از انتخاب العفری به عنوان جانشین موقت البغدادی می‌توان برداشت کرد که البغدادی از این پس نقش بارزی در داعش نمی‌تواند، ایفا کند، به ویژه آنکه برخی از منابع خبری اعلام کرده‌اند که به دلیل آسیب دیدن ستون فقراتش، وی فلج شده است.
 
تغییرات ساختاری جدید و گسترش دامنه اختلافات
در کنار انتصاب ابو العفری به عنوان جانشین موقت البغدادی، داعش شاهد تغییر و تحولات دیگری نیز بود که از جمله آنها تجدید نظر در ساختار سازمانی داخلی این گروه است، به گونه‌ای که به جز العفری شاهد عزل و نصب‌های دیگری نیز در این گروه هستیم که دلیل بر نبود استقرار و ثبات در آن است.
 
براساس گزارش‌های بدست آمده، این تغییرات به طور خاص مجلس امارت و شورای حل اختلاف و شورای نظامی داعش را در برمی‌گیرد و پس از آن حاصل شد که طی دوره زمانی ژوئن 2014 میلادی تا آوریل سال جاری این گروه از 43 سرکرده صف اول خود، 18 نفر را از دست داده و گروه را وادار به انتصاب سرکردگان جدیدی کرده است که برسر آنها توافق نظر جامعی وجود ندارد.
 
پیش بینی بروز اختلافات جدید
به همین دلیل باید در انتظار بروز موج جدیدی از اختلافات و شکاف‌های داخلی در این گروه باشیم و یکی از نشانه‌های آن تغییر رفتار و تعامل بازرسان و ماموران موسوم به «حسبه» داعش در مناطق تحت سیطره این گروه است.
 
از دیگر مواردی که بیانگر بروز شکاف و اختلاف داخل داعش است، جدایی برخی از مسئولان هیات‌های شرعی و غیبت برخی دیگر از آنهاست، به عنوان مثال خبرهایی درباره جدایی «ابو عبدالرحمن الطالبانی»، یکی از روسای این هیات‌هاست که میان اعضای گروه به «ابو عبد الله کاکا» معروف است، همچنین باید از غیبت «دکتر وائل»، مسئول دایره اطلاع رسانی داعش در عراق یاد کرد.
 
یکی از مهمترین بازتاب‌های این تغییر و تحولات ساختاری در داعش را دور شدن بیش از پیش این گروه از گرایش‌های نزدیکی به القاعده و حل اختلافات موجود با آن و سرانجام مصالحه با این گروه است که بالطبع بر خط مشی و استراتژی داعش تاثیر آشکاری می‌گذارد و از جمله این تغییر خط مشی و استراتژی گرایش این گروه به انتصاب سرکردگان عراقی الاصل در ارکان و مناصب مختلف به ویژه مناصب نظامی، اداری و مالی است که با اعتراض‌ها و مخالفت‌هایی از سوی دیگر اعضای گروه که خارجی هستند و داعش آنها را «مهاجر» می‌نامد، مواجه شده است.